Khi bị thiếu máu hiểu hiện đầu tiên là cơn đau( cơn đau thắt ngực) biểu hiện tương đối kín đáo khi người bệnh gắng sức và nhu cầu sử dụng ô xy của cơ tim tăng cao và lượng máu đó thiếu dẫn đến cơn đau. Cơn đau có thể kéo dài từ vài phút đến hàng giờ.

Cơn đau có thể dự báo nguy hiểm, cơn đau có thể xảy ra bất cứ lúc nào có thể cả khi nghỉ, ngủ … và có biểu hiện như vậy là nguy hiểm như thế cần đến cơ sở y tế để khám.

Nguyên nhân là chủ yếu do vữa xơ động mạch, trước đây cho rằng nhiều nguyên nhân, hiện nay thì thống nhất cho răng rồi loạn máu ( thường gọi là mỡ xấu, hoặc tăng cholesterol - LDL-cholesterol ). Nguyên nhân làm cho cholesterol tăng cao là do chế độ dinh dưỡng không phù hợp. bên cạnh đó chúng ta sử dụng các chất độc hại trong đó có thuốc là gây xơ vữa động mạch.

Thiếu máu cơ tim là tình trạng cơ tim thiếu máu, lúc bình thường cũng có thể thiếu máu, hoặc khi gắng sức thì hiện tượng thiếu máu thấy rõ hơn.

Thiếu máu cơ tim được định nghĩa dòng máu nuôi phần cơ tim không được đầy đủ, mạch máu của tim nuôi dưỡng các cơ tim (gọi là mạch vành) có vấn đề, thường gặp nhất là lòng mạch bị hẹp lại chủ yếu do các mảng vữa xơ của động mạch vành.

Lúc đầu tình trạng hẹp nhẹ thì biểu hiện không rõ ràng, dần dần mạch vành hẹp lại do mảng vữa xơ phát triển thì mức độ càng rõ. Đến 1 lúc nào đó lòng mạch hẹp lại mà dòng máu không chảy được, mảng vữa xơ động mạch vỡ ra bít lòng mạch lại thì máu không chảy khiến cơ tim thiếu máu, dẫn đến tổn thương và hoại tử (gọi là nhồi máu cơ tim).

Nguyên nhân chủ yếu gây ra thiếu máu cơ tim là vữa xơ động mạch, do tình trạng rối loạn mỡ máu (rối loạn lipid máu), rối loạn thường gặp là mỡ xấu - LDL cholesterol. Nguyên nhân LDL cholesterol tăng cao trong máu chủ yếu do chế độ dinh dưỡng không phù hợp, hoặc do sử dụng các chất độc hại cho cơ thể như thuốc lá.

Tùy biểu hiện của cơn đau, nếu cơn đau nhẹ thoáng qua, nghỉ ngơi là hết thì người bệnh cần có kế hoạch đi khám.

Còn nếu có những cơn đau thắt ngực, đau thắt ở ngực bên trái và lan xuống cánh tay trái… người bệnh có cảm giác chưa hề đau vậy bao giờ khiến lo lắng, hoang mang thì nên đến bệnh viện ngay.

Số lượng bệnh nhân đến thăm khám về hiện tượng thiếu máu cơ tim, đau thắt ngực có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Trong đó có nhiều người trẻ tuổi mắc bệnh; các nguy cơ tăng huyết áp, tim mạch có dấu hiệu trẻ hóa ngày càng nhiều.

Đa số bệnh nhân đến khám về đau ngực chung chung (có thể đau ngoài tim), hoặc khám do đau thắt ngực (chủ yếu là tình trạng cơn đau của tim). Trong số đó có một nửa là liên quan đến bệnh tim mạch, còn lại là một số bệnh khác cũng có biểu hiện đau ngực.

PGS.TS Lê Bạch Mai bổ sung: Tình trạng bệnh nhân vào Viện Tim mạch nói chung và đặc biệt là bệnh thiếu máu cơ tim liên quan nhiều đến vấn đề cộng đồng hiện nay là dinh dưỡng không hợp lý. Trong đó có thừa cân béo phì gia tăng hết sức nhanh chóng. Nghiên cứu của chúng tôi tại Quận Hai Bà Trưng thì có đến 30% trẻ ở tuổi tiểu học thừa cân béo phì bị rối loạn lipid máu. Đó là nguy cơ - thậm chí đến tuổi chưa trưởng thành đã mắc bệnh tim mạch rồi.

Bên cạnh đó là yếu tố môi trường, học sinh không có chỗ chơi, người đi bộ thiếu chỗ đi bộ, cuộc sống nhộn nhịp vất vả nên khiến nhiều người không chịu vận động, ngại vận động gây tích lũy mỡ dư thừa… điều này cũng có liên quan đến bệnh lý tim mạch, đái tháo đường…

Thiếu máu cơ tim và Nhồi máu cơ tim là các giai đoạn của một quá trình. Chúng ta có thể hiểu nôm na nhồi máu cơ tim là cơ tim không có máu nuôi dưỡng khiến tổn thương và hoại tử. Biểu hiện sớm nhất của giai đoạn đầu tiên của nhồi máu cơ tim là thiếu máu cơ tim, từ ít đến nhiều, đến lúc nhiều hơn nữa cơ tim bị tổn thương, và chuyển dần sang giai đoạn hoại tử.

Thiếu máu cơ tim là giai đoạn đầu của biến cố nhồi máu cơ tim. Vì vậy muốn ngăn chặn nhồi máu cơ tim thì phải chữa từ giai đoạn thiếu máu cơ tim hoặc trước đó nữa để không bị nhồi máu cơ tim. Có thể hiểu nhồi máu là máu không đến được và cơ tim bị hoại tử.

Có rất nhiều phương pháp trong đó có chế độ ăn uống không dùng thuốc, nếu giai đoạn dùng thuốc có các cách : đầu tiên dùng thuốc để dãn mạch, bên cạnh đó các mảng vữa xơ sẽ làm mỏng đi. Thứ 3 cần dụng cụ quét để làm sạch.

Nguy  cơ các để làm trầm trọng thêm thiếu máu cơ tim cần điều trị một số bệnh liên quan như, tăng huyết áp, mỡ máu cao.

Tác nhân làm độc thành mạch ( cần bỏ thuốc lá, rượu..). sau khi áp dụng các phương pháp trên mà cơn đau ngực không giảm thì các bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp mạch, có thể nong động mạch và đặt giá đỡ.

Hoặc có thể phẫu thuật bằng cách mở tim để bắc cầu để dòng máu chảy và nuôi dưỡng cơ tim.

Mỗi người ăn và đủ hay thiếu thể hiện qua cân nặng.  chúng tôi mong người trưởng thành duy trì cân nặng hợp lý  (20-22 là lý tưởng) .

Cách tính BMI cho người lớn (trên 20 tuổi). Chỉ số BMI của bạn được tính như sau: BMI = (trọng lượng cơ thể)/ (chiều cao x chiều cao).- trọng lượng cơ thể: tính bằng kg; - chiều cao x chiều cao: tính bằng m;

Đối với trẻ em có cách tính cân nặng theo tuổi và có cách tính giữa chiều cao và cân nặng. Nhưng với trẻ em thì khó kiểm soát hơn vì vậy, gia đình cần phối hợp giữa gia đình và nhà trường có bữa ăn hợp lý đảm bảo sức khoẻ và không bị béo phì., Ví dụ như trẻ em dưới 6 tuổi thì cần chất béo nhiều hơn người lớp.  Cần chú ý lựa chọn chất béo tốt, chế biến chất béo ( không chế biến nướng, tẩm đường và nướng), hạn chế chất béo ăn sẵn.

Việc sử dụng bữa ăn tại gia đình nên được mọi người chú ý, tăng cường ăn rau xanh và quả chín để giữ thành mạch tốt.

Ngoài ra chú ý không nên ăn mặn, và tiêu thụ muối của người việt nam hơn gấp đôi so với khuyến cáo, vì ăn  mặn là dễ tăng huyết áp và nguy cơ tim mạch rất cao.

Đối với cháo cũng là một bữa ăn được chế biến dưới dạng lỏng hơn, mềm hơn, tốt cho người tim mạch.

Cháo sơn tra, trong quả sơn tra có nhiều dầu, chất đạm, đường, lipid thì còn giàu vitamin C và beta Caroten, giàu oxy hóa giúp làm bền thành mạch hơn. Trong quả này giàu canxi, giàu sắt cần cho quá trình vận mạch, tăng đào thảo natri…

Hà thủ ô với vấn đề tim mạch cũng khá tốt với người thiếu máu cơ tim, kiểm soát được lượng cholesterol và giảm cholesterol xấu, tăng nhẹ lượng máu đến tim nên tốt cho người thiếu máu cơ tim.

Cần lưu ý khi dùng tỏi, gia vị kích thích không dùng chung với cháo hà thủ ô.

Đối với người cụ thể nhất là đối với người 63 tuổi ( kể cả người bình thường) cũng cần mỗi năm cần tầm kiểm soát 1 lần.
Đối với trường hợp này cần đến khám tại cơ sở y tế để được các bác sĩ làm một số xét nghiệm ( đường máu, lipit máu, điện tâm đồ, đo huyết áp, ) để tầm soát tim mạch. Tuỳ theo mức độ mà các bác sĩ chuyên khoa sẽ chỉ định làm thêm nghiệm pháp thiếu máu cơ tim tạm thời. và như thế sẽ có cách điều trị thích hợp.

Với bệnh nhân thiếu máu cơ tim cục bộ đã đặt stent thì vấn đề quan trọng là làm sao cho thành mạch luôn được lưu thông, do đó, trong chế độ ăn cần lưu ý hàm lượng vitamin C. Nếu hàm lượng vitamin C thấp khiến co dãn thành mạch kém dễ tạo vữa xơ động mạch.

Nên ăn nhiều cam, bưởi, thanh long, chọn rau xanh thẫm nhất là rau ngót rất tốt cho bệnh nhân thiếu máu cơ tim cục bộ đã đặt stent mạch vành.

Tất cả các thuốc hạ huyết áp cũng đã có tác dụng bảo vệ tim mạch rồi. Hiện nay có 4 nhóm thuốc hạ huyết áp chính đều có tác dụng bảo vệ tim mạch tốt.

Tuy nhiên nếu huyết áp ổn định rồi mà vẫn có bất thường ở tim thì cần chú ý kiểm soát các yếu tố nguy cơ như rối loạn lipid máu - có thể điều trị thuốc hoặc không dùng thuốc; hoặc vừa thừa cân béo phì lại có vấn đề huyết áp thì cần điều chỉnh đồng thời chứ không chỉ điều trị huyết áp.

Nếu vẫn nghi ngờ, bạn nên đi khám, các bác sĩ chuyên khoa sẽ chỉ định là các xét nghiệm chuyên biệt để xem có phải thiếu máu cơ tim không. Có đến một nửa những cơn đau ngực không phải là thiếu máu cơ tim.

Bạn định dùng thuốc gì kèm theo mà tôi không biết, nhưng về nguyên tắc do đặt stent thuốc được sử dụng một số thuốc cơ bản được dùng (aspirin, và thuốc chống rối loạn tăng lipit máu) nếu người nhà tăng huyết áp được điều trị và nói chung không có chỉ định và điều lưu ý khi dùng thuốc nào cũng cần phải lắng nghe cơ thể để báo cáo với bác sĩ.

Không có loại thực phẩm nào là tốt nhất với trái tim của bạn mà chỉ có bữa ăn tốt nhất là sự kết hợp đa dạng, phối hợp 5/8 nhóm thực phẩm trong một bữa ăn mới là đa dạng, nên có 15 loại thực phẩm trong một bữa ăn, khi kết hợp lại thì chúng ta có bữa ăn tốt nhất.

Với tim mạch cần đủ vitamin chất khoáng, không nhiều ngọt, không nhiều chất béo, không dư thừa năng lượng, không được ăn mặn.

Về rối loạn lipit máu ở lứa tuổi trung niên và khi đó chúng ta cần điều trị không dùng thuốc bằng cách chế độ ăn uống và vận động phải thay đổi. Nếu tình trạng không thay đổi thì phải sử dụng thuốc ( thuốc đó là chống rối loạn lipit máu và giúp cho mạch máu hạn chế bị vữa xơ).

PGS.TS Lê Bạch Mai bổ sung:

Đối với bệnh nhân này tôi muốn biết xem bệnh nhân có thừa cân không, nếu thừa cân phải giảm cân và khi đó mỡ máu sẽ giảm.

Có thể chia làm 3 bữa ( sáng, trưa 35% năng lượng cả ngày, bữa tối ăn ít) điều chỉnh chế độ ăn bột đường  ( hạn chế tinh bột, bớt dùng thịt đỏ ( lợn, bò, ăn khoảng 80g/ ngày) nên ăn thịt trắng của vịt , gà ( nên ăn ức gà rất tốt cho người rối loạn chuyển hoá., tăng cường ăn cá.

Đối với thực phẩm khác nên ăn đậu nành ( đậu phụ, nước đậu nành- không đường) ngày cần ăn 4-500g rau, nên ăn loại quả ít ngọt, hạn chế muối. Mỗi tháng nên ăn 300g chất béo tinh chế ( các loại hạt).

Hằng ngày cần vận động khoảng 40 phút và chọn các bộ môn bơi nếu không biết bơi ( đi bộ trong nước) để giảm sức nặng cho khớp. và cần uống đủ nước mỗi ngày.

Trên cơ địa 1 người 58 tuổi đã chụp mạch vành và có vữa xơ động mạch nhưng tỉ lệ hẹp lòng mạch chưa đến mức nong và đặt stent động mạch vành thì có yếu tố nguy cơ cao về thiếu máu cơ tim và nhồi máu cơ tim.

Điều trị cần điều trị vữa xơ động mạch: cân bằng các thành phần cholesterol, đặc biệt giảm mỡ xấu. Kết hợp điều trị không dùng thuốc, chế độ vận động thể lực, tập luyện với dùng thuốc statin hạ mỡ máu. Cho dù thành phần cho bình thường sau uống thuốc thì vẫn cần uống thuốc để làm thoái triển các mảng vữa xơ động mạch.

Không hút thuốc lá vì mảng vữa xơ động mạch không thoái triển được. Dùng các thuốc - nói nôm na là làm loãng máu đi, thuốc chống ngưng tập tiểu cầu.

Bên cạnh đó cần điều trị các mảng vữa xơ động mạch không thoái triển, vẫn đau ngực nhiều hơn thì có thể can thiệp mạch cho người bệnh.

Với 35 tuổi thì nguy cơ tim mạch thấp hơn người khác, tuy nhiên hiện nay tim mạch trẻ hoá do vậy bạn cần đi khám tổng thế để xem, huyết áp, có rối loạn máu, đường máu gluco hay không chiều cao cân nặng, và các yếu tố có bị nguy cơ cao ( bạn có hút thuốc lá trên 10 điếu một ngày, hoặc có các bệnh kèm theo không) nhiều người có bệnh ngoài tim ( dạ dày, thực quản dễ hiểu lầm có các cơn đau ngực), sỏi mật, sỏi thận cũng có các biểu hiện dễ nhầm lẫn. Do vậy bạn cần đi khám định kỳ.

Do 28 tuổi có chế độ ăn hợp lý, không hút thuốc lá thì bạn cần lưu ý như này nếu không hút thuốc lá thì nguy cơ rất thấp. Như bạn nói thì hệ tiêu hoá cần lưu ý vì đau có tính chu kỳ nhất là các bạn làm văn phòng ngồi nhiều, ăn uống miệng, tất nhiên ngoài thăm khám tim mạch cần khám thêm bác sĩ tiêu hoá.

Với 50 tuổi tính chất cơn đau như vậy là có gợi ý đến cơn đau mạch vành. Cần xác định theo từng bước, vì cơn đau mạch vành là cơn đau ngắn và người bệnh không thấy vấn đề gì và câu hỏi được các bác sĩ đặt ra là đau bao lâu, đau khi nào như thế, đau tự hết, hay đau âm ỷ. Và như trường hợp của bác là rất  gợi ý đến bệnh mạch vành.