Lần đầu, ông thi tú tài quốc gia, năm 18 tuổi tại thành phố Wadowice quê hương. Kết quả mỹ mãn. Với kỳ thi lần 2, khó hơn nhiều, vào năm 25 tuổi. Lần thử sức không có hội đồng thi và không thời gian chuẩn bị. Không có lý thuyết. Toàn kiến thức thực tế. Đề thi cực khó: bạn mất khả năng kiểm soát 2 tay và 2 chân, mất việc làm, tự mình xoay xở với những suy nghĩ của bản thân, với thế giới đầy ắp rào cản, với tấm thân bất tuân ý muốn và cùng những người thân, đối tượng có thể hỗ trợ chút ít…
Từng có tất cả
Trong thời gian giữa 2 kỳ thi, Tomasz đã có tất cả những gì cần thiết cho cuộc sống hạnh phúc: tốt nghiệp Học viện Thể dục - Thể thao. Như với các sinh viên tốt nghiệp xuất sắc nhất, lãnh đạo học viện mời Tomasz ở lại làm giảng viên Khoa các bộ môn thể thao mùa đông. Giảng viên mới được giao hướng dẫn sinh viên làm quen với trượt tuyết băng đồng và hockey trên băng.
Ngoài các giờ lên lớp, Tomasz còn tham gia bộ môn thể thao leo núi, làm phi công lái tầu lượt, nhảy dù, chạy marathon và bơi lội.
Phút thư giãn của GS.TSKH. Tomasz Tasiemski tại góc sân vườn nhà.
Thời khắc định mệnh
Ngày Chủ nhật oi bức 8/6/1990, cùng lũ bạn, chàng trai yêu đời đến bơi tại hồ Jaroslawieckie, trong khuôn viên Vườn Quốc gia Wielkopolski. Chiếc cầu tàu mới bắc trên mặt hồ cám dỗ các chàng trai thi thố tài năng nhào lộn xuống mặt nước. Tiếc rằng trong lúc khởi động Tomasz bước lỡ nhịp…
- Thoạt tiên tôi có cảm giác đầu đâm vào đáy hồ, sau đó - tôi bất động nổi lên mặt nước. Ai đó phát hiện, tôi không thể ngoi lên mặt nước và lao xuống để cứu tôi. Suốt thời gian đó tôi tỉnh táo và dần tự ý thức chính xác, chuyện gì đã xảy ra: cột sống đã chấn thương nặng sau cú va đập. Tôi không còn cảm giác bàn chân rúc vào cát, khi mọi người kéo tôi lên - Tomasz hôm nay nhớ lại.
Tại bệnh viện, các bác sĩ xác nhận giả thiết của nạn nhân: gãy cột sống ở đoạn cổ, đốt C6-C7. Hệ quả: liệt tứ chi.
Với ca phẫu thuật phục hồi sự ổn định của cột sống, cần phải chờ 2 tuần. Tuy nhiên lấy lại sự ổn định, hoàn toàn không đồng nghĩa với khả năng phục hồi cảm giác đã mất và lấy lại chức năng vận động bình thường của 2 tay và 2 chân. Những tháng dài nằm viện nặng nề trôi qua với nỗ lực tìm kiếm đáp án cho câu hỏi: chuyện gì tiếp theo?
Mùa đông đầu tiên bất động về phương diện hoạt động thể thao của Tomasz đã trôi qua. Trên chiếc xe lăn thô kệch, nặng trịch, chàng trai khuyết tật trở về ngôi nhà của bố mẹ ở Wadowice vẫn với cùng câu hỏi: chuyện gì tiếp theo?
Tia hy vọng nhỏ
Đó là thời những năm đầu chương trình phục hồi chức năng tích cực dựa vào kinh nghiệm của Thụy Điển dành cho những người buộc phải sử dụng xe lăn thay thế đôi chân vì lý do chấn thương cột sống, được triển khai ở Ba Lan.
Tomasz tham gia trại phục hồi chức năng tích cực và ở đấy anh đã nhận ra tia hy vọng: chàng trai tin rằng, anh có cơ may giành lại cuộc sống tự lập. Chỉ cần phải thật kiên nhẫn tập luyện cơ bắp để cứu sống những kết nối gắn với hệ thần kinh trung ương. Gạn ép chúng tối đa. Tự chấp nhận thực tế, hiệu ứng nỗ lực vã mồ hôi với những hạn chế của cơ thể xuất hiện chậm chạp, song tiến bộ là vô giá, bởi chúng mang lại cơ may quay về cuộc sống bình thường.
Thời gian tập luyện trôi qua nhiều tháng, cuối cùng đã đến thời điểm đối mặt với thách đố đàn ông hơn nhiều: tự chứng minh với bản thân và người khác, rằng Tomasz có thể sống đẹp và tích cực, cho dù chưa thể chạy nhảy, đi lên cầu thang và leo núi.
Bước ngoặt cuộc đời
Sau mỗi tuần, Tomasz càng giảm được sự đòi hỏi sự hỗ trợ của ai đó. Anh đặt cho mình những mục tiêu ngày càng can đảm: trở lại công việc giảng dạy và hoạt động thể thao.
Một ngày nọ, ông Michal Tasiemski - bố của Tomasz Tasiemski tình cờ xem phóng sự truyền hình mô tả cuộc thi trượt tuyết dành cho những vận động viên khuyết tật tại quốc gia Tây Âu nào đó. Ông ngạc nhiên quan sát dụng cụ đặc biệt cho phép những người không có khả năng đi lại bình thường có thể trượt tuyết trên ván. Đó là chiếc ván trượt chắc chắn được kết nối với “cánh tay” có khả năng đàn hồi. Có thể trượt thoải mái trên chiếc ván đó, bất chấp cặp chân “bất tuân” thân chủ.
- Bố tôi là chuyên gia tiếng Anh, ông xem chương trình trên kênh truyền hình Anh ngữ và ông lập tức khuyến khích tôi thử nghiệm. Khi ấy ở Ba Lan chưa VĐV khuyết tật nào có cơ hội sử dụng công cụ như vậy. Chúng tôi đã tìm kiếm thông tin để liên hệ với nhà sản xuất. Hãng có trụ sở tại Thụy Sĩ. Song thực tế cho thấy, đó là mặt hàng cực đắt, thêm nữa, họ không bán sản phẩm, trước khi biết chắc người mua có thể sử dụng nó một cách an toàn. Nhà sản xuất lịch thiệp mời tôi sang Thụy Sĩ, tham gia khóa tập huấn để làm quen với công cụ. Thoạt đầu với tôi điều đó thật xa vời, song tôi luôn có quý nhân phù trợ. Tòa Đại sứ Thụy Sĩ tại Ba Lan đã hào phóng tài trợ kinh phí cho chuyến đi. Tôi hào hứng cùng bố lên đường. Và trở về với chiếc ván trượt vạn năng. Đó là dụng cụ đã giúp tôi có nhịp sống mới - Tomasz nhớ lại.
Trở lại đường đua và công việc giảng dạy
Nhờ bố và sự giúp đỡ của những người tốt bụng, mùa trượt tuyết bị tước đoạt đầu tiên trở thành mùa cuối cùng con người yêu thể thao buộc phải bỏ qua. Sau một năm bền bỉ tập luyện, Tomasz đã trở lại đường đua.
Chàng trai cũng hoàn thành mục tiêu song hành - trở lại công việc giảng dạy.
- Đội những người bạn tái lập hoạt động - GS. Tomasz Tasiemski hôm nay cười tươi. - Tôi mua chiếc xe Polonez Truck thiết kế dành cho người khuyết tật sử dụng xe lăn để làm phương tiện đi lại hàng ngày. Các đồng nghiệp cùng GS. Aleksander Kabsch, nhà khoa học hướng dẫn tôi làm luận án tiến sĩ nhiệt tình hỗ trợ tôi trở lại giảng đường. Tôi được giao phụ trách lớp sinh viên chuyên ngành Vật lý trị liệu.
Cuộc sống bắt nhịp khẩn trương. Hai năm sau tai nạn - cuối 1992, Tomasz đã bắt đầu công việc với lớp sinh viên Vật lý trị liệu tại Khoa Phục hồi chức năng. Tháng 2/1994, anh là VĐV khuyết tật Ba Lan đầu tiên tham gia tranh tài bộ môn trượt tuyết trên ván Paralympic Mùa Đông thứ VI, tổ chức ở Lillehammer.
Cộng tác với Hiệp hội Thể thao người khuyết tật “Start” Poznan, năm 1997 Tomasz tổ chức trại trượt tuyết đầu tiên dành cho người chấn thương cột sống. Sự cộng tác với “Start” cũng mang lại kết quả dự án phát triển bộ môn trượt tuyết dành cho người sau chấn thương cột sống. Cùng năm Tomasz Tasiemski bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ về đề tài Vận động trong phục hồi chức năng người chấn thương cột sống.
13 năm sau tai nạn, 38 tuổi trở thành giáo sư
Tomasz Tasiemski ngồi trên xe lăn là tác giả 31 công trình khoa học. 25 trong số đó Tomasz công bố sau khi nhận học vị Tiến sĩ Khoa học chuyên ngành Văn hóa thể chất. 10 công trình ông viết dựa trên cơ sở những công trình nghiên cứu độc đáo của bản thân. 5 công trình công bố trên các tạp chí chuyên ngành nước ngoài. Cuối năm 2003, 13 năm sau tai nạn liệt tứ chi và hơn 10 năm giảng dạy đại học, tròn 38 tuổi, Tiến sĩ Khoa học Tomasz Tasiemski được phong hàm Giáo sư.
Vị giáo sư kiêm VĐV giành sự nghiệp của mình cho những nghiên cứu liên quan đến sự vận động tích cực của người khuyết tật. Ông đã viết nhiều cuốn sách, trong đó có cẩm nang kiến thức về phục hồi chức năng người chấn thương cột sống và kỹ thuật sử dụng xe lăn.
Ảnh hưởng ra thế giới
Hiệu quả hoạt động hết mình nhằm cải thiện cuộc sống người khuyết tật của Tomasz được đánh giá cao không chỉ ở Ba Lan. Ngưỡng mộ thành quả nghiên cứu khoa học của GS.TSKH. Tomasz Tasiemski, Ủy ban châu Âu ở Bruksell đã mời ông làm chuyên gia đánh giá chất lượng các công trình nghiên cứu. Người ta cũng mời ông tham gia các công trình của các tổ chức khoa học quốc tế chuyên về lĩnh vực chữa trị và phục hồi chức năng người khuyết tật. Vậy nên, bằng kiến thức của mình, Tomasz cộng tác với International Spinal Cord Society với vai trò chuyên gia quốc tế thuộc lĩnh vực phục hồi chức năng tích cực.
Nhờ hoạt động khoa học, tôi có thể hiện thực hóa sở thích cuộc đời thứ hai bên cạnh thể thao: du lịch. Tôi được mời giảng bài cho cán bộ nhân viên y tế và đội ngũ bác sĩ phục hồi chức năng trên toàn thế giới. Tôi cũng thường xuyên tổ chức trại phục hồi chức năng cho người sau chấn thương cột sống.
Đến nay, Tomasz đã ghé thăm trên 50 quốc gia thế giới. Với sứ mệnh dạy người khuyết tật bí quyết phấn đấu tự lập sau tai nạn, giống bản thân từng nếm trải, Tomasz đã cần mẫn làm việc tại 16 quốc gia. Ông đã huấn luyện kỹ năng phục hồi tích cực tại nhiều quốc gia, trong đó có Trung Quốc, Ấn Độ, Nepal, Banglades, Thái Lan, Malaysia, Rumani, Albani, Grudia, Nga… Để tôn vinh toàn bộ hoạt động khoa học và từ thiện của Tomasz Tasiemski, Đại sứ Anh tại Ba Lan đã trao người hùng danh hiệu “Học bổng của Nữ hoàng”.
- Có năm 26 lần tôi lên máy bay rời Ba Lan - “Học bổng Nữ hoàng” cười tươi chia sẻ.
Gia đình nhỏ hạnh phúc
Tomasz Tasiemski là ông chồng hạnh phúc của cựu nữ sinh viên của mình - nữ chuyên gia Vật lý trị liệu Agata và là người cha viên mãn của 2 con nhỏ: con gái Julka chào đời năm 2000 và con trai Kuba kém chị 8 tuổi. Con người hạnh phúc vừa khánh thành ngôi nhà ở ngoại ô thành phố Poznan, trong khu vườn đầy ắp cây xanh.