Trong lần được trực tiếp chứng kiến ca phẫu thuật nội soi cắt khối ung thư dạ dày của PGS. TS. Trần Bình Giang, Phó Giám đốc Bệnh viện Việt Đức kiêm Trưởng khoa Phẫu thuật tiêu hóa cùng ê kíp mổ, một đồng nghiệp ghé vào tai tôi nói nhỏ: “Nhìn đôi bàn tay bác sĩ kìa, cách họ điều khiển dụng cụ thật khéo, thật tài”. Quả không sai khi người phương Tây gọi kỹ thuật nội soi là kỹ thuật của những người “cầm đũa”. Từ các thủ thuật và thao tác trực diện bằng bàn tay để tiến hành mổ xẻ, với phương pháp mổ nội soi mọi quan sát và thao tác được thực hiện qua màn hình, đòi hỏi sự khéo léo, tinh tế, nhạy cảm vô cùng của người “cầm đũa”. Phóng viên (PV) báo SK&ĐS đã có cuộc trò chuyện với PGS. TS. Trần Bình Giang – một trong những người Việt Nam đầu tiên theo học và tiên phong trong chuyên ngành phẫu thuật nội soi.
PV: Là một bệnh viện ngoại khoa tuyến cuối, nơi có trung tâm phẫu thuật nội soi lớn nhất cả nước thực hiện các kỹ thuật nội soi điều trị các bệnh lý tiêu hóa, cột sống, xương khớp, lồng ngực; xin ông cho biết cơ duyên nào khiến ông đến với kỹ thuật nội soi và những kỹ thuật chuyên sâu trong phẫu thuật nội soi ổ bụng mà ông và các cộng sự đã thực hiện tại Bệnh viện (BV) Việt Đức?
PGS. TS. Trần Bình Giang: Có thể nói hiếm có một ngành khoa học kỹ thuật nào của Việt Nam lại bắt kịp cùng thế giới trong một thời gian ngắn như chuyên ngành phẫu thuật nội soi. Ca nội soi đầu tiên trên thế giới thực hiện năm 1987 thì năm 1993 BV Việt Đức đã tiến hành.
Phẫu thuật bằng phương pháp nội soi là bước ngoặt của ngành ngoại khoa, làm thay đổi ngoạn mục kết quả điều trị sau mổ cũng như sự phục hồi của người bệnh. Chỉ cần một đường rạch rất nhỏ, ít xâm lấn, giảm tổn thương, đỡ mất máu và rút ngắn thời gian nằm viện của bệnh nhân. BV Việt Đức là nơi đầu tiên ở Việt Nam mổ nội soi u tuyến thượng thận và cũng là trung tâm mổ nội soi u tuyến thượng thận có kinh nghiệm nhất trên thế giới (hơn 1.000 ca tính đến thời điểm này). Hiếm một trung tâm nào đạt tới con số kỷ lục như vậy.
Một phẫu thuật phức tạp nữa trong nội soi mà ít nơi có thể làm được, đó là phẫu thuật cắt gan lớn. Kỹ thuật kết hợp giữa phương pháp mổ truyền thống của GS.Tôn Thất Tùng với phẫu thuật hiện đại ngày nay. Cắt thực quản nội soi cũng là kỹ thuật khó, kết hợp cả soi bụng cả soi ngực. Ngoài ra chúng tôi còn tiến hành các phẫu thuật nội soi cắt khối tá tụy, cắt ruột thừa qua đường âm đạo... Đặc biệt BV Việt Đức là nơi đầu tiên và duy nhất ở Việt Nam thực hiện kỹ thuật điều trị chống béo phì.
PV: Ông muốn nói đến phương pháp chữa bệnh béo phì chứ không phải các phương pháp giảm béo, hút mỡ làm đẹp? Cụ thể việc điều trị căn bệnh này như thế nào, thưa ông?
PGS. TS. Trần Bình Giang: Nguyên tắc điều trị béo phì là làm sao hạn chế lượng thức ăn đưa vào cơ thể. Có 2 kỹ thuật đang được BV áp dụng là đặt vòng dạ dày (dùng vòng thắt vào dạ dày, để dạ dày bé lại khoảng 40-50ml, người bệnh chỉ ăn được rất ít) và kỹ thuật thu hẹp dạ dày hình ống (cắt dọc một phần dạ dày, giảm bớt phần chứa đựng và tiêu hóa thức ăn để không ăn nhiều nữa). Chúng tôi đã thực hiện giảm béo thành công cho hơn 100 bệnh nhân, chỉ số khối cơ thể BMI giảm từ 40 xuống 26, lượng cân thừa giảm 35%, cân nặng trung bình từ 103kg xuống 69kg sau 1 năm theo dõi. Người trẻ nhất 16 tuổi, già nhất là 53 tuổi. Có một bệnh nhân trước khi điều trị nặng 167kg, sau mổ 8 tháng xuống còn 80kg. Hiện anh ấy vẫn thường xuyên liên lạc với tôi và tái khám đều đặn theo chỉ định.
PV: Là bậc thầy trong phẫu thuật nội soi điều trị các bệnh lý ổ bụng, kỹ thuật nào khiến ông tâm huyết nhất, mang thương hiệu của “Professor Giang”?
PGS. TS. Trần Bình Giang: Phẫu thuật nội soi u tuyến thượng thận (TTT), đặc biệt là phẫu thuật nội soi 1 lỗ u TTT. Tuyến thượng thận nằm ở vùng rất khó, và nhất là nó lại tiết ra nhiều hormon trọng yếu, trong đó có catecholamine gây tăng huyết áp. Mạch máu của TTT đổ trực tiếp vào tĩnh mạch chủ, nếu khi mổ không may động vào u sẽ làm lượng hormon tăng tiết ào ạt vào trong máu, huyết áp của bệnh nhân tăng vọt làm vỡ mạch máu não, bệnh nhân tử vong ngay lập tức. Vì vậy thao tác đối với TTT đòi hỏi người phẫu thuật phải hết sức cẩn trọng, tỉ mỉ đến từng chi tiết, phải kiểm soát cặp được tĩnh mạch đó trước, sau đó mới giải quyết đến vùng u TTT. Trước kia một ca mổ u TTT vất vả như đánh trận, nay với phẫu thuật nội soi chỉ cần 30 phút/ca. Không chỉ những bác sĩ tay nghề cao mà các bác sĩ nội trú của BV đều có thể thực hiện được. Chúng tôi đã thực hiện được khoảng 200 ca nội soi 1 lỗ cắt u TTT.
PV: Được biết BV vừa đầu tư 30 tỉ đồng cho một phòng mổ nội soi hiện đại nhất Việt Nam. Ông có thể chia sẻ một số thông tin về phòng mổ đặc biệt này?
PGS. TS. Trần Bình Giang: Đó là phòng mổ chuyên phục vụ mổ nội soi với hệ thống camera full HD tốt nhất hiện nay với rất nhiều màn hình, phẫu thuật viên có được tầm nhìn rộng, ở bất kỳ vị trí nào cũng nhìn được. Hình ảnh đẹp, rõ nét từng mạch máu, từng chi tiết để làm được những kỹ thuật khó nhất, tinh vi nhất. Có hệ thống ánh sáng đặc biệt để tìm ra những hạch di căn ung thư; thế hệ dao hàn mạch sử dụng sóng và nhiệt để hàn chết mạch máu tại chỗ (hạn chế tình trạng chảy máu). Hệ thống liên lạc được điều khiển từ ngoài vào trong và ngược lại, có thể truyền hình ảnh đi bất cứ nơi đâu qua hệ thống đường dẫn để phục vụ cho công tác đào tạo.
PV: Ông vừa nói tới công tác đào tạo. Ngoài những BV vệ tinh mà Việt Đức xây dựng, BV đã chuyển giao kỹ thuật nội soi tới được bao nhiêu BV tuyến tỉnh, và có xuống được tới tuyến huyện không, thưa ông?
PGS. TS. Trần Bình Giang: Tôi có thể khẳng định các BV tuyến tỉnh đều được phổ cập phẫu thuật nội soi và ít nhất gần một nửa các BV huyện đã thực hiện được kỹ thuật này. Trung tâm phẫu thuật nội soi BV Việt Đức đã đào tạo được 30 khóa phẫu thuật nội soi cơ bản, mỗi khóa từ 30-35 người, tổng cộng gần 1.000 phẫu thuật viên nội soi cho các BV tuyến dưới. Riêng Quảng Ninh, 100% các BV huyện đã mổ nội soi. Một tỉnh vùng cao khó khăn như Hà Giang đã có 3 huyện triển khai được kỹ thuật nội soi. Các nước phát triển chỉ phát triển kỹ thuật nội soi ở những thành phố lớn, họ gọi phẫu thuật nội soi là phẫu thuật của những nhà quý tộc. Chúng ta đã đưa những kỹ thuật cao nhất đến với vùng sâu vùng xa, đó là một thành công rất lớn.
PV: Xin chân thành cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!
Mai Linh (thực hiện)
