Từ “thiếu chuyên nghiệp” hiện nay đang được dùng lạm phát ở nhiều lĩnh vực, đặc biệt là ở loại hình nghệ thuật điện ảnh, ca nhạc. Chẳng cần qua trường lớp đào tạo, bất kể ai cũng có thể trở thành ca sĩ, diễn viên điện ảnh. Đặc biệt là một số nghệ sĩ đã thành danh ở lĩnh vực mình được đào tạo cũng cố nối dài danh xưng của mình, lấn sang nhiều sân chơi khác. Các cụ xưa nói quả không sai: Nhất nghệ tinh... Dù có năng động đến đâu thì cũng cần phải có tài năng, bởi thế, không phải nghệ sĩ nào thử sức lấn sân cũng thành công.
Cuộc sàng lọc nghiệt ngã
Khán giả từng háo hức và hồi hộp khi nghe các nhà sản xuất PR trước thông tin về những sản phẩm nghệ thuật có các ngôi sao showbiz tham gia. Nhưng buồn thay, nhiều sản phẩm của họ khi được trình làng, khán giả chỉ biết lắc đầu ngán ngẩm: một số ngôi sao đang là những người góp phần làm giảm tính chuyên nghiệp của nghệ thuật.
Điện ảnh và sân khấu ca nhạc là mảnh đất mà các nghệ sĩ đang nhảy vào nhiều nhất. Ai cũng có quyền thử sức với lĩnh vực mới mà mình đam mê, thậm chí phải đánh đổi và trả giá với sự lao động nghệ thuật vô cùng khắc nghiệt để khẳng định mình. Ngoại hình đẹp là một tiền đề vô cùng thuận lợi để các nghệ sĩ dấn thân vào nghệ thuật. Nhưng tiếc thay, đẹp không phải bao giờ cũng song hành cùng tài năng.
Người đẹp thời trang của cuộc thi Hoa hậu Trái đất năm 2007 Trương Chi Trúc Diễm đang ăn nên làm ra với nghề người mẫu đã không may mắn khi bước chân vào ca nhạc và điện ảnh. Vừa định nhập làng ca sĩ với nghệ danh Baby J. đã bị nhạc sĩ Trần Tiến thẳng thừng nhận xét khi nghe hoa hậu Trúc Diễm hát trong chương trình Album vàng tháng 11/2010: “Nghe em hát sống tôi cảm thấy thất vọng hoàn toàn, từ album đến sân khấu còn cách xa nhau lắm”. Tham gia vào bộ phim Nhật ký Bạch Tuyết, Đam mê – ngoài vẻ đẹp mảnh mai, trong sáng thì diễn xuất của cô chưa để lại ấn tượng gì.
Người mẫu Thanh Hằng sở hữu đôi chân dài miên man 1,12m, được xếp loại ngôi sao hạng A của làng người mẫu Việt cũng mon men muốn làm ca sĩ. Nhưng tiếc thay, ông trời lại chẳng phú cho cô vedette này chiếc thanh quản để làm ca sĩ nên cô đành tạm gác nguyện ước nối dài danh xưng của mình bằng nghề ca sĩ. Sắp tới đây, Thanh Hằng lại đảm nhận vai trò host kiêm giám khảo chương trình Vietnam’s Next Top Model thay vị trí của siêu mẫu Xuân Lan. Chương trình sẽ phát sóng tập đầu tiên vào ngày 6/10/2013. Vậy nhưng, hơn hẳn đàn em Trúc Diễm, siêu mẫu này cũng đã là gương mặt quen thuộc của điện ảnh qua các bộ phim: Những cô gái chân dài, Người mẫu, Tuyết nhiệt đới, Nụ hôn thần chết, Những nụ hôn rực rỡ và mới đây là Mỹ nhân kế.
Gần đây, cô kiện tướng dance sport Khánh Thi cũng với tay sang loại hình ca nhạc và điện ảnh. Danh xưng của cô bây giờ cũng đã có nhà báo nối dài thành kiện tướng dance sport, ca sĩ, diễn viên. Cũng ra album, cũng đầu tư công sức, tiền của với lời chia sẻ muốn mọi người gọi cô là một ca sĩ chứ không phải kiện tướng dance sport nữa. Nhưng xem ra giọng ca của cô kiện tướng khiêu vũ thể thao chưa được ai nhắc đến, thậm chí cô còn bị chê là hát dở tệ. Tham gia trong 2 phim: Lệnh xóa sổ và Em hiền như maxơ, bóng dáng diễn viên Khánh Thi dường như cũng đang bị trôi về bến bờ vô định.
 Nữ hoàng dance sport Khánh Thi cũng “với tay” sang sân khấu ca nhạc. |
Gây tai tiếng nhiều nhất trong giới showbiz có lẽ là “nữ hoàng dao kéo” Phi Thanh Vân. Được chú ý ít nhiều trên sàn catwalk, Phi Thanh Vân nhảy sang lĩnh vực điện ảnh, tham gia trong vài bộ phim. Nhưng đến khi Phi Thanh Vân bất ngờ chuyển sang làm ca sĩ với ca khúc Da nâu 1 và 2 thì đúng là cô đã gây thảm họa cho làng nhạc Việt.
“Họa mi tóc nâu” Mỹ Tâm là một trong những ca sĩ có lượng fan khủng của showbiz Việt, thử sức với nhiều dự án âm nhạc lớn rất thành công, bỗng dưng một ngày kia, cô nổi hứng đóng phim. Nhưng bộ phim Cho một tình yêu mà cô tham gia với vai trò nữ chính cũng chẳng đủ sức đóng thêm danh xưng diễn viên điện ảnh cho cô ca sĩ “tóc nâu môi trầm”.
Có lẽ cho đến lúc này, sự chuyển đổi nghề nghiệp thành công nhất phải kể đến hai kiều nữ của sàn catwalk là Hồ Ngọc Hà và Ngô Thanh Vân.
Xuất thân từ người mẫu, Hồ Ngọc Hà đã khẳng định được vị trí vedette đầy ấn tượng với nhiều show diễn lớn. Đang trên đỉnh cao của làng thời trang, Hồ Ngọc Hà tuyên bố chuyển hướng sang ca hát. Ban đầu, chẳng ai tin Hà làm nên chuyện ở loại hình ca nhạc bởi chất giọng khàn, âm vực không rộng là những điều bất lợi đối với một ca sĩ. Nhưng ý chí, nghị lực, sự khổ luyện và làm việc nghiêm túc, Hồ Ngọc Hà đã có những bước tiến dài đầy ấn tượng. Hàng loạt album: 24 giờ 7 ngày, Tìm lại giấc mơ, Muốn nói yêu anh, Và em đã yêu, Khi ta yêu nhau..., rồi những show diễn hoành tráng đầu tư kỹ lưỡng, bài bản đã từng bước đưa Hồ Ngọc Hà trở thành ca sĩ thực thụ, luôn là ca sĩ đắt show nhất làng showbiz.
Cũng có xuất phát điểm từ vai trò người mẫu, ban đầu, Á hậu 2 cuộc thi Hoa hậu Việt Nam qua ảnh năm 2000 Ngô Thanh Vân cũng thử sức ở lĩnh vực ca nhạc với các album: Thế giới trò chơi, Bí ẩn vầng trăng, My way, Nước mắt thiên thần, nhưng có lẽ tự thấy đây không phải sân chơi của mình nên Ngô Thanh Vân đã thử nghiệm với nghệ thuật thứ bảy và đây chính là mảnh đất Vân phát huy được hết khả năng tiềm ẩn của mình. Chạm ngõ điện ảnh với bộ phim ca nhạc quốc tế Những thiên thần đỏ, rồi Chuyện tình Sài Gòn, 2 trong 1, nhưng phải đến Dòng máu anh hùng với giải Nữ diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 15 (2007), rồi Bẫy rồng thì danh xưng mới: diễn viên điện ảnh Ngô Thanh Vân với biệt danh đả nữ đã gần như lấn át các danh xưng trước đó của cô. Gần đây, Ngô Thanh Vân lại tham gia trong bộ phim Ngôi nhà bí ẩn với tính cách nhân vật hoàn toàn khác cho thấy một khả năng diễn xuất đa dạng của Ngô Thanh Vân.
Cũng còn một số nghệ sĩ đa năng để lại dấu ấn khi lấn sân sang lĩnh vực nghệ thuật khác như Quyền Linh, Minh Hằng, Phương Thanh, Maya... Sự góp mặt của họ trong loại hình nghệ thuật mới cũng đã ít nhiều mang lại sự hứng khởi cho công chúng khán giả.
Tính chuyên nghiệp của nhiều loại hình nghệ thuật đang bị báo động
Muốn làm nghề nghiêm túc phải được đào tạo bài bản, “không thầy đố mày làm nên”. Thế nhưng, cơ chế thị trường tạo cơ hội cho trăm hoa đua nở. Ai cũng có thể làm thơ, in thơ – miễn có tiền. Ai cũng có thể trở thành diễn viên điện ảnh, thành ca sĩ miễn có chút nhan sắc, đam mê và dám liều thử sức. Ai cũng có thể trở thành MC miễn có hình thức sáng sủa và có bản lĩnh khi đứng trước đám đông...
Những năm gần đây, khi mà những sản phẩm nghệ thuật ào ạt ra đời, khi mà những nhà sản xuất, người tổ chức chương trình luôn muốn cạnh tranh nhau, đưa ra chiêu thức mới, đặc biệt là luôn muốn có sự xuất hiện những gương mặt mới thì các nghệ sĩ càng có nhiều cơ hội lấn sân. Nghệ thuật là trò chơi, nhưng để thành công lại đòi hỏi sự lao động nghiêm túc, dấn thân hết mình của người nghệ sĩ. Bài học về sự thành công của ca sĩ Hồ Ngọc Hà và diễn viên điện ảnh Ngô Thanh Vân là minh chứng sống động cho sự khổ luyện và dám đánh đổi trong nghệ thuật. Những cuộc dạo chơi, coi ngã rẽ khác chỉ là sự trang điểm thêm cho nghề nghiệp của mình chẳng những khiến uy tín của người nghệ sĩ bị lu mờ mà còn làm cho nhiều loại hình nghệ thuật có nhiều nghệ sĩ tham gia tay ngang mất dần tính chuyên nghiệp. Chỉ khổ cho khán giả, nhu cầu thưởng thức nghệ thuật thì nhiều nhưng sản phẩm thực sự chất lượng mang đến cho họ thì vô cùng thiếu. Thế nhưng, công chúng cũng là những quan tòa vô tư và khách quan, không phải cứ cho ra sản phẩm nào thì họ cũng đón nhận. Bộ phim Đường đua – phim đầu tay của nữ diễn viên Hồng Ánh lần đầu tiên trong vai trò nhà sản xuất với vai diễn chính do rocker Anh Khoa thủ vai vừa ra rạp hôm 26/7/2013 đã nhận được sự thờ ơ của khán giả. Suất chiếu 18 giờ ngày 2/8 tại rạp Tháng Tám phải hoãn vì không bán được vé nào. Suất 20 giờ cùng ngày chỉ có 4 khán giả. Chưa dám kết luận nguyên nhân của sự hiu hắt này, nhưng rõ ràng đang có hiện tượng càng có nhiều nghệ sĩ tay ngang tham gia vào các lĩnh vực nghệ thuật thì càng đẩy những ngành nghệ thuật đó xa những chuẩn mực cần có.
Lan Hương