Thuốc tiêm là một dạng dược phẩm vô trùng dùng để tiêm vào cơ thể nên đòi hỏi kỹ thuật bào chế nghiêm ngặt. Tuy nhiên, thuốc tiêm không phải luôn luôn hoàn hảo, ngoài một số ưu điểm so với thuốc uống, nó cũng mang nhiều nhược điểm.
Ưu điểm của thuốc tiêm
- Thuốc được hấp thu trực tiếp và trọn vẹn vào máu nên có tác dụng nhanh và hiệu quả cao.
- Thuốc không qua hệ tiêu hóa nên không bị dịch tiêu hóa hoặc gan chuyển hóa.
- Tiêm thuốc sẽ tránh được các tác dụng phụ của thuốc trên hệ tiêu hóa.
- Tiêm truyền tĩnh mạch cho phép thay thế nhanh chóng lượng nước, điện giải, tế bào, sinh chất bị mất đi do phẫu thuật hay tai nạn gây mất máu chẳng hạn.
 Chỉ tiêm thuốc khi có chỉ định của bác sĩ. |
Nhược điểm của thuốc tiêm
- Thuốc tiêm đòi hỏi phải có dụng cụ thích hợp như ống tiêm, kim tiêm, và phải tuyệt đối vô trùng, nếu không sẽ có nguy cơ bị nhiễm trùng (như áp xe, nhiễm siêu vi viêm gan B, C). Người tiêm thuốc không thông thạo có thể gây ra tai biến như tiêm tĩnh mạch canxi clorua phải tiêm thật chậm, tiêm thuốc ở mông nếu không đúng sẽ làm thương tổn dây thần kinh.
- Thuốc tiêm có tác dụng nhanh và hấp thu trọn vẹn nên tuyệt đối cẩn trọng vì có thể nguy hiểm đến tính mạng nếu dược chất có nhiều độc tính.
- Thuốc tiêm dễ gây phản ứng toàn thân hay tại chỗ khi cơ thể không dung nạp thuốc. Như tiêm penicillin, vitamin B1 có khi gây sốc phản vệ trầm trọng, tiêm thuốc dầu nhiều lần thường để lại nốt cứng gây đau đớn, cho nên nhiều khi người ta phải chuyển từ thuốc tiêm sang dạng uống mặc dù hiệu quả có thể kém hơn.
Do đó người ta chỉ dùng thuốc tiêm thay cho thuốc uống trong những trường hợp cấp cứu, bệnh nhiễm trùng nặng, bệnh nhân không thể hợp tác uống thuốc, khi dược chất cần sử dụng không có dạng thuốc uống, khi phải dùng dạng thuốc tiêm mới đưa đến hiệu quả điều trị mong muốn như magiê sulfat chỉ có tác dụng trị phù não khi tiêm...
Lưu ý, tiêm thuốc nguy hiểm hơn uống thuốc. Vì vậy, chỉ khi nào bác sĩ thấy cần thiết phải tiêm thì mới nên tiêm, không nên lạm dụng thuốc tiêm và dịch truyền, vì điều này sẽ ảnh hưởng lớn tới sức khỏe, thậm chí có thể gây tử vong.
DS. Ngô Mạnh