Nhà soạn nhạc lừng danh thế giới người Ba Lan Frederic Chopin đã qua đời cách đây tròn 165 năm nhưng nguyên nhân cái chết của ông đến nay vẫn chứa đựng nhiều bí ẩn. Nhất là những lời đồn đoán diễn ra sau khi có cuộc khám nghiệm trái tim của ông đang quàn tại nhà thờ Holy Cross ở Thủ đô Warsaw, Ba Lan.
Chopin chết vì lao, xơ nang hay khí thũng?
Theo BBC News số ra cuối tháng 12/2014, Frederic Chopin qua đời tại căn hộ riêng ở Place Vendome, Paris (Pháp) ngày 17/10/1849 ở tuổi 39. Trước đó vài tháng, ông được chẩn đoán mắc bệnh lao do vậy hậu thế vẫn tin rằng lao là nguyên nhân gây tử vong cho ông. Thậm chí người ta còn cho rằng, lao là căn bệnh khó tránh khỏi đối với nhà soạn nhạc tài ba và đoản mệnh này vì ông là người có cơ địa yếu, thân hình gầy gò, giống người mắc bệnh lao nhiều năm, chưa kể bệnh ho kéo dài của ông nên trên giấy chứng tử của Chopin đều có ghi nguyên nhân này nói trên.
Cuối tháng 4/2014, một nghi lễ bí mật diễn ra vào đêm khuya tại nhà thờ Holy Cross ở Thủ đô Warsaw, Ba Lan. Một bình thủy tinh được giấu trong cây cột của nhà thờ bên trong có chứa quả tim của Chopin, được bảo quản trong dung dịch rượu cognac trong suốt 165 năm liên tục. Các nhà khoa học muốn kiểm chứng xem trái tim đang được bảo quản trong điều kiện được xem là hoàn hảo này để khẳng định Chopin bị chết vì bệnh lao hay bị giết hại.
Hành trình trái tim của Chopin trước khi về nhà thờ Holy Cross ở Warsaw, Ba Lan.
Phải nói thêm rằng đến nay có rất nhiều lời đồn đoán xung quanh cái chết của Chopin, bởi bác sĩ Jean Cruveilhier, người từng mổ tử thi và lấy tim của ông ra nhưng kết quả khám nghiệm tử thi vào thời điểm này đến nay đã bị thất lạc. Do vậy có nhiều giả thiết đồn đoán trái ngược, có người cho rằng Chopin chết vì bệnh xơ nang, căn bệnh chưa phổ biến hồi giữa thế kỷ 19 nhưng lại là thủ phạm khiến Chopin qua đời. Giả thiết khác cho rằng, Chopin chết do khí thũng, căn bệnh do thiếu Alpha-1-antitrypsin. Nhưng bệnh lao lại được xem là không thể tránh khỏi đối với Chopin. Tại thời điểm Chopin qua đời, bệnh lao được xem là sát thủ số 1 ở châu Âu và Bắc Mỹ, nên kết luận Chopin qua đời vì bệnh lao được nhiều người tin hơn.
Tháng 9/2014, các cuộc tranh luận này đi đến đỉnh điểm. Các nhà pháp y và di truyền học, những người có mặt chứng kiến lễ khám nghiệm pháp y nói trên tại nhà thờ Holy Cross cho hay, tim của Chopin được bảo quản tốt và có chứa “các nốt TB”, tức bệnh lao và cuối cùng kết luận được tái khẳng định nguyên nhân làm cho Chopin chết là vì bệnh lao. Để củng cố kết luận trên, giáo sư Dobosz - người tham gia nhóm khám nghiệm cho rằng như vậy hai năm rõ mười, mọi nghi ngờ đã được xua tan. GS. Dobosz còn khẳng định chiếc bình được bảo quản khá tốt, không bị xáo trộn cho đến tận năm 2064.
Nếu chỉ có vậy thì chẳng có gì phải bàn cãi thêm, song đáng tiếc các nhà khoa học chỉ kiểm tra trực quan, không hề có mẫu mô nào được đem đi xét nghiệm. Thậm chí chiếc bình đựng quả tim của Chopin không hề được mở ra và chưa bao giờ rời khỏi nhà thờ. Các nhà khoa học muốn mở bình kiểm tra nhưng đều bị phản đối. Điều này đồng nghĩa, những bí ẩn liên quan đến cái chết của Chopin là khó hiểu, rất có thể ông là nhân vật quan trọng, một tấm gương yêu nước đối với người Ba Lan nên nếu can thiệp vào quả tim này có thể bị xem là phạm tội.
Tranh cãi xung quanh quả tim của Chopin
Theo GS. Sebastian Lucas, chuyên gia bệnh học hiện đang công tác tại Bệnh viện Guy’s & St Thomas, London (Anh) thì xét nghiệm bằng trực quan là không đủ, rất dễ nhầm với các loại bệnh khác về tim, bệnh ung thư hoặc bệnh nhiễm nấm dạng rẻ quạt. Nhất là trong bối cảnh y học phát triển như hiện nay nay thì xét nghiệm trực quan không thể chính xác được. Còn theo ông Rose Cholmondeley, Chủ tịch Hiệp hội Chopin (CS), điều này không thể tin được, đây không phải trái tim của Chopin.
Nhân sự kiện trên, người ta lại nhớ đến hành trình của cổ vật đã tồn tại trên 160 năm này. Theo di nguyện, sau khi chết, quả tim của Chopin được lấy ra khỏi cơ thể trước khi mai táng tại nghĩa trang Pere Lachaise ở Paris và sau đó em gái ông đã tìm cách đưa “lậu” về Ba Lan. Cũng theo nguồn tin khác, một người lính Đức đã móc quả tim khỏi cây trụ trong nhà thờ khi chiến tranh xảy ra, trước khi nhà thờ bị san phẳng. Sau đó, quả tim được qua tay nhiều người trước khi được đưa về cho một vị hồng y người Ba Lan. Điều kỳ lạ, một trong những người được cho là “cứu tinh” của quả tim khỏi sự hủy diệt lại là một kẻ hủy diệt, Tướng Erich von dem Bach-Zelewski - Chỉ huy trưởng lực lượng Đức tấn công Warsaw mùa hè năm 1944 vì vậy mà đánh giá của Chủ tịch Hiệp hội CS đây không phải là trái tim của Chopin là có cơ sở.
Frederic Chopin sinh ngày 1/3/1810 tại làng Żelazowa Wola (Ba Lan) với tên gọi đầy đủ là Fryderyk Franciszek Chopin. Tài năng của ông phát triển rất sớm và được so sánh với thần đồng âm nhạc Mozart. Chopin rời Warsaw khi mới 20 tuổi và chưa có dịp trở lại quê nhà. Lòng yêu nước của Chopin đã được thể hiện rõ nét trong âm nhạc, vì vậy đối với người Ba Lan âm nhạc của Chopin là biểu tượng cho chủ nghĩa dân tộc Ba Lan. Mong ước cuối cùng của Chopin là trái tim ông sẽ được tách ra khỏi cơ thể trước khi mai táng tại nghĩa địa Pere Lachaise, người em gái của ông đã có công mang trái tim này qua các trạm lính canh của Nga để trở về chính quốc.
(Theo BBC, 12/2014)
Duy Hùng
