Hiện đang là thời vụ thu hoạch hạt sen. Hạt sen có thể dùng tươi hoặc phơi sấy khô để dùng dần. Hạt sen còn có tên khác là liên tử, liên nhục. Hạt sen là thực phẩm bổ dưỡng, rất tốt cho người già yếu, trẻ em hoặc dùng làm các món ngon như mứt, chè sen… Hạt sen có nhiều tinh bột, đường, chất đạm, chất béo, một số khoáng chất (canxi, photpho), các alcaloid (lotusine, demethyl coclaurine…).
Theo Đông y, hạt sen có vị ngọt chát, tính bình; vào kinh tâm, tỳ, thận. Có tác dụng bổ tỳ, chỉ tả, ích thận, cố tinh, dưỡng tâm, an thần, sáp trường. Dùng làm thuốc bổ, chữa tỳ hư sinh cửu tả, thận hư, di mộng tinh, băng lậu, đới hạ, mất ngủ, thần kinh suy nhược. Liều dùng và cách dùng: Ngày 10 - 30g dạng thuốc sắc hay thuốc bột. Sau đây là một số cách dùng hạt sen làm thuốc.
Kiện tỳ, trị tiêu chảy:
Bài 1: liên nhục 16g, hoàng liên 6g, đảng sâm 12g. Sắc uống. Trị lỵ cấm khẩu, ăn uống không trôi.
Bài 2: liên nhục 10g, đảng sâm 10g, bạch linh 10g, bạch truật 10g, hoài sơn 10g, bạch biển đậu 10g, ý dĩ 10g, cát cánh 6g, sa nhân 6g, trần bì 6g, cam thảo 4g. Sắc uống hoặc tán bột làm hoàn. Trị tiêu chảy, lỵ mạn tính do tỳ hư.
Dưỡng tâm, an thần: toan táo nhân 12g, liên nhục 12g, viễn chí 12g, phục thần 12g, hoàng kỳ 12g, đảng sâm 12g, cam thảo 4g, trần bì 6g. Sắc uống. Trị chứng hư lao tâm phiền không ngủ được, tim đập hồi hộp, đầu váng, mắt hoa…
Ích thận, cố tinh: trị hoạt tinh, di tinh, đới hạ, huyết trắng.
Bài 1: liên nhục, ba kích, bổ cốt chỉ, sơn thù, long cốt, phụ tử, phục bồn tử; các vị liều lượng bằng nhau. Nghiền chung thành bột mịn, dùng hồ nếp làm hoàn. Mỗi lần uống 12g, vào lúc đói, chiêu với nước muối loãng.
Bài 2: mẫu lệ 12g, long cốt 12g, kim anh tử 12g, sa tật lê 12g, liên tu 12g, khiếm thực 12g, liên nhục 12g. Làm thành viên hoàn hoặc sắc uống.
Một số món ăn có dùng hạt sen:
Hạt sen hầm thịt lợn: hạt sen 30g, thịt lợn nạc 150g, thêm gia vị hầm nhừ. Ăn ngày 1 lần. Dùng cho các trường hợp doạ sẩy thai, sẩy thai liên tiếp, phụ nữ có thai đau lưng.
Cháo hạt sen: hạt sen 30g, gạo tẻ 150g nấu cháo, thêm đường hoặc muối. Thích hợp cho người suy nhược cơ thể, đại tiện lỏng dài ngày.
Chè bột trứng gà hạt sen: hạt sen 30g, đường 30g, rượu 30ml và trứng gà 1 quả. Hạt sen nấu chín nhừ khuấy đều với đường, rượu và trứng cho chín, ăn trước khi đi ngủ. Dùng tốt cho người bị bệnh lâu ngày, người cao tuổi, phụ nữ sau sinh cơ thể suy nhược.
Chè hạt sen củ súng: hạt sen 30g, củ súng 30g, đường vừa đủ. Nấu chè cho ăn vào bữa điểm tâm buổi sáng. Dùng tốt cho nam giới di tinh, tảo tiết, phụ nữ đái hạ huyết trắng, kinh nguyệt quá nhiều, tiểu đêm nhiều.
Chè hạt sen củ mài phục linh: hạt sen sao 30g, gạo tẻ sao vàng 30g, củ mài 30g, phục linh 15g. Tất cả tán thành bột mịn thêm đường trắng nấu thành chè, ăn sáng và tối. Thích hợp cho người tỳ hư tiêu chảy.
Kiêng kỵ: người thực nhiệt và đại tiện táo kết hạn chế dùng.