Vẫn vô tư vừa ăn vừa hút thuốc lá
Theo Điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành Việt Nam (năm 2010), nhà hàng ăn uống là một trong những địa điểm công cộng bị ô nhiễm khói thuốc nhiều nhất với 80,7% người không hút thuốc lá bị tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động ở nhà hàng. Mới đây, Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam cũng đã tiến hành một khảo sát tìm hiểu thực trạng nhà hàng không khói thuốc (NHKKT) và mức độ đồng thuận của chủ nhà hàng cũng như khách hàng trong việc thực hiện môi trường không khói thuốc trong nhà hàng. Tổng số có 195 nhà hàng có đăng ký kinh doanh trên địa bàn quận Hai Bà Trưng và Ba Đình, Hà Nội được chọn ngẫu nhiên vào khảo sát và 970 khách hàng đã tham gia phỏng vấn. Kết quả cho thấy, mới chỉ có 49/195 nhà hàng có quy định cấm hút thuốc lá, trong đó có 9 nhà hàng có khu vực ngoài trời dành riêng cho người hút thuốc. 50 nhà hàng còn vi phạm kinh doanh mặt hàng thuốc lá. Gần 30% khách hàng có hút thuốc lá.
ThS.BS Phạm Thị Hoàng Anh, GĐ Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam cho biết: “Tỉ lệ chủ nhà hàng và khách hàng biết về quy định cấm hút thuốc lá trong nhà hàng còn thấp, dẫn đến việc thực thi chưa cao. Cụ thể: chỉ có 54% chủ nhà hàng và 47% khách hàng biết về quy định cấm hút thuốc lá trong nhà hàng; tỉ lệ nghe nói về Luật Phòng chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) mới dừng lại ở 70% và 62%. Một số chủ hàng nói, họ có nghe về Luật PCTHTL nhưng không rõ về cấm hút thuốc trong nhà hàng và không có ai nhắc nhở gì, trong khi khách hàng của họ cũng rất mơ hồ về việc này”.
Trong khi đó, Nghị định 176/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế quy định rõ, hút thuốc lá bên trong nhà hàng bị cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000đ đến 300.000đ. Và nếu các cơ sở có quy định cấm mà không triển khai thì chủ đơn vị của các địa điểm cấm sẽ bị xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 3 triệu đến 5 triệu đồng. Gần đây, một số nhà hàng chưa thực hiện quy định cũng đã bị xử phạt, điển hình như nhà hàng trong khách sạn Hữu Nghị (ở Hải Phòng) bị xử phạt hành chính 5 triệu đồng do nhà hàng chưa có biển báo cấm hút thuốc lá, hay nhà hàng Sen (Tây Hồ, Hà Nội) bị xử phạt hành chính lên tới 10 triệu động.
Thực khách thích Nhà hàng không khói thuốc
“Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe” là câu nói cửa miệng mà hầu như người dân nào cũng biết. Đa số khách hàng không hút thuốc cảm thấy không thoải mái khi ăn nếu hít phải khói thuốc hay nhìn thấy người hút thuốc trong nhà hàng. Chính vì thế, khi nghe nói đến việc thực thi NHKKT thì nhiều người tỏ ra rất đồng tình. Chị Huyền Anh (35 tuổi, thực khách tại một nhà hàng trên đường Giảng Võ) chia sẻ: “Tôi rất khó chịu khi ngửi mùi thuốc lá trong khu vực ăn uống, cảm giác mất ngon vì hít phải chất độc hại, nhất là khi đưa con trẻ đi ăn cùng. Thậm chí đã có lần thấy thanh niên ngồi ngay bàn ăn bên cạnh hút thuốc, tôi phải lên tiếng “Anh làm ơn ra ngoài hút thuốc” để được ăn một bữa ăn trọn vẹn. Tốt nhất là nhà hàng nào cũng nên cấm hút thuốc lá”.
Cùng chung quan điểm, bác Nguyễn Lân Điền (57 tuổi, Khương Trung, Thanh Xuân) nói: “Ngồi ăn trong phòng điều hòa mà ngửi thấy mùi thuốc lá thì không gì ức chế bằng. Bây giờ lối sống hiện đại mà các anh cứ xả khói vô tư, vừa ăn vừa hút thuốc lá như thế thì ý thức ở đâu? Theo tôi, muốn khách hàng không hút thuốc thì nhà hàng cần chấm dứt việc bán thuốc lá ngay tại quầy, treo biển cấm hút thuốc và tuyệt đối không bày gạt tàn trên bàn ăn nữa…”.
Về phía chủ nhà hàng, khảo sát trên cũng cho thấy, đa số (80%) chủ nhà hàng ủng hộ thực thi NHKKT, trong đó gần 51% rất ủng hộ. “Điều này cũng xuất phát từ chính nhu cầu chính đáng của rất nhiều khách hàng đến với chúng tôi, họ mong muốn có một môi trường trong lành để sinh hoạt ăn uống nên tôi rất ủng hộ việc cấm hút thuốc trong nhà hàng, hoặc có khu vực dành riêng cho người hút thuốc”- chủ nhà hàng trên đường Láng Hạ nói.
Tuy nhiên, cũng có không ít chủ hàng băn khoăn vì đôi khi nhắc nhở khách hàng không tiếp thu, thậm chí có lời qua tiếng lại ảnh hưởng đến khách hàng xung quanh. “Hút thuốc thực ra cũng là nhu cầu của một bộ phận khách hàng. Tuy ủng hộ việc cấm hút thuốc trong khu vực nhà hàng nhưng thực sự rất khó để giải thích cho người ta hiểu. Hơn nữa nếu cấm hút thuốc trong nhà hàng thì rất có thể chúng tôi sẽ “mất khách”?”- một chủ hàng bày tỏ.
Trên thực tế, quy định NHKKT không đấu tranh với việc hút thuốc mà là với việc hút thuốc ở đâu. Luật chỉ không cho phép hút thuốc ở khu vực trong nhà của nhà hàng. Chủ nhà hàng có thể bố trí bàn ăn riêng ngoài trời dành cho người hút thuốc (nếu nhà hàng có khu vực ngoài trời) hoặc mời khách ra bên ngoài hút thuốc. Một số khách hàng hút thuốc có thể không hài lòng khi nhân viên nhà hàng nhắc nhở nhưng kinh nghiệm của các nhà hàng đã triển khai cho thấy, hầu hết khách hàng sẽ chấp hành và nhà hàng của họ cũng tạo được ấn tượng tốt đối với các khách hàng không hút thuốc. Anh Nguyễn Văn Long, đại diện một nhà hàng lẩu nấm tại Hà Nội chia sẻ: “Thực tế kinh nghiệm cho thấy cũng có trường hợp khách hàng phản ứng lại gay gắt khi nhắc nhở vì thế cần sự khéo léo của nhân viên, phải quán triệt nhân viên có kỹ năng nhắc nhở khách hàng khéo léo, có sức thuyết phục. Tốt hơn nữa là nên có sự phối hợp của các ban ngành khác can thiệp xử phạt thì tôi tin chắc là có hiệu quả cao”.
- 82% khách hàng ủng hộ thực thi NHKKT, trong đó có 56% khách hàng hút thuốc cũng ủng hộ.
- 80% chủ nhà hàng ủng hộ thực thi quy định cấm hút thuốc lá trong nhà hàng.