Mặc dù hiện nay Trung tâm Phòng chống Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng không còn hoạt động độc lập mà đã được sáp nhập vào Trung tâm Kiểm soát bệnh tật từ tháng 5/2018 nhưng địa phương đang phấn đấu tiến tới loại trừ bệnh theo đúng yêu cầu.
Mục tiêu kế hoạch
Mục tiêu chung tại địa phương là khống chế người dân mắc bệnh sốt rét dưới mức 0,15/1.000 dân, không có trường hợp tử vong do sốt rét; không còn huyện ở trong giai đoạn phòng chống tích cực, 6 xã vùng sốt rét nặng chuyển qua vùng sốt rét nhẹ và vừa; 13 xã, thị trấn vùng sốt rét vừa và 24 xã, thị trấn vùng sốt rét nhẹ chuyển qua vùng nguy cơ quay trở lại để tạo cơ sở tiến tới loại trừ bệnh năm 2020.
Mục tiêu cụ thể đến năm 2020 là bảo đảm người bệnh sốt rét và người có nguy cơ mắc bệnh được tiếp cận các dịch vụ chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời; bảo đảm thực hiện các biện pháp phòng chống bệnh hiệu quả, thích hợp cho người dân sống trong vùng có nguy cơ mắc sốt rét. Loại trừ sốt rét ở huyện Phú Lộc và thị xã Hương Thủy nơi có vùng sốt rét nhẹ, tiến tới loại trừ bệnh sốt rét ở huyện Phong Điền và huyện Nam Đông; làm giảm mức mắc bệnh sốt rét tại huyện A Lưới và thị xã Hương Trà nơi có 17 xã có bệnh sốt rét nặng và vừa; đến năm 2020 không còn trường hợp mắc sốt rét nội địa và chuẩn bị các thủ tục đề nghị kiểm tra công nhận loại trừ bệnh sốt rét vào cuối năm 2020. Nâng cao năng lực của hệ thống giám sát bệnh sốt rét tại các tuyến, bảo đảm đủ khả năng phòng, chống dịch bệnh sốt rét hiệu quả. Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học vào hoạt động phòng, chống và loại trừ bệnh sốt rét. Nâng cao nhận thức của người dân về phòng, chống bệnh sốt rét để người dân chủ động phòng, chống bệnh sốt có hiệu quả cao nhất. Trên cơ sở này, định hướng đến năm 2030 là tiếp tục duy trì thành quả đã loại trừ, chủ động khống chế không để bệnh sốt rét quay trở lại. Để đạt được mục tiêu xây dựng, cùng một lúc phải thực hiện đồng thời biện pháp xã hội, biện pháp chuyên môn kỹ thuật, nghiên cứu và ứng dụng nghiên cứu khoa học, bảo đảm nguồn lực đáp ứng và hợp tác quốc tế.
Xét nghiệm phát hiện ký sinh trùng sốt rét gây bệnh (ảnh NVH).
Biện pháp xã hội
Phải đưa công tác phòng, chống và loại trừ bệnh sốt rét vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của ngành và địa phương; tăng cường các biện pháp tuyên truyền, giáo dục đa kênh, đa cấp, đa hình thức nhằm nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân trong việc chủ động tham gia phòng, chống và loại trừ bệnh sốt rét. Tiếp tục nghiên cứu, kiện toàn hệ thống chế độ, chính sách trong công tác phòng, chống và loại trừ bệnh sốt rét, đáp ứng yêu cầu thực tế của địa phương và phù hợp với xu hướng hội nhập quốc tế. Nâng cao năng lực của hệ thống giám sát bệnh sốt rét tại các tuyến, bảo đảm đủ khả năng phòng, chống dịch bệnh sốt rét hiệu quả. Đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục sức khỏe nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân, làm biến chuyển hành vi đúng, có lợi sang thói quen tốt, đặc biệt người dân sống ở vùng có nguy cơ cao mắc bệnh sốt rét về các biện pháp phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét; xây dựng đội ngũ tuyên truyền viên phòng, chống bệnh sốt rét, gắn liền với đội ngũ cộng tác viên y tế thôn, bản và cán bộ các ban, ngành, đoàn thể ở cơ sở xã, phường, thị trấn.
Nghiên cứu và ứng dụng nghiên cứu khoa học
Ưu tiên nghiên cứu về thuốc điều trị bệnh sốt rét, phác đồ điều trị bệnh sốt rét, biện pháp sử dụng hóa chất phòng chống muỗi truyền bệnh sốt rét thích hợp và hiệu quả cao. Nghiên cứu chỉ số hoạt động của muỗi truyền bệnh sốt rét chính ở các vùng trọng điểm. Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng kết quả của nghiên cứu khoa học vào hoạt động phòng, chống và loại trừ bệnh sốt rét. Tăng cường hoạt động chuyển giao, trao đổi kỹ thuật và đào tạo chuyên gia giữa các cơ sở nghiên cứu về phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét trong và ngoài nước.
Nguồn lực đáp ứng và hợp tác quốc tế
Huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn từ ngân sách nhà nước, vốn vay, nguồn tài trợ và các giải pháp khác để thực hiện kế hoạch. Nâng cao chất lượng đội ngũ thực hiện công tác phòng, chống và loại trừ bệnh sốt rét tại các tuyến; chú trọng đào tạo cho người dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, khu vực miền núi. Bố trí đủ nguồn lực để thực hiện các nội dung biện pháp theo mục tiêu kế hoạch phòng, chống và loại trừ bệnh sốt rét. Củng cố mạng lưới và nâng cao năng lực thông qua tập huấn, xây dựng đội ngũ tuyên truyền. Mở rộng hợp tác quốc tế về phòng, chống và loại trừ bệnh sốt rét giữa tỉnh Thừa Thiên Huế và tỉnh Sêkông, Xaravan giáp biên giới Lào; tăng cường tìm kiếm hợp tác quốc tế để trao đổi, học tập kinh nghiệm cũng như hỗ trợ kinh phí cho công tác.
Điều cần quan tâm
Về các biện pháp chuyên môn kỹ thuật mà Thừa Thiên Huế đã thực hiện để tiến tới loại trừ sốt rét, chúng tôi đề cập trong một bài khác.
Theo lộ trình thực hiện chiến lược phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét của cả nước, đến năm 2025 sẽ loại trừ sốt rét do nhiễm ký sinh trùng Plasmodium falciparum gây bệnh phổ biến dễ dẫn đến sốt rét ác tính và tử vong; trên cơ sở này tiếp tục loại trừ sốt rét do nhiễm các loại ký sinh trùng khác còn lại gồm Plasmodium vivax, Plasmodium malariae, Plasmodium ovale và Plasmodium knowlesi. Như vậy theo kế hoạch, Thừa Thiên Huế đến năm 2020 sẽ không còn trường hợp mắc sốt rét nội địa, phát hiện và xử trí tốt sốt rét ngoại lai để chuẩn bị các thủ tục đề nghị kiểm tra công nhận loại trừ bệnh sốt rét vào cuối năm; vượt mốc thời gian quy định của quốc gia. Để thực hiện được vấn đề này, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật cần triển khai thực hiện các biện pháp đã nêu ở trên một cách tích cực, có hiệu quả mới có thể đáp ứng được những yêu cầu mong muốn trong khi Trung tâm Phòng chống sốt rét-ký sinh trùng-côn trùng hoạt động độc lập trước đây đã được sáp nhập. Loại trừ sốt rét nhưng không để sốt rét quay trở lại và bị thất bại là điều cần được quan tâm.