Tranh cát động, một môn nghệ thuật đang bắt đầu được ưa chuộng, nhất là trong các cuộc trình diễn, các sự kiện, hoạt động văn hóa nghệ thuật sôi nổi. Họa sĩ Nguyễn Thế Nhân là một trong những người đang say mê khám phá bản thân với nghệ thuật này.
Tranh cát động, một môn nghệ thuật đang bắt đầu được ưa chuộng, nhất là trong các cuộc trình diễn, các sự kiện, hoạt động văn hóa nghệ thuật sôi nổi. Họa sĩ Nguyễn Thế Nhân là một trong những người đang say mê khám phá bản thân với nghệ thuật này.
Anh đã đến với tranh cát động như thế nào?
- Cách đây vài năm, có người bạn share cho tôi một đường link. Đường link mà người bạn chia sẻ với tôi hóa ra là một đoạn video clip với màn trình diễn tranh cát động của nữ nghệ sĩ Kseniya Simova trong cuộc thi tìm kiếm tài năng Ukraine’s Got Talent 2009. Nội dung của tiết mục nói về một phần cuộc chiến tranh vệ quốc của nhân dân đất nước Xô viết. Đoạn video clip thực sự đã thuyết phục tôi.
Với anh, tranh cát có những điểm gì lôi cuốn, hấp dẫn?
- Tôi đã trải nghiệm cảm xúc của mình qua nghệ thuật tạo hình với các thể loại như: sơn dầu, điêu khắc, body painting, air brush art… và cả với tattoo. Với thể loại nào cũng cố gắng thể hiện và ít nhiều đã ghi được một ít “cái tôi” trong đó.
Tranh cát động đến với tôi như một sự tình cờ từ một cú click chuột, kể từ đó, nó như một sự ám ảnh khôn nguôi bởi sự đơn giản của hình họa, lối thể hiện ước lệ nhưng tính biểu cảm cao, thủ pháp bất ngờ ngẫu hứng như một trò chơi con trẻ. Hình ảnh được thể hiện có vẻ tùy tiện, không tuân theo một luật lệ quy tắc nào nhưng thực ra, những chi tiết bố cục hỗn mang có vẻ phi truyền thống đó đã được người vẽ “bài binh bố trận” để dẫn dắt người xem đến những bất ngờ có chủ đích.
Để thực hiện một tác phẩm tranh cát động, anh đã phải công phu như thế nào?
- Vâng! Bộ môn nào cũng có cái dễ, cái khó. Cái dễ để có thể ai cũng tham gia được. Cái khó là để thử thách ai đó có ý định dấn thân. Nếu mục đích cho ra một khuôn hình để thưởng thức ngắm chơi thì cũng không có vấn đề gì, miễn là anh có một hộp đèn, vài ký cát được sàng lọc xử lý sơ sơ cộng chút đam mê là có tác phẩm rồi.
Còn việc trình diễn lại là khía cạnh khác. Tác phẩm tranh cát động thực ra là một loạt các hình ảnh được thể hiện liên tục và xuyên suốt có tính chuyển động (animation). Tùy vào “câu chuyện” cần kể mà người trình diễn phải xây dựng kịch bản sao cho logic. Ví dụ hình nào sẽ vẽ trước, hình nào sẽ xuất hiện sau, chi tiết của fame hình trước với fame hình sau có sự liên quan để khán giả không có cảm giác “đứt mạch”.
Ngoài ra, còn vấn đề bảo quản, vận chuyển nữa, chắc cũng không ít khó khăn?
- Vì tính mới lạ nên nghệ thuật tranh cát động đang có vẻ “hot”, đặc biệt là trong các sự kiện có tính cộng đồng. Các nghệ sĩ tham gia biểu diễn liên tục phải di chuyển từ Nam ra Bắc, đạo cụ phục vụ cho bộ môn này khá cồng kềnh và dễ hư hỏng, vì vậy, việc phải “tha” chúng lên xuống máy bay hay các phương tiện vận chuyển khác luôn là một trở ngại. Giải pháp tôi thực hiện là: TP.HCM để 2 bộ, Nha Trang để 1 bộ và Hà Nội để 1 bộ. Khi có show ở địa phương nào chỉ cần book vé máy bay rồi báo trước cho cơ sở ở đó chuẩn bị bộ đạo cụ đưa tới địa điểm đặt sẵn, đến giờ chạy demo, sau đó là yên tâm diễn.
Không ít người thường cho rằng những tác phẩm tranh sử dụng các loại nguyên vật liệu khác như cát, ngọc, đá quý, lá, đồng… thường thiên về tác phẩm, sản phẩm có tính thủ công mỹ nghệ. Ý kiến của anh về điều này?
- Tranh cát động đúng nghĩa không giống với tranh cát tĩnh hay những loại hình tranh khác, nó được sinh ra từ bàn tay, khối óc của chính người tạo ra nó. Ngay sau khi được trình diễn cho khán giả thưởng lãm, lập tức nó sẽ bị xóa đi. “Sản phẩm” sau đó chỉ còn lại là những thông điệp, những ấn tượng lưu lại nơi tâm thức người xem.
Do đặc thù của loại nghệ thuật này là sự kết hợp giữa nhạc và họa (không có nhạc thì tranh cát động không còn hấp dẫn nữa) cho nên chọn bản nhạc và xử lý bản nhạc cho phù hợp với nội dung tiết mục là một việc không kém phần quan trọng. Tác phẩm tranh cát động hay là tác phẩm mà người sáng tạo và thực hiện nó phải có tay nghề về hình họa vững vàng và một ít chất “nghệ” đủ để tai vẫn cảm được bản nhạc đang nghe mà đôi tay vẫn có thể múa cùng những hạt và phiêu với bài diễn đến giây cuối cùng.
Dịp xuân mới này, anh có những dự định gì với tranh cát?
- Năm 2013, mở đầu là chương trình “Hồng Hà tự khúc”, tôi được BTC chương trình lễ hội Chào mừng năm mới 2013 mời tham gia vẽ minh họa cho bài hát cùng tên tại quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội. Trong tháng 1 và 2/2013, lịch biểu diễn của tôi cũng gần kín. Sau khi hoàn thành các show diễn nói trên, tôi sẽ tiếp tục luyện tập các kỹ năng và phổ biến kinh nghiệm cho một số thành viên CLB Tranh cát động đam mê bộ môn nghệ thuật này.
Xin cảm ơn anh!
Dương Xuân (thực hiện)