Giải thưởng Văn học năm 2016 (Hội Nhà văn Việt Nam) tôn vinh những tác phẩm và “người nông dân trên cánh đồng chữ” có đóng góp cho nền thi ca nước nhà mới đây đã có chủ. Đáng chú ý, các tác giả tên tuổi đã có nhiều tác phẩm xuất sắc được bạn đọc biết đến tiếp tục tỏa sáng tại Giải thưởng Văn học năm 2016 và qua đó mở ra sự phát triển cho văn học đương đại Việt Nam.
Các tác phẩm được trao giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam 2016 có tập thơ Tổ quốc nhìn từ biển (nhà thơ Nguyễn Việt Chiến), tập thơ song ngữ Việt - Tày Vũ khúc Tày (Y Phương). Trong lĩnh vực văn xuôi, tập truyện ngắn Làn gió chảy qua (nhà văn Lê Minh Khuê), tiểu thuyết Mưa đỏ (Chu Lai), tập chân dung văn học - đàm luận văn chương Giọt nước trong lá sen (nhà văn Khuất Bình Nguyên) được tôn vinh. Điểm qua tên các tác giả, Giải thưởng văn học 2016 đã “chọn mặt gửi vàng” các tác phẩm - tác giả có sức sáng tạo không ngừng để vinh danh.
Đó là một nhà văn Chu Lai - người lính trực tiếp cầm súng trên chiến trường, dấn nhập với cuộc chiến sinh tử chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta ở thế kỷ XX. Trong nhiều chục năm gắn bó với nghiệp văn chương, nhà văn Chu Lai đã viết nên những tác phẩm đồ sộ, vạm vỡ về chiến tranh và người lính như các tiểu thuyết Nắng đồng bằng (1978), Ăn mày dĩ vãng (1991), Phố (1992), Ba lần và một lần (1999), Cuộc đời dài lắm (2001), Khúc bi tráng cuối cùng (2004), Chỉ còn một lần (2006)... và các kịch bản phim Hà Nội đêm trở gió, Người đi tìm dĩ vãng, Người Hà Nội...
Hội Nhà văn Việt Nam trao giải cho các tác giả có tác phẩm đoạt Giải thưởng Văn học 2016.
Đối với Mưa đỏ - tiểu thuyết sử thi mới nhất của nhà văn Chu Lai vừa được nhận giải thưởng là tác phẩm văn học sáng giá. Tiểu thuyết lấy bối cảnh chính là 81 ngày đêm huyết chiến bảo vệ Thành cổ Quảng Trị mùa hè rực lửa năm 1972. Chủ ý của nhà văn khi viết cuốn sách này là muốn trình hiện thêm một tiếng nói quyền lực của văn chương, trong việc lay thức con người nỗ lực phòng tránh chiến tranh cũng như hòa hợp, hòa giải dân tộc, chiến tuyến. Mưa đỏ là ký ức lương thiện của một thế hệ “đem thân xơ xác giữ sơn hà”, là một tác phẩm ghi dấu sự thành công mới của Chu Lai, chứng tỏ sự trường sức, trường vốn của nhà văn này, khẳng định độ phong nhiêu của đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng.
Cũng cần phải nhắc đến tập thơ Tổ quốc nhìn từ biển của nhà thơ Nguyễn Việt Chiến. Bởi đây là một tập thơ đặc biệt khi Nguyễn Việt Chiến đã giới thiệu đến bạn đọc 50 bài viết về biển đảo và cuộc chiến chống Mỹ. Trong đó, bài thơ chủ đề Tổ quốc nhìn từ biển có sức lan tỏa mạnh mẽ với hàng triệu lượt chia sẻ trên mạng xã hội, sau đó được nhạc sĩ Phạm Minh Thuận phổ nhạc và được nhiều ca sĩ, thế hệ trẻ cất vang lời ca tiếng hát. Theo nhà văn Nguyễn Quang Thiều - Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam: “Tổ quốc nhìn từ biển góp phần bày tỏ ý chí và thái độ của tầng lớp văn nghệ sĩ trước các sự kiện liên quan đến vận mệnh đất nước. Tập thơ mang đậm tính thời sự và giá trị lịch sử. Nguyễn Việt Chiến cũng thể hiện sự tài tình trong việc xây dựng các hình ảnh, biểu tượng đặc trưng của nghệ thuật thi ca”.
Bên cạnh đó, dấu ấn của nữ nhà văn Lê Minh Khuê trong nghiệp cầm bút được thể hiện mạnh mẽ qua tập truyện ngắn Làn gió chảy qua. Lê Minh Khuê thuộc thế hệ đi trước nhưng nữ nhà văn không hề tỏ ra yếu sức, chùn bút trước những “lớp sóng trẻ” đã và đang vẫy vùng trên văn đàn Việt Nam đương đại. Trái lại, mỗi tác phẩm của nữ nhà văn này đều cho độc giả thấy được bút lực mạnh mẽ, dồi dào, con mắt tinh đời và tâm hồn rộng mở, tươi mới. Và tập truyện ngắn Làn gió chảy qua là một điển hình. Tập sách gồm 14 truyện ngắn thấm đượm hơi thở thời đại được nhà văn Lê Minh Khuê sáng tác trong giai đoạn từ năm 2011-2015.
14 truyện ngắn trong Làn gió chảy qua là những khắc giao thời làm thay đổi, đảo lộn cuộc sống của các nhân vật. Nếu không có sự bao dung, tha thứ, đồng cảm, chở che và yêu thương thì cuộc đời này sẽ chỉ còn đêm tối mịt mù - đó là những gì mà nữ nhà văn muốn gửi đến bạn đọc thông qua tập truyện ngắn đặc sắc đã dày công sáng tạo. Những câu chuyện trong Làn gió chảy qua diễn ra ở các thời điểm khác nhau, với đủ loại người trong những hoàn cảnh đan xen có khi rất bình dị nhưng lắm lúc rất độc đáo, đã tạo nên một không gian truyện đa sắc, đa chiều và đầy tính nhân văn của tác phẩm. Ở tập truyện ngắn của nhà văn Lê Minh Khuê vừa đoạt giải, bạn đọc còn có thể nhận ra một Lê Minh Khuê mềm mại hơn. Nếu ở tập Nhiệt đới gió mùa, những truyện ngắn của bà nhuốm màu bi thảm thì Làn gió chảy qua lại nhẹ nhõm như nhà văn Hồ Anh Thái đánh giá “đó là những truyện ngắn đã đến độ thản nhiên tự nhiên, hầu như không vướng bận kỹ thuật”.
Chia sẻ về các tác phẩm đã được trao thưởng, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, nhà thơ Hữu Thỉnh cho biết, có thể một tác phẩm được khen thưởng chưa toàn bích nhưng phải kích thích sự tìm tòi, sáng tạo mới, khám phá. “Văn học chúng ta đang được hiện đại hóa, đang đồng hành với văn học thế giới” - nhà thơ Hữu Thỉnh nhấn mạnh.