Trải qua 60 năm (1953 - 2013) xây dựng và phát triển, hệ thống quản lý khám, chữa bệnh của ngành y tế Việt Nam đã thu được những thành tựu đáng tự hào góp phần quan trọng trong sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân mặc dù vẫn còn những thách thức cần được giải quyết.
Cách mạng Tháng Tám thành công (1945), Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa được thành lập bao gồm 15 bộ, trong đó có Bộ Y tế. Trong những năm kháng chiến chống Pháp, bộ máy Bộ Y tế chỉ có Văn phòng với 3 phòng: Phòng 1 (Hành chính - Quản trị), Phòng 2 (Kế toán - Tài vụ), Phòng 3 (Nhân sự) do một Đổng Lý Văn phòng phụ trách. Các công việc chuyên môn do một Đổng Lý Sự vụ phụ trách.
Đến năm 1953, hai vụ đầu tiên của Bộ Y tế được thành lập là Vụ Phòng bệnh chữa bệnh và Vụ Bào chế. Trải qua các tên gọi khác nhau theo từng giai đoạn: Vụ Phòng bệnh, chữa bệnh (năm 1953); Vụ Chữa bệnh (năm 1956); Cục Phòng bệnh, chữa bệnh (năm 1967); Vụ Quản lý sức khỏe (năm 1984); Vụ Điều trị (năm 1995); Cục Quản lý Khám bệnh, chữa bệnh (năm 2008), Cục quản lý Khám, chữa bệnh tiền thân là Vụ Phòng bệnh chữa bệnh; Tuy trải qua nhiều tên gọi khác nhau nhưng vẫn chung một nhiệm vụ giúp Bộ trưởng thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công tác khám bệnh, chữa bệnh, điều dưỡng, phục hồi chức năng, giám định y khoa, giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần trong cả nước.
Công tác quản lý và chất lượng khám chữa bệnh ngày càng được nâng cao. Ảnh: TM
Dưới sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Ban cán sự Đảng và lãnh đạo Bộ Y tế trong suốt 60 năm qua, cùng với sự nỗ lực không ngừng của các thế hệ lãnh đạo, hệ thống quản lý khám, chữa bệnh ngày càng được củng cố và phát triển. Các bác sĩ, các cán bộ quản lý đã dày công suy nghĩ xây dựng hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực khám, chữa bệnh đã khá hoàn chỉnh: Từ Luật Bảo vệ sức khỏe nhân dân (năm 1989) đến nay là Luật Khám bệnh, chữa bệnh (năm 2011); Luật Hiến ghép mô, bộ phận cơ thể người; Luật Bảo hiểm y tế; Luật Người cao tuổi; Luật Người khuyết tật; Luật Giám định tư pháp; Luật PCTH thuốc lá cùng với hệ thống các nghị định, thông tư, quyết định, quy chế... Bên cạnh đó, việc xây dựng hướng dẫn chẩn đoán và điều trị cũng là nhiệm vụ quan trọng của công tác quản lý khám, chữa bệnh. Đến nay, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh đã phối hợp với các bệnh viện và Hội đồng chuyên môn của Bộ Y tế xây dựng mới, cập nhật, bổ sung hàng ngàn quy trình kỹ thuật cho các chuyên khoa; Hơn 1.000 quy trình khám bệnh, chữa bệnh, thuộc 7 nhóm chuyên khoa là Phong – Da liễu, Lao và bệnh phổi, Tai mũi họng, Huyết học – Truyền máu – Miễn dịch di truyền và Tế bào, Nhãn khoa, Bỏng, Châm cứu đã hoàn thành, được Hội đồng nghiệm thu và ban hành làm cơ sở cho các cơ sở khám chữa bệnh triển khai thực hiện. Hiện đang hoàn chỉnh và chuẩn bị ban hành 2.000 quy trình kỹ thuật của 10 chuyên khoa... Bên cạnh đó, hệ thống khám, chữa bệnh còn tích cực chỉ đạo triển khai phòng chống một số bệnh dịch nguy hiểm như SARS, cúm gà H5N1, sốt xuất huyết; Xây dựng kịp thời các phác đồ hướng dẫn chẩn đoán và điều trị cũng như chỉ đạo trực tiếp tại các vùng dịch và các bệnh viện, tổ chức tập huấn cho các cơ sở khám chữa bệnh trong cả nước phác đồ hướng dẫn chẩn đoán và điều trị, công tác chống nhiễm khuẩn bệnh viện trong đợt dịch; Giúp các bệnh viện sẵn sàng ứng phó với sự diễn biến và phát triển phức tạp của dịch và bước đầu đã khống chế được số ca mắc và tử vong. Những hướng dẫn chẩn đoán và điều trị ra đời kịp thời góp phần nâng cao công tác khám, chữa bệnh, góp phần tạo sự yên tâm và hài lòng của người bệnh đối với ngành y tế.
Qua 60 năm xây dựng và phát triển, hiện hệ thống khám, chữa bệnh có 38 bệnh viện trực thuộc Bộ; 63 Sở Y tế; 1.162 bệnh viện công lập; 157 bệnh viện ngoài công lập; hơn 10.000 trạm y tế xã, trong đó gần 70% số trạm có bác sĩ và 30.000 phòng khám tư đã đáp ứng cơ bản nhu cầu khám, chữa bệnh của nhân dân.
Cùng với việc xây dựng văn bản pháp quy, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh còn giúp lãnh đạo Bộ Y tế chỉ đạo điều hành công tác khám, chữa bệnh. Từ một nền y học còn lạc hậu, gặp nhiều khó khăn bước ra sau hai cuộc kháng chiến của dân tộc, cho đến nay, các bệnh viện trong hệ thống khám, chữa bệnh đã có những bước phát triển vượt bậc. Hiện nay, nước ta có nhiều chuyên gia y tế, bác sĩ giỏi, có trình độ tay nghề không kém đồng nghiệp ở các nước tiên tiến, có khả năng làm chủ các kỹ thuật cao ngang tầm thế giới như các kỹ thuật ghép tạng, ghép tế bào gốc, phẫu thuật tim hở, phẫu thuật nội soi; phẫu thuật nội soi nhi khoa; ghép giác mạc; các kỹ thuật can thiệp tim mạch; thụ tinh trong ống nghiệm, điều trị bệnh SARS. Nhiều kỹ thuật cao cũng đã được cập nhật như Phẫu thuật cột sống bằng robot định vị; Phẫu thuật teo trực tràng nội soi qua đường hậu môn; Kỹ thuật nong mạch điều trị bệnh mạch máu não và tủy sống bằng phương pháp can thiệp trong lòng mạch; Kỹ thuật vi phẫu để chuyển ghép xương mác, chuyển ngón chân lên bàn tay thay thế ngón tay cái, chuyển khớp ngón chân lên ngón tay và thay thế khớp khuỷu... Trong đó, có nhiều chuyên ngành, lĩnh vực y khoa do chính các bác sĩ Việt Nam làm thầy, chuyển giao kỹ thuật cho bác sĩ của các nước trên thế giới. Không những vậy, hệ thống khám, chữa bệnh còn thực hiện tốt công tác y tế phục vụ các đại hội, sự kiện lớn của Đảng, Nhà nước; Xây dựng kế hoạch, chỉ đạo tổ chức thực hiện tốt công tác y tế phục vụ các hội nghị quan trọng của Đảng và Nhà nước như: các Kỳ họp của Quốc hội khóa XI; Đặc biệt đã chỉ đạo và tổ chức thực hiện tốt công tác y tế phục vụ SEA Games, PARA Games 22, ASEM 5, Đại lễ Kỷ niệm 1000 năm Thăng Long..., đặc biệt là Hội nghị cấp cao Á - Âu (ASEM 5) diễn ra vào tháng 10/2004 tại Hà Nội - đây là hội nghị quốc tế quy mô nhất, có nhiều nguyên thủ các nước tham gia, có trên 3.000 đại biểu các nước và gần 1.000 phóng viên. Ngành y tế, nhất là hệ thống bệnh viện, đã được huy động để trực tiếp phục vụ sức khỏe đại biểu, được Chính phủ khen ngợi công tác y tế phục vụ ASEM5...
Năm 2013, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh là đơn vị đầu mối xây dựng và thực hiện nhiều đề án quan trọng góp phần giảm tải bệnh viện như: Đề án Giảm tải bệnh viện; Đề án Bệnh viện vệ tinh; Đề án Bác sĩ gia đình; Đề án 1816...
Với những thành tích của mình, Vụ Điều trị - Cục Quản lý Khám, chữa bệnh đã được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba năm 2003 và Huân chương Lao động hạng Hai năm 2013.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, hệ thống khám, chữa bệnh vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, bất cập, thách thức, đòi hỏi sự quan tâm hơn nữa của toàn xã hội và sự nỗ lực vươn lên của chính những người thầy thuốc làm việc trong lĩnh vực quản lý và thực hành lâm sàng. Bước tiếp chặng đường mới, hệ thống khám, chữa bệnh sẽ nỗ lực hết mình để xứng đáng với sứ mạng mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó trong sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân.
PGS.TS. Lương Ngọc Khuê (Cục trưởng Cục Quản lý KCB - Bộ Y tế)