Thuốc corticoid được nhắc đến với nhiều tác dụng tốt cũng như những tác dụng phụ. Xin hỏi, khi dùng loại thuốc này cần lưu ý những điều gì?
Nguyễn Thanh Tùng (Bắc Ninh)
Corticoid (tên đầy đủ corticosteroids) là nội tiết tố của tuyến vỏ thượng thận. Ngoài các corticoid tự nhiên chiết xuất được từ tuyến thượng thận, nhiều corticoid đã được tổng hợp. Tuy các corticoid có khác nhau về mức độ tác dụng, một thuốc nào đó có thể ưu thế về tác dụng này, nhẹ về tác dụng kia nhưng nhìn chung chúng đều có các tác dụng chính sau: tăng đồng hóa đường, tổng hợp glycogen, tăng dị hóa protein, chống viêm, ức chế miễn dịch, giữ nước và muối natri.
Trên lâm sàng, corticoid thường được dùng trong điều trị các bệnh về khớp, bệnh chất tạo keo (collagen), suy tuyến thượng thận, dị ứng, bệnh máu, hội chứng thận hư, bệnh nhiễm khuẩn, bệnh ngoài da, bệnh mắt, bệnh thần kinh... chủ yếu là tác dụng chống viêm, chống dị ứng và ức chế miễn dịch.
Tuy được sử dụng nhiều trong lâm sàng, nhưng dù dưới dạng thuốc uống hay tiêm, các corticoid đều có thể gây ra các tác dụng phụ như giữ nước (gây phù, tăng huyết áp), xốp xương, teo cơ, trẻ em chậm lớn... Do có khả năng ức chế quá trình tạo bạch cầu dẫn đến giảm sức đề kháng của cơ thể, các bệnh nhiễm khuẩn và nấm dễ có cơ hội phát sinh. Đó là chưa nói đến những tai biến rất nguy hiểm có thể xảy ra như suy tuyến thượng thận, chảy máu dạ dày - tá tràng...) nếu dùng sai chỉ định, không đúng cách, dùng liều cao, kéo dài hoặc ngừng thuốc đột ngột... Với người có cơ địa đặc biệt hay tiền sử có các bệnh động kinh, loét dạ dày, xơ gan... khi cần dùng, thầy thuốc phải cân nhắc thận trọng.
BS. Nguyễn Khánh