Không chỉ có hãng tin CNN, mà các hãng tin BBC, Reuters, The Diplomat đều thông tin việc tàu khu trục được trang bị tên lửa dẫn đường USS Lassen của Hải quân Mỹ đã kết thúc việc tuần tra xung quanh các đảo nhân tạo mà Trung quốc bồi đắp trái phép trên Biển Đông trong vòng 24 giờ. Trong khi đó, Reuters cho biết chuyến tuần tra của tàu USS Lassen đã tiến hành khu vực xung quanh Đá Su Bi và Đá Vành Khăn.
Trước đó, trả lời phỏng vấn hãng tin AP hôm 22/10, Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ Đô đốc Scott Swift khẳng định hạm đội của ông đã sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ tại Biển Đông. Theo Tư lệnh Mỹ, việc Trung Quốc xây dựng các đảo nhân tạo trái phép tại Trường Sa không làm thay đổi lộ trình của hạm đội Thái Bình Dương và hạm đội sẽ tiếp tục các hoạt động tại khu vực này như trước khi có các công trình trái phép của Trung quốc. Mục đích của hành động này là để khẳng định tinh thần thượng tôn luật pháp quốc tế, chứ không nhắm vào quyền lợi của bất cứ quốc gia nào.
"Có hàng tỷ USD kim ngạch thương mại của thế giới được trung chuyển qua vùng biển này mỗi năm", phát ngôn viên Nhà Trắng Earnest nói "Việc đảm bảo tự do thương mại ... là rất quan trọng cho nền kinh tế toàn cầu".
Tuyên bố của giới chức Mỹ thể hiện rõ một thông điệp: không một quốc gia nào có thể tự cho mình quyền độc chiếm biển Đông. Tất cả các nước đều phải tôn trọng luật pháp quốc tế, tôn trọng Công ước Luật biển của LHQ (UNCLOS 1982) và việc Trung quốc cải tạo trái phép đá chìm thành đảo nhân tạo; xây dựng hải đăng hay bất cứ công trình gì ở vùng biển này đều là vô giá trị.
Ngay sau hành động tầu Mỹ tuần tra vào vùng biển 12 hải lý tự phong của Trung quốc, nước này đã đưa ra những phát ngôn cứng rắn chỉ trích hành động của Mỹ. “Trung Quốc sẽ kiên quyết đối phó với hành động khiêu khích có chủ ý của bất kỳ nước nào”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung quốc nói. “Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ các vùng biển có liên quan và cả trên không, cũng như thực hiện tất cả các bước đi cần thiết phù hợp với tình hình đặt ra".
Bình luận về hành động của Mỹ, nhà phân tích Iran Storey, Viện Nghiên cứu Chính trị Biển Đông (Singapore) nói rằng “Bằng cách sử dụng một tàu khu trục tên lửa dẫn đường, chứ không phải là các tàu nhỏ hơn ...Mỹ đang phát đi một thông điệp mạnh mẽ".
Tờ Forbes dẫn lời Nghị sỹ Randy Forbes, Chủ tịch Hiệp hội An ninh và Sức mạnh Biển Mỹ cho rằng "Việc các tàu của Mỹ hoạt động trong diện tích 12 hải lý mà Trung Quốc tự phong cho các đảo của mình ở Biển Đông là một phản ứng cần thiết và giới hạn đối với hành vi gây mất ổn định của Trung Quốc trong khu vực".
Khoản 3 Điều 121 của UNCLOS 1982 quy định rằng “những bãi đá mà ở đó con người không thể duy trì sự sống của con người hay có đời sống kinh tế riêng thì sẽ không có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa”. Đá ngầm dưới lòng biển-chiếu theo UNCLOS 1982- sẽ không được thừa nhận quyền xác định lãnh hải, không có vùng đặc quyền kinh tế, không có thềm lục địa và không thể được tuyên bố là lãnh thổ về mặt pháp lý.
Trung Quốc nuôi tham vọng sỡ hữu 80% diện tích Biển Đông với việc đệ trình cái gọi là tấm bản đồ “đường lưỡi bò 9 đoạn” lên LHQ năm 2009. Để hiện thực hoá tấm bản đồ “đường lưỡi bò 9 đoạn”, Trung quốc đã “hô biến” rất nhiều đá chìm-mà họ đã chiếm đóng trái phép trên Biển Đông thành đảo nổi nhân tạo. Tất nhiên, sự phi lý trong lý lẽ và hành động ngang ngược của Trung Quốc luôn phải hứng chịu làn sóng phản đối chỉ trích mạnh mẽ từ công luận quốc tế.
Với việc điều chuyển 30 000 quân sang khu vực châu Á-Thái Bình Dương cũng như cho tàu áp sát các đảo nhân tạo của Trung Quốc, Mỹ cho rằng chiểu theo điều 121 của UNCLOS 1982, việc xây dựng các đảo nhân tạo trên các bãi cạn ngập nước trước đó không cho phép một quốc gia tuyên bố giới hạn lãnh hải, có nghĩa là không có vùng 12 hải lý tồn tại đối với những đảo nhân tạo này. Do đó, Trung Quốc không có lý do gì để từ chối tàu của các nước khác, bao gồm tàu quân sự, đi vào bên trong vùng 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo.trái phép trên Biển Đông.
N.Quang (Theo Reurtes, AP, CNN)
