Người cao tuổi (NCT) thường có các hoạt động chuyển hóa và dinh dưỡng biến đổi, có nghĩa là gắn liền với sự suy yếu của cơ thể. Nghệ thuật tăng tuổi thọ là nghệ thuật tránh giảm tuổi thọ bằng cách thực hiện phù hợp các vấn đề về dinh dưỡng và sinh hoạt.
Nghệ thuật tăng tuổi thọ là nghệ thuật tránh làm giảm tuổi thọ. Vì vậy, NCT cần có chế độ sinh hoạt, ăn uống phù hợp để làm giảm sự phát sinh các “gốc tự do”, làm tăng chất chống oxy hóa trong cơ thể bằng các biện pháp cụ thể như:
- Cần có một tâm hồn thanh thản, luôn luôn có được cuộc sống trong niềm vui. Niềm vui sẽ kích thích, tăng cường sức sống trong cơ thể giúp duy trì sự cân bằng của hệ thần kinh, đây là một yếu tố chống lại mọi căng thẳng, những stress xảy ra hàng ngày.
- Trong dinh dưỡng, cần giảm lượng thức ăn so với người trẻ. Nhu cầu năng lượng của NCT thường giảm từ 20 - 30% so với thanh niên. Trên thực tế, có nhiều người tuy tuổi đã cao nhưng ăn uống vẫn ngon miệng, ăn quá thừa năng lượng dễ dẫn đến béo phì, thừa cân, rối loạn mỡ máu... Đối với những người này, mỡ quá nhiều sẽ bọc các cơ quan nội tạng như tim, gan, thận, mạch máu... dễ dẫn đến suy tim, tắc mạch máu, suy thận...
- Nên tránh ăn quá no, đặc biệt khi bị tăng huyết áp. Hệ thống tuần hoàn trong gan ở người trên 65 tuổi giảm từ 40 - 45% so với lúc 25 tuổi. Sức cản của thành mạch máu lớn nên làm cho tim phải co bóp nhiều hơn. Khả năng tự điều chỉnh của cơ thể bị suy giảm, chức năng dự trữ glycogen của tế bào gan cũng giảm. Vì vậy, một bữa ăn quá no là một sự căng thẳng, gắng sức đối với NCT và có thể gây nên những hậu quả nghiêm trọng.
- Cần giảm chất đường và chất muối trong các bữa ăn. Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã cho thấy việc ăn nhiều chất muối, đường có liên quan chặt chẽ với tình trạng tăng huyết áp và xơ vữa động mạch. Vì vậy, NCT không nên ăn nhiều chất đường, bánh, kẹo và cần chú ý ăn nhạt hơn.
- Nên ăn nhiều rau tươi, trái cây, thức ăn giàu chất chống oxy hóa. Ở NCT, sức co bóp của dạ dày, nhu động ruột và hoạt động tiêu hóa đều giảm nên dễ dẫn đến rối loạn tiêu hóa như táo bón, đầy bụng... Vì vậy, NCT cần chú ý ăn nhiều rau xanh để có chất xơ kích thích nhu động ruột, tránh táo bón. Ăn rau quả cũng góp phần tăng cảm giác no khi ăn bớt cơm và điều quan trọng là rau quả cung cấp cho cơ thể các chất dinh dưỡng rất quan trọng đối với người cao tuổi như những vitamin, yếu tố vi lượng kali, magne, kẽm, đồng, sắt... và các chất chống oxy hóa. Các chất xơ trong rau quả còn có tác dụng như cái chổi quét chất cholesterol dư thừa trong cơ thể.
- Ăn thêm đậu, lạc, vừng và cá vì NCT có sự tiêu hóa, hấp thu chất đạm giảm; khả năng tổng hợp chất đạm cũng giảm hơn so với người trẻ nên dễ xảy ra tình trạng thiếu chất đạm. Các loại đậu, lạc, vừng và cá đều có nhiều chất đạm; chúng cũng có nhiều chất béo không bảo hòa như acid linoleic là chất rất quan trọng trong việc phòng chống tăng chlesterol máu. NCT nên ăn nhiều món ăn từ đậu như đậu phụ, tương, sữa đậu nành... Tối thiểu mỗi tuần nên ăn 3 bữa cá.
- Thường xuyên vận động vì vận động chân tay không những cần thiết đối với cơ bắp, xương, khớp mà còn có tác dụng đến toàn cơ thể. Cơ thể được rèn luyện đều đặn và hoạt động hài hòa sẽ giúp cho con người cảm giác dễ chịu, phấn khởi, thoải mái...
TTƯT.BS. NGUYỄN VÕ HINH