Kỳ 1: Vai trò và trách nhiệm của Hội đồng Thuốc và Điều trị
Thuốc chữa bệnh là một loại hàng hóa đặc biệt cần được sử dụng an toàn, hợp lý và hiệu quả. Trong những năm gần đây, nguồn thuốc cung ứng phong phú, đa dạng, nhiều chủng loại, tình trạng kháng thuốc gia tăng và khả năng chi trả có hạn của người dân hiện đang là vấn đề ngành y tế rất quan tâm. Gần đây, Bộ Y tế đã ban hành nhiều văn bản, quy định để tăng cường công tác quản lý, chấn chỉnh các hoạt động này.
Thời gian qua, việc thực hiện Chính sách Thuốc quốc gia của Việt Nam giai đoạn 1996 - 2010 và tầm nhìn 2020 với 2 mục tiêu cung ứng đủ thuốc có chất lượng đáp ứng nhu cầu sử dụng của người dân và sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả đã đạt được những kết quả quan trọng... Đó là việc nhờ có những chính sách ưu tiên sản xuất, sử dụng thuốc sản xuất trong nước góp phần làm phong phú nguồn thuốc cả về số lượng và chất lượng, về cơ bản không còn tình trạng thiếu thuốc hay không có thuốc phục vụ nhu cầu điều trị. Vấn đề đặt ra hiện nay là: làm thế nào lựa chọn được thuốc phù hợp với nhu cầu điều trị; lựa chọn thuốc đảm bảo an toàn cho người bệnh; lựa chọn thuốc phù hợp với khả năng thanh toán của người dân (kể cả người có thẻ BHYT) đặc biệt là trong bối cảnh tình trạng kháng thuốc ngày một gia tăng và trầm trọng trên thế giới và ở Việt Nam. Để đạt được các tiêu chí cụ thể này, thời gian qua, Bộ Y tế đã ban hành khá đầy đủ hệ thống văn bản quy phạm và hướng dẫn cụ thể dành cho các sở y tế, cơ sở khám chữa bệnh, trong đó có 2 văn bản quan trọng, đó là quy định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng Thuốc và điều trị (HĐTĐT) trong bệnh viện và văn bản hướng dẫn hoạt động dược lâm sàng trong bệnh viện. Cụ thể:
Ngày 8/8/2013, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 21/2013/TT-BYT, quy định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng Thuốc và điều trị trong bệnh viện. Đây là văn bản quan trọng giúp các bệnh viện củng cố và hoàn thiện HĐTĐT của mình. Hội đồng này có chức năng tư vấn cho Giám đốc bệnh viện về các vấn đề liên quan đến thuốc và điều trị bằng thuốc của bệnh viện, thực hiện tốt chính sách quốc gia về thuốc trong bệnh viện. Với chức năng và nhiệm vụ của mình, HĐTĐT phải xây dựng các quy định về quản lý và sử dụng thuốc trong bệnh viện như xây dựng các tiêu chí lựa chọn thuốc để xây dựng danh mục thuốc bệnh viện; lựa chọn các hướng dẫn điều trị (các phác đồ điều trị) làm cơ sở cho việc xây dựng danh mục thuốc; xây dựng quy trình và tiêu chí bổ sung hoặc loại bỏ thuốc ra khỏi danh mục thuốc bệnh viện; các tiêu chí để lựa chọn thuốc trong đấu thầu mua thuốc; quy trình cấp phát thuốc từ khoa dược đến người bệnh nhằm bảo đảm thuốc được sử dụng đúng, an toàn; lựa chọn một số thuốc không nằm trong danh mục thuốc bệnh viện trong trường hợp phát sinh do nhu cầu điều trị; hạn chế sử dụng một số thuốc có giá trị lớn hoặc thuốc có phản ứng có hại nghiêm trọng, thuốc đang nằm trong diện nghi vấn về hiệu quả điều trị hoặc độ an toàn; sử dụng thuốc biệt dược và thuốc thay thế trong điều trị; quy trình giám sát sử dụng thuốc tại các khoa lâm sàng; quản lý, giám sát hoạt động thông tin thuốc của trình dược viên, công ty dược và các tài liệu quảng cáo thuốc. Tùy vào quy mô và khả năng của mỗi bệnh viện, Hội đồng có thể tự xây dựng hướng dẫn điều trị hoặc tham khảo từ những tài liệu có sẵn để xây dựng hướng dẫn điều trị sử dụng trong bệnh viện.
Ngoài xây dựng các quy định về quản lý và sử dụng thuốc trong bệnh viện, HĐTĐT phải xác định và phân tích các vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc; giám sát phản ứng có hại của thuốc (ADR) và các sai sót trong điều trị; thông báo, kiểm soát thông tin về thuốc...
Để kiện toàn và nâng cao chức năng nhiệm vụ của HĐTĐT, cũng theo thông tư trên, tùy theo thứ hạng bệnh viện, Hội đồng có ít nhất 5 thành viên trở lên, gồm các thành phần chủ chốt trong bệnh viện như Chủ tịch Hội đồng là Giám đốc hoặc Phó Giám đốc bệnh viện phụ trách chuyên môn, Trưởng khoa Dược, Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, Trưởng khoa Điều trị, Phòng Tài chính kế toán... Với các bệnh viện hạng 2 trở lên, Hội đồng sẽ có thêm ủy viên dược lý hoặc dược sĩ lâm sàng. Quy định chung ít nhất Hội đồng phải họp 2 tháng 1 lần hoặc đột xuất do Chủ tịch Hội đồng triệu tập. Hội đồng thực hiện sơ kết, tổng kết và báo cáo định kỳ 6 tháng và 1 năm/lần.
ThS. Cao Hưng Thái (Phó Cục trưởng Cục Quản lý KCB)