Một mục tiêu của vận động viên (VĐV), đặc biệt VĐV luyện tập thể hình, là làm sao tăng khối lượng cơ bắp ngày càng nhiều càng tốt. Nếu chỉ dựa vào cơ chế dinh dưỡng hợp lý, sự vận động thể lực thích hợp để tăng thể tích cơ bắp thì không có gì để nói, nhưng nếu lạm dụng các thuốc gọi là “hormone tăng trọng” thì đó là điều rất đáng lo ngại. Hormone tăng trọng là cách gọi không chính thức, thật ra phải gọi đó là hormone sinh dục nam.
Hormone sinh dục nam còn được gọi tên chung là androgen, là nhóm các chất sinh học, kể cả các thuốc, tác động đến giới tính nam làm phát triển và điều hòa hoạt động bình thường của cơ quan sinh dục nam. Một androgen thiên nhiên là testosteron do tinh hoàn tiết ra, nếu thiếu nó sẽ dẫn đến thiểu năng sinh dục nam mà một biểu hiện của rối loạn này là bất lực, yếu sinh lý ở nam giới. Từ testosteron, các nhà dược học tạo ra các androgen tổng hợp dùng làm thuốc với các đặc điểm: có thể dùng để uống (nếu dùng testosteron thiên nhiên bắt buộc phải dùng đường tiêm), kéo dài thời gian tác dụng lâu hơn, có tác động khác với hoạt động sinh dục nam như: làm tăng quá trình đồng hóa chất đạm giúp phát triển bắp thịt (nam giới lạm dụng thuốc ở tác dụng này để làm tăng cơ bắp).
 Các thuốc làm tăng cơ bắp ảnh hưởng rất xấu đến sức khỏe. (Ảnh minh họa. Ảnh: Gettyimages) |
Một androgen khác thường bị lạm dụng không chỉ ở nam giới mà còn cả ở nữ giới để làm tăng cơ bắp, đó là durabolin. Durabolin là tên biệt dược của nandrolon phenylpropionat. Durabolin thường bị lạm dụng làm thuốc bồi dưỡng làm tăng cơ bắp, tăng lực, bởi vì durabolin không dùng trị thiểu năng sinh dục nam mà tác dụng chủ yếu của nó là đồng hóa protein, tức giúp cho cơ thể hấp thụ, biến dưỡng tốt chất đạm và vận chuyển các acid amin của chất đạm vào mô cơ làm cho cơ thể tăng khối lượng cơ, tăng cân, tăng sức.
Trong luyện tập thể hình, VĐV nam thường lạm dụng nandrolon và các anabolic steroid khác để làm tăng cơ bắp. Trong các giải thi đấu thể thao quan trọng, VĐV thường doping bằng anabolic steroid để tăng thể tích cơ bắp, tăng lực nhằm đạt thành tích cao. Doping bị cấm không chỉ vì lý do đạo đức mà còn vì tác dụng phụ nguy hiểm của thuốc doping.
Durabolin không chỉ gây các tác dụng phụ của androgen nói chung đã kể trên mà đối với phụ nữ, nếu không hiểu rõ, sử dụng liều cao và lâu ngày để làm cho mập, có thể bị triệu chứng nam tính hóa: rậm lông, giọng nói trầm, rụng tóc (đàn ông bị hói đầu là do androgen), nổi trứng cá ở mặt, rối loạn rụng trứng và có thể bị mất kinh nguyệt.
Xin nhắc lại, thuốc hormone sinh dục nam chỉ dùng khi bác sĩ chuyên khoa khám và chỉ định chứ không thể dùng tùy tiện, đặc biệt nhằm làm tăng cơ bắp là lợi ích trước mắt trong khi sẽ chuốc lấy tác hại không lường được về sau.
PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC