Vấn đề cần quan tâm
(SKDS) - Hiện nay, tỉ lệ gặp phải những rối loạn tâm thần học đường ngày càng cao và là một vấn đề ngày càng được quan tâm. Các bệnh lý về sức khỏe tâm thần ở lứa tuổi học sinh, sinh viên cao hơn hẳn so với tỉ lệ người mắc bệnh ở quần thể chung và đặc biệt ở lứa tuổi này ít được tiếp xúc với điều trị do còn có yếu tố kỳ thị về mặt tâm lý.
Tại sao lại gia tăng các rối loạn tâm thần?
Hoa là một cháu bé học lực giỏi, rất chăm chỉ. Năm nay em thi hết lớp 9 và chuẩn bị vào cấp ba (lớp 10). Bố mẹ làm giáo viên, em có nguyện vọng thi vào lớp chuyên của tỉnh. Nhưng trước ngày đi thi khoảng một tuần, em xuất hiện đêm ít ngủ, lo lắng, căng thẳng, tinh thần trở nên chậm chạp, không nhớ kiến thức đã học, không muốn nói chuyện với ai, mất hết tự tin. Mặc dù vậy, em vẫn cố gắng đi thi và kết quả không được như mong muốn... Bố mẹ đã phải đưa em đi khám bác sĩ chuyên khoa tâm thần và em đã được chẩn đoán mắc căn bệnh trầm cảm.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến các rối loạn tâm thần tuổi học đường như: áp lực học căng thẳng, nhất là vào mùa thi. Nhiều bậc cha mẹ kỳ vọng quá nhiều ở con cái và điều này cũng tạo áp lực cho các em; Sự thay đổi các mối quan hệ bạn bè là những yếu tố stress dẫn đến các bệnh lý về tâm thần. Ngoài ra, những thói quen không lành mạnh, ví dụ như hút thuốc lá, uống rượu, không hoặc ít tập luyện thể dục thể thao hoặc những thói quen không tốt khi ngủ: thức quá khuya, ngủ dậy muộn; nghiện game, chơi điện tử quá nhiều dẫn đến ảnh hưởng đến chất lượng học hành, sức khỏe, là một mắt xích trong vòng xoắn bệnh lý của các rối loạn tâm thần.
 Khi trẻ gặp những rối loạn về tâm thần cần đến gặp bác sĩ để được tư vấn giúp đỡ. |
Các rối loạn sức khỏe tâm thần học đường
Trầm cảm: Ở lứa tuổi học sinh sinh viên, tỉ lệ mắc bệnh trầm cảm cao hơn so với nhóm quần thể chung từ 4%- 6%, với tỉ lệ mắc bệnh có thể tới 16%. Trầm cảm thường xuất hiện với những biểu hiện sau: Cảm giác quá buồn chán hoặc thất vọng, tuyệt vọng; cảm thấy không còn sự hy vọng và luôn cho rằng mọi việc đối với mình sẽ không bao giờ có thể tốt lên được; mất đi những sở thích tham gia vào các hoạt động mà trước kia mình hứng thú; giảm hoặc mất đi sự ngon miệng; gầy sút cân hoặc tăng cân trong một thời gian ngắn, mà không có một căn bệnh nào khác của cơ thể, có những rối loạn về giấc ngủ, hay quên, kém tập trung vào công việc; có ý nghĩ muốn chết, có thể có hành vi tự sát hay hủy hoại bản thân.
Rối loạn lo âu: Rối loạn lo âu thường có biểu hiện như sau: Bồn chồn, bứt dứt, khó chịu, đứng ngồi không yên; vã mồ hôi; run tay chân; ngủ kém, cảm giác đau đầu, đau dạ dày, căng đau ở cơ; cảm xúc không ổn định, trẻ biểu hiện chậm chạp, thường xuyên vắng mặt ở lớp học, ít tham gia vào các hoạt động giao lưu với bạn bè ở lớp; trẻ lo lắng quá mức. Nhiều trường hợp rối loạn lo âu có thể dẫn đến kết hợp sử dụng thêm chất kích thích như rượu, và các chất gây nghiện khác; có biểu hiện của trầm cảm kèm theo.
Bệnh lý loạn thần: Là một trạng thái rối loạn tâm thần ít gặp hơn so với rối loạn lo âu trầm cảm. Thường thì đây là một bệnh lý nặng và những stress căng thẳng khi thi cử là yếu tố thúc đẩy khởi phát của tình trạng loạn thần. Tuy ít gặp hơn nhưng rối loạn loạn thần cấp thường là bệnh nặng, phải điều trị nội trú, người bệnh thường biểu hiện với những triệu chứng hoang tưởng, ảo giác, rối loạn hành vi tác phong nhiều. Tuy nhiên cũng có những trường hợp bệnh biểu hiện từ từ, kín đáo, và đến khi phát hiện bệnh thì người bệnh đã ở trạng thái bệnh nặng.
Phòng tránh thế nào?
Trong những trường hợp nêu trên, chúng tôi thấy phần lớn có sự thiếu quan tâm sát sao của cha mẹ với nhà trường, với bạn bè trong cùng lớp học của các em. Vì vậy, việc kết hợp giữa gia đình, nhà trường và có sự liên lạc trao đổi với các bạn học cùng lớp của các em là một vấn đề vô cùng quan trọng. Cần phải tạo sự gần gũi gắn bó với con cái, để trẻ có thể tâm sự, chia sẻ với cha mẹ khi gặp phải khó khăn trong việc học hành, trong các mối quan hệ xã hội. Hiểu về căn bệnh mà trẻ gặp phải và điều này sẽ giúp cha mẹ, thầy cô thông cảm với sự lo lắng mà trẻ đang gặp phải. Người lớn biết lắng nghe cảm xúc mà trẻ tâm sự là một cách giúp đỡ trẻ hiệu quả. Giữ cho trẻ thật bình tĩnh khi trẻ quá lo lắng về một vấn đề gì đó.
Thầy cô giáo và bạn bè cùng kết hợp với gia đình để giúp những bạn có vấn đề về sức khỏe tâm thần hòa nhập vào tập thể. Trên thực tế, nhiều bạn học sinh, sinh viên bị bệnh nhưng không muốn đi gặp bác sĩ chuyên khoa tâm thần vì mặc cảm, sợ sự kỳ thị của xã hội, có những trường hợp còn không biết giải quyết vấn đề của mình như thế nào, cho rằng có khi bệnh của mình không chữa được, hoặc tự đi mua thuốc về uống hoặc có trường hợp lạm dụng rượu hay các chất kích thích khác. Chúng ta cần giải thích cho trẻ là có thể chữa được những căn bệnh này bằng cách gặp các bác sĩ chuyên khoa tâm thần, các bác sĩ tâm lý.
Hệ thống y tế học đường cần được trang bị những kiến thức ban đầu để phát hiện và tư vấn đúng cho những trường hợp bệnh lý này đến các địa chỉ tin cậy để chữa bệnh.
BS.Trịnh Thị Bích Huyền