Các bệnh nhiễm trùng có thể chữa được trước đây giờ trở nên không thể điều trị được và lây lan ra khắp thế giới. Những điều dưới đây sẽ cho thấy mối đe dọa của sức đề kháng thuốc, khi con người vẫn hàng ngày lạmdụng kháng sinh…

Sức đề kháng kháng sinh là gì?

Sức đề kháng kháng sinh là khả năng của một vi sinh vật (như vi khuẩn, virut, và một số ký sinh trùng) để ngăn chặn một kháng sinh (như kháng sinh, kháng siêu vi và thuốc sốt rét) khỏi tác động lên nó. Kết quả là các phương pháp điều trị tiêu chuẩn trở nên không hiệu quả. Nhiễm trùng vẫn tồn tại và có thể lây lan sang người khác.

Kháng thuốc là một vấn đề toàn cầu

Trong những năm vừa qua, việc sử dụng và lạm dụng thuốc kháng sinh đã làm tăng số lượng và chủng loại vi khuẩn kháng thuốc. Do đó nhiều bệnh truyền nhiễm một ngày nào đó có thể trở nên không kiểm soát được. Với sự phát triển của thương mại và du lịch toàn cầu, các vi sinh vật kháng thuốc có thể lan truyền nhanh chóng đến bất kỳ nơi nào trên thế giới.

Nguyên nhân gây ra kháng thuốc

Kháng thuốc là một hiện tượng tiến hoá tự nhiên. Khi các vi sinh vật bị phơi nhiễm với chất diệt vi khuẩn, các sinh vật dễ bị tổn thương sẽ phải chịu đựng, để lại những kháng thể kháng khuẩn. Sau đó chúng có thể vượt qua được sức đề kháng đối với thuốc.

Sử dụng kháng sinh không hợp lý sẽ dẫn đến kháng thuốc.

Việc sử dụng thuốc không phù hợp sẽ làm tăng khả năng kháng thuốc

Việc sử dụng kháng sinh không phù hợp thúc đẩy sự phát triển kháng thuốc.Lạm dụng và sử dụng sai thuốc đều góp phần gây ra vấn đề này. Vì vậy, cần đảm bảo rằng bệnh nhân được thông báo về nhu cầu phải dùng liều kháng sinh đúng yêu cầu hành động của bác sĩ kê toa, dược sĩ và các nhà phân phối, ngành dược phẩm, công chúng và bệnh nhân cũng như các nhà hoạch định chính sách.

Thiếu thuốc có chất lượng góp phần kháng thuốc

Hầu hết các hệ thống đảm bảo chất lượng thuốc đều yếu.Điều này có thể dẫn đến các loại thuốc có chất lượng kém, làm cho bệnh nhân có nồng độ kháng sinh thấp hơn, tạo điều kiện kháng thuốc phát triển.Ở một số quốc gia, việc tiếp cận thuốc kháng sinh kém khiến cho bệnh nhân phải trải qua các đợt điều trị không đầy đủ hoặc tìm kiếm các phương pháp thay thế có thể bao gồm thuốc không đạt tiêu chuẩn.

Chăn nuôi gia súc là nguồn kháng thuốc kháng sinh

Các liều kháng sinh dưới điều trị được sử dụng trong chăn nuôi để thúc đẩy tăng trưởng hoặc phòng ngừa bệnh tật. Điều này có thể dẫn đến vi sinh vật kháng bệnh, có thể lây sang người.

Dự phòng và kiểm soát nhiễm khuẩn kém làm khuếch đại sức đề kháng thuốc

Phòng, chống nhiễm khuẩn kém có thể làm tăng sự lây lan của các bệnh nhiễm trùng kháng thuốc. Bệnh nhân nằm viện là một trong những hồ chứa chính của vi sinh vật kháng bệnh. Bệnh nhân mang vi khuẩn kháng thuốc có thể đóng vai trò là nguồn lây nhiễm cho người khác.

Các hệ thống giám sát yếu dẫn đến sự lan rộng của kháng thuốc

Trong khi việc giám sát sự xuất hiện của bệnh lao kháng HIV và nhiễm HIV đang được cải thiện, hiện nay có rất ít mạng lưới được thành lập thường xuyên thu thập và báo cáo các dữ liệu có liên quan về kháng thuôc. Một số quốc gia thiếu cơ sở phòng thí nghiệm để xác định chính xác các vi sinh vật kháng bệnh. Điều này làm suy yếu khả năng phát hiện sự xuất hiện của sức đề kháng và có hành động nhanh chóng.

Vũ khí mới chống lại tình trạng kháng thuốc gần như cạn kiệt

Các kháng sinh hiện có, thuốc chống ký sinh trùng và các thuốc kháng virut đang dần mất đi hiệu quả, trong khi đó nghiên cứu ra thuốc mới lại rất hạn chế. Tương tự, vẫn chưa có các nhiên cứu mới về chẩn đoán để phát hiện vi sinh vật kháng thuốc và vắc xin mới để phòng ngừa và kiểm soát bệnh nhiễm trùng. Nếu xu hướng này tiếp tục, kho vũ khí của các công cụ chống lại vi sinh vật kháng thuốc sẽ sớm bị cạn kiệt.

WHO kêu gọi các bên liên quan chống kháng thuốc

Nguy cơ kháng thuốc đang gia tăng WHO kêu gọi cần có hành động khẩn cấp và tất cả mọi người phải đóng góp một phần. Tại hội nghị Y tế Thế giới lần thứ 8 vào tháng 5/2015, các quốc gia thành viên đã thông qua một kế hoạch hành động toàn cầu để giải quyết sự đề kháng kháng sinh. Mục tiêu của dự thảo kế hoạch hành động toàn cầu là đảm bảo sự thành công trong việc điều trị và phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm bằng các loại thuốc hiệu quả và an toàn được đảm bảo chất lượng; sử dụng một cách có trách nhiệm và có thể tiếp cận được với tất cả những ai có nhu cầu. Các quốc gia được khuyến khích xây dựng các kế hoạch hành động quốc gia để đạt được các mục tiêu của kế hoạch hành động toàn cầu này.

Nguyễn Ngọc Bích

((Theo WHO))