Thuốc dán được sử dụng bằng cách dán trực tiếp lên da, dưới tác dụng của thân nhiệt, các hoạt chất được phóng thích một cách ổn định trong một thời gian dài.
Thuốc dán được cấu tạo bởi các lớp:
- Lớp ngoài cùng phủ một lớp không thấm nước.
- Lớp giữa chứa hoạt chất trong môi trường phân tán (thường là môi trường dầu) và chứa các chất kết dính các thành phần với nhau, giúp miếng thuốc dính trực tiếp lên da.
- Lớp trong cùng là màng tổng hợp dạng xốp, kiểm soát sự phóng thích hoạt chất.
- Lớp bảo vệ thường được gỡ bỏ trước khi sử dụng.
Có nhiều dạng thuốc dán khác nhau tùy theo cách phân loại:
- Theo nguồn gốc của các thành phần: thuốc dán thảo dược (trong thành phần có chứa dược liệu) và thuốc dán thông thường.
- Theo sự hấp thu nhiệt của cơ thể: thuốc dán lạnh và thuốc dán nóng.
- Tùy theo sự phân tán của hoạt chất: thuốc dán tác dụng tại chỗ và thuốc dán tác dụng toàn thân (hoạt chất sẽ đi vào các mạch máu).
- Tùy theo tác dụng điều trị:
Thuốc dán hạ sốt: trong thành phần có chứa paracetamol nên có tác dụng hạ sốt. Loại này thường dùng ở trẻ em và dán ở ngay trán.
Thuốc dán giảm đau: trong thành phần có chứa methyl salicylat và l- menthol có tác dụng giảm đau, chống sung huyết tại chỗ được dùng trong đau vai, đau lưng… hoặc hoạt chất giảm đau nhóm opioid được dùng trong những cơn đau nghiêm trọng do ung thư.
Thuốc dán kháng viêm: trong thành phần có chứa các hoạt chất kháng viêm NSAID (ketoprofen, diclophenac…), dùng trong các trường hợp đau lưng, đau khớp…
Hai loại thuốc dán trên thường được dán trực tiếp nơi vùng bị tổn thương.
Thuốc dán ngừa say tàu xe: trong thành phần có chứa scopolamine là hoạt chất thuộc nhóm kháng cholin, có tác dụng chống nôn ói do say tàu xe. Loại này thường được dán sau tai trước khi đi 1- 4 giờ.
Thuốc dán tránh thai: trong thành phần có chứa estrogen và progestin, các hoóc-môn này sẽ được phóng thích và ngăn chận quá trình rụng trứng nên có tác dụng ngừa thai. Loại thuốc dán này thường được dán ở mông, vùng bụng dưới hay phần trên của cánh tay.
Thuốc dán cai thuốc lá: trong thành phần có chứa nicotin. Nicotin sẽ được phóng thích qua da với liều lượng đã được kiểm soát, giúp từ bỏ thói quen hút thuốc. Loại thuốc dán này thường được dán ở ngực, hông hay phần trên cánh tay.
Thuốc dán chống đau thắt ngực: trong thành phần có chứa nitroglycerin là hoạt chất có tác dụng làm giãn mạch vành, giúp phòng ngừa và điều trị cơn đau thắt ngực.
Thuốc dán hạ huyết áp: trong thành phần có chứa clonidin là hoạt chất có tác dụng làm giãn các mạch máu và làm chậm nhịp tim, giúp hạ huyết áp.
Hai loại thuốc dán trên thường dán ở ngực hay phần trong của đùi
Việc sử dụng thuốc dán cũng như các loại thuốc khác cần phải hết sức thận trọng, tuân theo chỉ định của thầy thuốc, giúp tránh những tác hại không mong muốn và mang lại hiệu quả cao trong điều trị.
Chú thích ảnh:
Thuốc dán kháng viêm
Thuốc dán tránh thai
DS. MAI XUÂN DŨNG
