Trên tạp chí Pharmaceutical journal ngày 27/7/2015 có đăng tải bài viết của nhà báo - chuyên gia về sức khỏe Ingrid Torjensen, đưa ra thông điệp của các nhà nghiên cứu khoa học Mỹ đề nghị nhiều người nên sử dụng statin, nhóm thuốc điều trị rối loạn chuyển hóa lipid để ngăn ngừa các bệnh tim mạch tiên phát.
Giảm nguy cơ bệnh tim mạch
Khảo sát cho thấy, việc chỉ định sử dụng statin giúp hạ tỉ lệ của bệnh tim mạch trong vòng 10 năm ở mức 7,5%. Điều này đem lại hiệu quả kinh tế cho bệnh nhân ở Mỹ và ngưỡng này còn có thể hạ thấp hơn nữa.
Tổ chức Hướng dẫn chăm sóc sức khỏe Mỹ đã đặt ngưỡng bắt đầu sử dụng statin ở mức thấp hơn liều khuyến cáo của Viện Chăm sóc sức khỏe quốc gia của Anh (National institute for health and care excellence - NICE). Đề nghị này có hiệu quả tiết kiệm chi phí điều trị và đã được đăng trên tạp chí JAMA vào ngày 14/7/2015.
Năm 2014, Tổ chức NICE đã đặt ngưỡng giảm một nửa tỉ lệ nguy cơ biến cố tim mạch trong vòng 10 năm tới từ 20% xuống 10%. Quyết định này đã gặp phải sự chỉ trích của các nhà lâm sàng có thâm niên, họ quan ngại về nguy cơ gặp phải tác dụng không mong muốn khi dùng statin. Mỹ thì đặt ngưỡng thấp hơn trong việc bắt đầu sử dụng statin. Năm 2013, Trường cao đẳng Tim mạch Mỹ (ACC: American College of Cardiology) và Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA: American Heart Association) khuyến cáo ngăn ngừa bệnh tim mạch tiên phát cho bệnh nhân trong độ tuổi từ 40-75 có chỉ số LDL cholesterol ở mức 70mg/dl đến 189mg/dl và dự đoán sẽ giúp giảm nguy cơ về tim mạch trong vòng 10 năm tới ở ngưỡng 7,5% hoặc tốt hơn. Việc công bố những hướng dẫn này gây tranh cãi tại Mỹ xuất phát từ những khuyến cáo trước đây đã không nhấn mạnh được ngưỡng LDL cholesterol, mà thay vào đó lại chỉ tập trung vào bệnh lý tim mạch liên quan đến xơ vữa động mạch (ASCVD). Bài báo kết luận, mốc 7,5% cho bệnh nhân Mỹ là có hiệu quả về chi phí điều trị và đề nghị ngưỡng thấp hơn nữa. Các nhà nghiên cứu đã dựng mẫu sử dụng số liệu của nhóm dân số Mỹ làm đại diện trong độ tuổi từ 40-75 để xác định tính hiệu quả về chi phí điều trị khi đưa ra ngưỡng điều trị khác trong 10 năm với các nguy cơ tim mạch. Họ dự đoán để đạt ngưỡng giảm thiểu nguy cơ bệnh tim mạch ở mức 7,5%, thì hiện nay 48% người lớn cần được điều trị bằng statin.
Giảm chi phí điều trị
Việc giảm thiểu nguy cơ bệnh tim mạch xuống còn 7,5% cũng sẽ dẫn tới những lợi ích kinh tế do giảm chi phí điều trị sau này. Với 37.000 đô-la/năm chi phí điều trị để đảm bảo chất lượng sống của bệnh nhân so với 81.000 đô-la và 140.000 đô-la/năm.
Các học giả cho rằng, mặc dù nguy cơ bệnh ở mốc trên dưới 7,5% có thể xuất hiện ở mức thấp, nhưng hầu hết các biến chứng tim mạch xảy ra ở những người thử nghiệm với nguy cơ thấp. Cũng trên các trang báo được tạp chí JAMA phát hành đã yêu cầu xác định rõ: hoặc là những hướng dẫn của ACC/AHA năm 2013 phải được cập nhật những dấu hiệu nhận diện những biến chứng mang tính cá thể trên bệnh lý tim mạch do xơ vữa động mạch (ASCVD) hoặc phải có chứng cứ giải phẫu động mạch vành rõ ràng - so sánh với ba bản tường trình cập nhật của chương trình giáo dục về mỡ máu quốc gia năm 2004 dựa vào sự thăm dò của các chuyên gia, đánh giá, điều trị tăng lipid/huyết ở người lớn tuổi theo những hướng dẫn của ATP lll. Một bản tổng hợp từ 2.435 bệnh nhân từ năm 2002-2005 thật sự đã sử dụng statin phải trải qua kỹ thuật chụp cắt lớp để thăm dò sự vôi hóa động mạch vành (CAC) và được theo dõi trung bình 9 năm 3 tháng để phát hiện xơ vữa động mạch. Số còn lại trong số người thử nghiệm thích hợp khi dùng statin theo hướng dẫn của ACC/AHA là 39% hoặc theo hướng dẫn của ATP lll là 14%. Những người thích ứng với statin được ghi nhận có thêm những nguy cơ biến chứng trên lâm sàng, gia tăng mức độ vôi hóa động mạch vành.
Bệnh nhân thích ứng với statin theo hướng dẫn của ACC/AHA có tỉ lệ nguy cơ nguy hiểm gia tăng so với những bệnh nhân thử nghiệm theo hướng dẫn của ATP lll. Trường đại học Y khoa Hoàng Gia Anh và Trường đại học Bác sĩ cộng đồng cùng không bình luận về những nghiên cứu phát hiện này, có thể họ buông lỏng hoặc rà soát lại ngưỡng cho bắt đầu điều trị với statin tại Anh. Họ đang chờ những rà soát lại, hướng dẫn sử dụng statin sao cho an toàn của Viện Nghiên cứu điều chỉnh sản phẩm thuốc và chăm sóc sức khỏe (MHRA). Theo MHRA rà soát lại thì vấn đề này sẽ được công bố trong vài tháng tới. Xác định số liệu an toàn dựa vào các cuộc thử nghiệm trên lâm sàng, những nghiên cứu quan sát và những số liệu tự phát để đảm bảo đưa ra những thông tin về tác dụng không mong muốn của statin được nhất quán với các số liệu.
(Theo Pharmaceutical Journal, 7/2015)
DS. Bùi Ngọc Lan Hương
