Hiện nay, trên địa bàn nội thành Hà Nội vẫn còn rất nhiều khu dân cư, xóm trọ phải sống chung với sự ô nhiễm nguồn nước trầm trọng. Những kênh, mương theo tồn tại của lịch sử giờ đã nhuốm màu đặc quánh, đen kịt, kèm theo mùi hôi thối bốc lên khiến các hộ dân sống lân cận và người tham giao thông phải sống dở, chết dở.
Nếu như trước kia, người Hà Nội tự hào được sống trên mảnh đất màu mỡ phù sa, có con sông Hồng với bao nhánh chằng chịt bao quanh tạo nên một sự nên thơ hiếm có. Thì nay, cũng chính cái “nên thơ” của lịch sử do thiếu sự quan tâm chăm sóc, lại thêm sự gia tăng dân số đến mức quá tải, phong trào lấp sông, hồ làm nhà ở, ý thức hủy hoại môi trường của nhiều người đã khiến không ít nhánh sông biến thành... mương chết, thành cống thối phá vỡ cảnh quan môi trường, gây hệ lụy xấu đến người dân.
Theo khảo sát thực tế, con mương Liễu Giai - Cống Vị và Ngọc Hà (quận Ba Đình) quanh năm đều có màu đen, nước đậm đặc những thứ bùn bẩn và trên bờ mương thì có vô số rác thải và xú uế, tỏa ra không khí diện rộng, không những người dân sống tại khu vực này mà người dân khi qua đường phải hứng chịu. Anh Đoàn Văn Quảng, một người thường xuyên đi lại qua đoạn kênh mương này bức xúc lên tiếng: “Thi thoảng chỉ thấy lực lượng chức năng nạo vét sơ sài, nhưng do lượng rác thải tồn đọng lâu ngày nên tình trạng ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng hơn”.
Nhiều con mương ở Hà Nội là nơi chứa rác thải.
Cách đó không xa, trên phố Thụy Khuê là một con mương mà theo các nhà sử học là đầu nguồn sông Tô Lịch, kéo dài từ Hồ Tây dọc bên dãy nhà số lẻ lên tận chợ Bưởi, đấu nối vào sông Tô Lịch dọc đường Bưởi. Vì sự chật hẹp của lòng mương, nước tù đọng lâu ngày đen như nước cống, lại được các hộ dân hàng ngày “tẩm” cho không biết bao nhiêu là rác rưởi, chất thải... nên bốc mùi khủng khiếp. Được biết thành phố và quận Tây Hồ đã có ý định nạo vét, cống hóa hoặc khơi thông con sông - mương này, nhưng nhiều năm nay ý định vẫn chỉ là... ý định. Đã bao nhiêu năm nay thượng nguồn sông Tô đã trở thành nỗi bức xúc về môi trường cho địa bàn nơi đây, nếu không phải người sinh sống ở đây, hiếm ai đi qua phố Thụy Khuê sạch sẽ, lại biết rằng phía sau dãy nhà mặt phố là một cái “cống” khổng lồ lộ thiên hiển hiện, khiến các nhà dân xung quanh con sông nên thơ trong sử sách chỉ biết hàng ngày đóng chặt cửa để tránh mùi xú uế. Bác Trần Trọng Khuyên (ngõ 395 Thụy Khuê) cho biết: “Tôi thấy chính quyền có chủ trương cống hóa con mương này từ lâu lắm rồi, nhưng chỉ thấy họ làm 3 - 4 năm nay mà vẫn chưa cống hóa nổi một đoạn mương dài chưa đến vài chục mét đoạn trước cửa Bệnh viện Thu Cúc, sau đó lại bỏ dở dang ở đấy. Người dân chúng tôi mong mỏi từng ngày để được rõ kế hoạch mà chính quyền định tiến hành xử lý đối với con mương này là như thế nào và thời gian ra sao. Chứ càng để nửa vời, chỉ “báu” cho nhiều hộ kinh doanh phế liệu, vật liệu, chất thải xây dựng, ăn uống... tranh thủ hất thẳng những gì thừa thãi xuống đây, càng làm tăng mức độ ô nhiễm làm khổ người dân”.
Trên địa bàn phường Mai Động, quận Hoàng Mai, khu vực ngõ 254, gần đình làng Mai Động, hệ thống cống rãnh chạy dài theo khu dân cư ở đây bị ô nhiễm nghiêm trọng, nguồn nước đen kịt, kèm theo đó là rác thải sinh hoạt được người dân “vô tư” đổ xuống gây mất mỹ quan đô thị và bốc mùi hôi thối. Tại đây, tuy đã được Xí nghiệp Thoát nước số 3 của Công ty THHH MTV Thoát nước Hà Nội đặt biển ngay giữa lòng mương, nhưng cạnh cống rãnh này là một khu chợ cóc, người dân lao động tập trung sinh sống khá đông đúc nên tình trạng rác thải đổ xuống rãnh nước hàng ngày là điều khó tránh khỏi.
Chị Dương Thị Vân - một người dân sống gần Đình làng Mai Động, phường Mai Động, quận Hoàng Mai cho biết: “Mấy năm gần đây, hằng ngày chúng tôi phải chứng kiến không biết bao nhiêu các loại rác thải trôi qua đoạn mương trước nhà. Trời mưa còn đỡ, chứ trời nắng thì ngồi trong nhà lúc nào cũng phải mang khẩu trang vì mùi nước ở mương bốc lên thối không chịu được. Ý thức kém nên rác cứ xả bừa bãi ra, nước không chảy được đọng ứ đen ngòm, bốc mùi gây hôi thối”.
Để khắc phục tình trạng mương chết, gây ô nhiễm, thiết nghĩ chính quyền sở tại cần tăng cường công tác tuyên truyền, nhắc nhở người dân ý thức bảo vệ môi trường sống, tránh xả rác bừa bãi ra lòng mương. Đồng thời, chính quyền và cơ quan chức năng về môi trường, thoát nước cần triển khai quyết liệt kế hoạnh cải tạo, cống hóa hoặc kè chắn lại hai bên bờ mương và khơi thông dòng chảy, giúp người dân sớm thoát khỏi tình trạng sống chung với ô nhiễm, góp phần cải thiện môi trường chung của một thủ đô xanh - sạch - đẹp.