Cứ vào mỗi dịp cuối năm trước Tết cổ truyền, tôi nhớ lại đứa con đầu lòng được sinh vào thời điểm giao thừa giữa năm cũ và năm mới nhưng phải về nhà ngay theo tập tục xưa của ông bà; không nằm qua năm để vợ con được tiếp tục chăm sóc, theo dõi. Tập tục này cần được xã hội văn minh ngày nay xóa bỏ vì sự an toàn của cả mẹ lẫn con, nhất là khi sinh đứa con đầu lòng.
Chúng tôi lớn lên, học tập, trưởng thành, quen biết và thương yêu nhau đều ở thành phố Huế. Tốt nghiệp Trường Y năm 1977, tôi được nhận nhiệm vụ tại một viện nghiên cứu chuyên ngành y tế dự phòng thuộc lĩnh vực phòng chống bệnh sốt rét, các bệnh ký sinh trùng và côn trùng ở Quy Nhơn theo sự phân công của tổ chức. Sau đó, người tôi yêu cũng tốt nghiệp Trường cao đẳng Sư phạm và cũng được phân công nhận nhiệm vụ tại một huyện vùng thấp trũng của tỉnh Bình Trị Thiên. Do công việc, xa xôi cách trở, giao thông đi lại khó khăn lúc bấy giờ nên chúng tôi chỉ gặp nhau mỗi năm hai lần vào dịp nghỉ Tết cổ truyền đoàn tụ gia đình và nghỉ phép năm theo quy định. Dù sao thì hai năm sau đó, tình yêu thương này đã nên nghĩa vợ chồng. Tôi muốn tạo hoàn cảnh để được hợp lý hóa gia đình nên quyết định có con ở tuổi 29 và vợ tôi ở tuổi 23 trong một đợt từ Quy Nhơn về Huế nghỉ phép. Đứa con đầu lòng sinh ra đúng vào ngày cuối năm âm lịch Kỷ Mùi 1979, trong dịp tôi được về nhà nghỉ Tết.
Vào ngày cuối năm ấy, trời Huế mưa nhẹ và mát lạnh; tôi đưa vợ đến Khoa Sản Bệnh viện Trung ương Huế để sinh con sau khi có dấu hiệu chuyển dạ ở nhà. Gặp lại được người thầy đã dạy tôi môn sản phụ khoa là bác sĩ Lê Viết Kiểu, chị Nhung nữ hộ sinh và các chị nữ hộ sinh khác mà tôi đã biết thời còn sinh viên y đi thực tập bệnh viện đảm nhận phiên trực tại khoa. Một sự bình an lúc đầu đã đến khi được thầy và các chị chào hỏi: “Em đưa vợ đi sinh đó à?”. Sau khi thầy và chị Nhung thăm khám, làm thủ tục hồ sơ, bố trí giường nằm chờ; tôi yên tâm và động viên vợ đừng lo lắng trong sự chịu đựng của những cơn đau chuyển dạ. Suốt cả ngày đêm, tôi vẫn ở bên ngoài chờ đợi cho một sự kiện trọng đại trong đời mình; một sinh viên y khoa nội trú năm thứ sáu cũng đang trực là đàn em biết tôi nên nói: “Anh đứng đây cả ngày, thức trắng đêm làm gì cho mệt. Anh vào phòng trực của em để nghỉ đi, khi nào chị sinh thì chị Nhung sẽ gọi. Em xuống nghỉ ở phòng trực khác của sinh viên lớp dưới, anh yên tâm”. Đây đúng là truyền thống thân thương, đáng trân trọng của anh chị em y khoa Huế. Tôi có được phòng trực riêng để nghỉ một lát, đang đi dần vào giấc ngủ vì mệt thì nghe tiếng gõ cửa quá nửa đêm; chị Nhung gọi với vào: “Em ơi! Dậy đi, vợ sắp sinh rồi”. Bừng tỉnh dậy và ra ngoài đã thấy các chị nữ hộ sinh khác dìu vợ vào phòng sinh; đồng thời chị Nhung nói: “Em đến phòng trực bác sĩ mời thầy Kiểu đi!”. Với tình huống khẩn cấp này, tôi mạnh dạn gõ cửa phòng để thưa thầy, nhìn đồng hồ đã gần 1 giờ sáng trong tiết trời lạnh ngày cuối năm. Mặc vội áo choàng, thầy lên ngay phòng sinh để khám kiểm tra lần cuối và nhìn bằng ánh mắt hiền từ bảo tôi: “Thầy muốn dành vinh dự này cho em. Sinh cho vợ nhé! Có thầy ở đây mà!”. Tôi run lên vì quá bất ngờ cộng thêm với thời tiết lạnh nên càng run hơn. Mặc dù thầy biết tôi trong thời gian học và thực tập bệnh viện rất mê môn sản phụ khoa nên cứ bám theo thầy và thầy Nguyễn Văn Tự cùng đàn anh bác sĩ Văn Quảng để được truyền dạy, do đó thầy đã tin tưởng giao việc.
Tôi còn nhớ sau khi học xong bậc trung học, lấy bằng tú tài toàn phần; ba tôi mong ước cũng như nguyện vọng của tôi là thi vào trường y để học nghề thầy thuốc. Ông nói: “Ba muốn con học tốt ngành sản phụ khoa để phục vụ vì trước đây mẹ và em con mất đi do tai biến sản khoa vì bị băng huyết khi sinh, khi đó con còn rất nhỏ”. Chính điều này đã làm tôi chú ý nghiêm túc học tập ngành chuyên khoa sản phụ theo mong ước của thân sinh nhưng tốt nghiệp ra trường lại không có cơ may được làm việc ở hệ điều trị mà phải công tác ở hệ y tế dự phòng. Đứng trước tình huống đề nghị của thầy Kiểu; do yếu tố tâm lý, sự dè dặt và lo lắng đã thôi thúc tôi thưa với thầy: “Dạ em kính nhờ thầy sinh cho vợ em, chuyên môn lâm sàng em đã không làm trong hơn 2 năm qua rồi nên em không dám”. Thế rồi thầy và chị Nhung nữ hộ sinh chuẩn bị cho việc sinh, tôi chỉ đứng bên ngoài phòng sinh để chờ. Một tiếng khóc chào đời của trẻ nhỏ vang ra, tôi nhẹ nhõm người; một chị nữ hộ sinh khác ra ngoài nói: “Chúc mừng em có cô công chúa đầu lòng”. Niềm hạnh phúc, vui mừng tràn ngập đến với vợ chồng tôi và gia đình nội ngoại, nhìn đồng hồ đã 1 giờ 10 phút sáng ngày cuối năm âm lịch Kỷ Mùi. Hồi đó chưa có phương tiện siêu âm như bây giờ nên giới tính thai nhi chỉ xác định sau khi trẻ được sinh ra. Thầy Kiểu rời phòng sinh, gặp tôi ở bên ngoài; thầy bắt tay và thân mật nói: “Chúc mừng em lên chức cha! Con gái đầu lòng là tốt rồi nhưng tội cho con bé, sinh trước một ngày mà phải chịu thêm một tuổi”. Đúng như thầy nói, nếu sinh ngày cuối năm âm lịch phải chịu tuổi Kỷ Mùi của năm cũ; để qua ngày mùng 1 Tết sinh thì lại là tuổi Canh Thân của năm mới, thoải mái ở lại bệnh viện cho đến lúc bảo đảm an toàn cả mẹ lẫn con trước khi về nhà.
Theo tập tục xưa của ông bà, sinh con ngày cuối năm âm lịch là phải về nhà trước khi đón giao thừa giữa năm cũ và năm mới, không được để qua năm. Chính vì vậy, tôi phải làm theo tập tục này, đưa vợ và con gái đầu lòng mới sinh về nhà ngay buổi chiều cuối năm ấy trên chiếc xe xích lô đạp trong khí trời mát lạnh, điểm vài giọt mưa phùn. Do có nghiệp vụ y khoa nên tôi tự chăm sóc vợ con ở nhà vào những ngày sau đó được an toàn, bình yên. Tuy vậy qua câu chuyện này, tập tục của người xưa cần được xã hội văn minh ngày nay xóa bỏ để bảo vệ sự bình an cho cả mẹ lẫn con trong quá trình sau khi sinh nở; đặc biệt là sinh con đầu lòng. Giờ thì cứ vào dịp cuối năm nhìn đứa con gái trưởng thành, đã lập gia đình và làm giảng viên tại Trường cao đẳng y tế; tôi lại nhớ thầy Lê Viết Kiểu (mặc dù hiện nay thầy không còn nữa) và chị Nhung nữ hộ sinh.
TTƯT.BS. NGUYỄN VÕ HINH