Siêu âm là một phương pháp khảo sát hình ảnh học bằng cách cho một phần của cơ thể tiếp xúc với sóng âm có tần số cao để tạo ra hình ảnh bên trong cơ thể. Do hình ảnh siêu âm được ghi nhận theo thời gian thực nên nó có thể cho thấy hình ảnh cấu trúc và sự chuyển động của các bộ phận bên trong cơ thể kể cả hình ảnh dòng máu đang chảy trong các mạch máu. Những tiến bộ trong kỹ thuật siêu âm bao gồm siêu âm 3 chiều (3D) có khả năng tái tạo lại dữ liệu thu nhận được từ sóng âm thành hình ảnh 3 chiều. Siêu âm 4 chiều (4D) là siêu âm 3 chiều có ghi nhận sự chuyển động. Hay siêu âm Doppler, một kỹ thuật siêu âm đặc biệt, giúp đánh giá dòng máu chảy trong các mạch máu, bao gồm các động mạch và tĩnh mạch chính của cơ thể ở bụng, cánh tay, chân, và cổ.
Công dụng
• Để theo dõi sức khỏe và tiến triển ở phụ nữ mang thai và thai nhi.
• Giúp chẩn đoán được nhiều loại bệnh khác nhau và tiếp cận được những tổn thương của các cơ quan khi bị bệnh.
• Giúp các bác sĩ đánh giá được những triệu chứng: đau, sưng, phù nề, nhiễm trùng.
• Là cách hữu ích để kiểm tra nhiều cơ quan bên trong cơ thể, bao gồm (nhưng không chỉ giới hạn trong) những cơ quan sau:
Tim và các mạch máu: bao gồm động mạch chủ bụng và những nhánh chính của nó. Gan, túi mật, lách, tụy, thận, bàng quang.
Tử cung, buồng trứng và trẻ chưa sinh (thai nhi) ở những thai phụ, bìu (tinh hoàn).
Mắt, tuyến giáp và tuyến cận giáp.
• Siêu âm cũng được dùng để:
Hướng dẫn thực hiện các thủ thuật như sinh thiết bằng kim, là thủ thuật đưa kim vào để lấy một mẫu tế bào từ một khu vực bất thường của cơ thể để đem đến phòng thí nghiệm kiểm tra.
Thể hiện hình ảnh của vú để hướng dẫn sinh thiết ung thư vú.
Chẩn đoán nhiều loại bệnh tim và khảo sát những tổn thương sau một cơn đau tim hoặc một bệnh khác…
Chuẩn bị
• Bạn nên mặc đồ thoải mái, thậm chí sẽ phải cởi bỏ hết quần áo và trang sức nằm trong vùng cần siêu âm.
• Đối với một số loại siêu âm, bác sĩ có thể yêu cầu bạn không ăn hoặc uống trong vòng 12h trước khi khám.
• Đối với một số loại khác bạn sẽ được yêu cầu uống khoảng 5 ly nước trong vòng 2h trước khi khám và không đi tiểu để bàng quang chứa đầy nước khi khám.
Bác sĩ sẽ làm gì?
• Trong hầu hết các cuộc khám siêu âm, một chất gel trong suốt sẽ được bôi lên vùng cơ thể cần khảo sát để giúp đầu dò tiếp xúc chắc chắn với cơ thể và hạn chế không khí chen vào giữa đầu dò và da bệnh nhân. Bác sĩ siêu âm sẽ ấn đầu dò vào da bệnh nhân và quét nó về phía sau và ra trước trên những vùng cơ thể được khám.
• Trong một số kiểu siêu âm, đầu dò sẽ được đưa vào các lỗ tự nhiên của cơ thể. Những khảo sát này bao gồm:
Siêu âm tim qua ngã thực quản: đầu dò sẽ được đưa vào thực quản để khảo sát hình ảnh của tim.
Siêu âm qua ngã trực tràng: đầu dò sẽ được đưa vào trực tràng của bệnh nhân nam để quan sát tiền liệt tuyến.
Siêu âm qua ngã âm đạo: đầu dò sẽ được đưa vào âm đạo của bệnh nhân nữ để quan sát tử cung và buồng trứng. Cách khám này chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý của bệnh nhân.
Đúng và sai
• Hầu hết các phương pháp siêu âm đều không xâm lấn (không dùng kim cũng như không cần phải tiêm thuốc) và không gây đau.
• Siêu âm được sử dụng rộng rãi, dễ dàng và ít tốn kém.
• Siêu âm không dùng tia xạ ion hóa, không gây hại, và có thể làm nhiều lần.
• Siêu âm có thể cho thấy hình ảnh rõ ràng của các mô mềm vốn thể hiện không tốt trên hình X- quang.
