Điểm danh những tên tuổi các đạo diễn trẻ nối nghiệp cha anh của Cải lương Bắc, người ta không ngần ngại kể ra những cái tên đã trở nên quen thuộc với bạn nghề, ghi được những dấu ấn đáng kể trong lòng công chúng hâm mộ như Hoàng Quỳnh Mai, Triệu Trung Kiên, Trần Quang Hùng… Nét chung nhất ở họ đều là những diễn viên dày dạn kinh nghiệm, là những đào, những kép chính của các đơn vị cải lương trước khi quyết định khăn gói đi học để trở thành đạo diễn.
Cái tên Hoàng Quỳnh Mai không phải chỉ được biết đến khi có Cung phi Điểm Bích, Bến nước Ngũ Bồ hay Trọn đời trung hiếu với Thăng Long. Cô diễn viên của Nhà hát Cải lương Việt Nam cũng đã có dấu ấn trong nghề với các vai Nhâm (Điều không thể mất), Phượng (Lôi Vũ), Chiosan (Cô gái Phù Tang)... Hơn 14 năm sáng tạo nghệ thuật, Trung Kiên được khán giả và bạn bè đồng nghiệp nhớ đến ở giọng hát chuẩn mực, âm vang, mượt mà và ở lối diễn đa dạng qua nhiều loại vai. Trần Quang Hùng cũng có một sự nghiệp diễn xuất rạng rỡ, luôn được tin tưởng giao vai chính và có những sáng tạo khiến cho nhiều đồng nghiệp phải ngưỡng mộ. Những vai diễn của Quang Hùng đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả có thể kể đến như vai Thúc Sinh (Thúy Kiều), Đoàn Kỷ (Cơn lốc), Thằng Gù (Thằng Gù nhà thờ Đức Bà Paris), Dương Nhật Lễ (Kẻ sĩ Thăng Long)… Sự nghiệp biểu diễn của họ không kết thúc khi họ chuyển sang làm đạo diễn mà đôi khi, họ lại hạnh phúc trong sự kiêm nhiệm: vừa chỉ đạo diễn xuất, vừa là diễn viên chính của vở. Việc từng là nghệ sĩ biểu diễn đã là một đảm bảo khá chắc chắn để các đạo diễn trẻ có thể đi xa trong quá trình dựng vở. Bởi hiểu rõ ngọn ngành của nghề diễn sẽ tránh được căn bệnh kịch hóa cải lương, đẩy cải lương xa rời tính tự sự trữ tình, căn bệnh mà khá nhiều đạo diễn kịch nói mắc phải khi bước sang làm cải lương.
Với nghề đạo diễn, mặc dù cả ba gương mặt này mới chỉ xuất hiện vài ba năm nay, nhưng họ đều đã ghi được những dấu ấn đáng kể khiến cho ngay cả các bậc đàn anh phải khen ngợi.
 Vở cải lương Mẹ của chúng con. |
Để có được sự ghi nhận của người làm nghề, những đạo diễn này đã có sự học hỏi nghiêm túc, chăm chỉ. Một tố chất đáng kể của lớp đạo diễn trẻ này là họ rất chịu nghe góp ý của người khác, biết phân biệt đúng sai và luôn biết qui luật của sân khấu: mỗi vở diễn là một phiên bản nghệ thuật đặc biệt của một quá trình sáng tạo không ngừng nghỉ, kể cả khi đã công diễn.
Còn quá nhiều khó khăn cho những đạo diễn đầy tâm huyết này khi muốn thỏa sức tung hoành trên sàn diễn. Một không gian gò bó của sàn diễn, với muôn vàn bất cập khiến rất nhiều ý đồ bay bổng của họ luôn bị trì kéo. Nhưng với tâm huyết của mình, các anh các chị quyết biến cái sở đoản, cái bất cập đó thành mục tiêu vượt qua. Không nề hà, không vương vấn vào những toan tính thu chi cho riêng mình, các anh các chị chấp nhận vào cuộc với những thiếu thốn đó bằng mọi cách. Và họ vẫn sáng tạo ngày đêm để có thêm những vở diễn mới, những đêm diễn với một sàn diễn lung linh sắc màu, đầy biểu cảm như Hoàng Quỳnh Mai với những ý đồ rất duy lý mà vẫn đầy lãng mạn trong Gươm thiêng trao trả hồ thần. Hay Triệu Trung Kiên với rất nhiều xử lý sân khấu thành công ở những tác phẩm sân khấu được đánh giá cao như Dấu ấn giao thời, Con côi họ Triệu, Công chúa Ngọc Hân… và gần đây là Trời Nam. Còn đạo diễn Trần Quang Hùng trình làng trong vai trò đạo diễn vở Lễ mở xiêm áo, tác giả kịch bản là nhà văn Nguyễn Khắc Phục. Sau Mệnh đế vương, Lễ mở xiêm áo, một loạt vở khác của Nhà hát Cải lương Hà Nội đã được tiếp tục dàn dựng như Luận anh hùng, Mẹ của chúng con… để Nhà hát Cải lương Hà Nội như thoát được giấc ngủ dài, thức dậy trong tâm trí người hâm mộ. Nối dài thêm thành tích, dù vẫn còn nhiều, rất nhiều gian khó, nhưng những đạo diễn thế hệ mới này rất tin vào những người trẻ như mình. Và người làm nghề cũng chung niềm tin đó, cùng chờ đợi sân khấu nói chung, sân khấu cải lương nói riêng sẽ thực sự khởi sắc cùng tâm huyết, khát vọng của những người làm nghề có tài, có tâm này.
Xuân Ngọc