Thế nhưng trên thực tế, rất nhiều sai lầm trong việc sử dụng loại thuốc này dẫn tới bệnh không khỏi và nguy cơ kháng thuốc cao...
Uống thuốc mau dứt triệu chứng mới là thuốc tốt
Khi bị bệnh, ai cũng muốn bệnh mau khỏi. Chính do tâm lý này mà bệnh nhân tin rằng thuốc “mạnh” mới là thuốc tốt. Vì thế, một số (không phải tất cả) bác sĩ (hoặc nhà thuốc) đã “chiều lòng” bệnh nhân mà kê đơn thuốc kháng sinh liều cao, hoặc dùng kháng sinh thế hệ mới (mạnh hơn) trong khi bệnh chưa cần tới các loại kháng sinh đó. Rồi bệnh nhân truyền miệng cho nhau “bác sĩ A” giỏi, nhà thuốc B” bán thuốc tốt, nên uống thuốc vào bệnh khỏi nhanh... Tuy nhiên, họ đâu biết rằng kháng sinh uống sai cũng như uống độc dược. Khi dùng liều cao thì sẽ tỷ lệ thuận với nguy cơ gặp tác dụng phụ. Nhẹ thì ngứa ngáy khó chịu, nổi ban, nặng có thể bị sốc phản vệ dẫn đến tử vong... Và điều tệ hại là khi đã dùng kháng sinh mạnh, liều cao sẽ dẫn đến việc nhờn thuốc. Rồi đây, chỉ một vết loét nhỏ có thể giết chết bệnh nhân vì không còn loại kháng sinh nào trị được.
Uống thuốc không đủ liều
Tâm lý chung dựa trên sự hiểu biết không đầy đủ của rất nhiều người bệnh thường là: “Thuốc Tây nó hại” lắm, cho nên chỉ cần uống mấy liều nó “đỡ, đỡ” rồi thì thôi. Chứ mấy ông bác sĩ kê toa lắm thuốc vừa tốn tiền lại vừa “hại” hết cả người.
Chỉ dùng thuốc theo sự chỉ định của bác sĩ.
Kháng sinh có tác dụng tiêu diệt hoặc kìm khuẩn, nhưng phải được sử dụng đúng liều và đủ thời gian thì thuốc mới phát huy được tác dụng. Khi dùng kháng sinh, mới thấy triệu chứng bệnh giảm, dùng chưa đủ thời gian mà đã dừng thuốc thì chỉ làm vi khuẩn suy yếu, và chúng có thể bùng phát “lợi hại” hơn xưa. Vi khuẩn sẽ sản sinh ra thế hệ sau “gan lì” hơn và tất nhiên, kháng sinh không còn tác dụng với chúng. Đó là lý do vì sao phải dùng kháng sinh đủ ngày, “đánh” kháng sinh là phải “đánh” tận gốc vi khuẩn. Các nhà khoa học đã tính toán tùy theo liều dùng mà kháng sinh cần phải uống đủ 7-10 ngày thì vi khuẩn mới “sạch” được.
Dùng thuốc theo sự mách bảo
Thường các phụ huynh hay chia sẻ với nhau về bệnh của con mình. Chia sẻ này thường nhận được sự cảm thông: “Bệnh này giống hệt bệnh của con tôi, để tôi đưa cho cái thuốc con bé nhà tôi đã dùng, nhanh khỏi lắm; đỡ phải đưa con đi khám bệnh vừa tốn kém, vừa chờ đợi lâu mà biết đâu lại bị lây bệnh khác...”. Và thế là không ít phụ huynh “tặc lưỡi” nhận thuốc được tặng (hoặc đi mua thuốc giống hệt) về dùng cho con.
Điều này là sai lầm lớn, nhưng thực tế lâm sàng lại rất hay gặp ở các phụ huynh. Bởi ngay cả khi bệnh giống hệt nhau thì việc dùng kháng sinh trên mỗi cá thể bệnh nhân lại khác nhau.
Dùng lại thuốc của lần trước
Với tâm lý ngại đi khám bệnh và tiếc tiền thuốc, không ít bệnh nhân sử dụng lại thuốc của lần trước còn lại khi có triệu chứng bệnh giống nhau. Đây là một sai lầm lớn, bởi có thể bệnh lần sau dù có triệu chứng “giống” với lần trước nhưng chưa chắc đã phải cùng là một bệnh. Ngay cả khi bệnh đó tái phát thì việc dùng thuốc của lần sau chưa chắc đã giống lần trước. Hơn nữa, thuốc của lần trước (đã mua được bao nhiêu ngày, tháng? Đã mở hộp/lọ/vỉ thuốc ra chưa?) thì chất lượng thuốc không chắc đã được bảo đảm. Bởi chất lượng của thuốc còn phụ thuộc vào việc bảo quản: nhiệt độ, ánh sáng... đã có thể đã làm thay đổi, thậm chí mất tác dụng của thuốc. Do đó, đừng bao giờ trả giá với sinh mệnh của mình khi dùng lại thuốc cũ.
Tự ý đổi thuốc
Kháng sinh dù có mạnh đến đâu cũng cần có thời gian nhất định để phát huy tác dụng, chứ không thể vừa uống, bệnh đã khỏi. Nhiều cha mẹ cho con uống thuốc chưa hết liều nhưng thấy con không có dấu hiệu thuyên giảm thì yêu cầu bác sĩ đổi thuốc ngay. Nhiều trường hợp bác sĩ giải thích thì không nghe, còn chê “bác sĩ kém” và đi khám bệnh nơi khác chiều ý mình mới chịu. Đây cũng là một sai lầm của rất nhiều bệnh nhân.
Đối với bác sĩ, khi bệnh nhân dùng thuốc không có tác dụng, họ sẽ cần xem xét đến các khía cạnh như: Bệnh nhân đã tuân thủ đúng liều chưa? Khả năng đáp ứng thuốc của cơ thể bệnh nhân như thế nào... rồi mới ra chỉ định tiếp theo.
Mạng xã hội bùng nổ, thông tin y học cũng được dịp tràn lan. Khi bơi trong biển thông tin này, điều cần thiết nhất là bệnh nhân phải tỉnh táo và cẩn trọng với các thông tin mình chưa thật sự hiểu rõ. Các bạn hãy tin một điều đơn giản rằng, các bác sĩ đã mất gần 10 năm cuộc đời họ để học và được xã hội giao cho trọng trách bảo vệ sức khỏe cộng đồng... vậy thì cứ tin vào họ.
