Sai lầm thứ nhất: khi con mình bị bệnh, thay vì đưa con đi bác sĩ khám, một số bố mẹ đã tự ý chẩn đoán bệnh và mua thuốc cho trẻ dùng.
Trong một số ít trường hợp, việc tự ý dùng thuốc cho trẻ chỉ bị rối loạn nhẹ không dẫn đến sự nguy hại nào. Tự ý cho trẻ dùng thuốc loại “thông thường, bán không cần toa”, đặc biệt khi dùng đúng, có thể giúp trẻ cải thiện, hết các rối loạn nhẹ đó. Nhưng việc tự ý dùng thuốc cho trẻ có thể trở thành “sự lạm dụng thuốc một cách tự ý” dẫn đến các tác hại không thể lường hết cho trẻ. Đã có trường hợp trẻ bị cảm sốt sơ sơ nhưng bố mẹ lại cho dùng kháng sinh cloramphenicol (tên biệt dược nổi tiếng trước đây Tifomycine) thường xuyên sau một thời gian trẻ bị “thiếu máu bất sản” dẫn đến tử vong.
Sai lầm thứ hai: bố mẹ sử dụng toa thuốc cũ đã được bác sĩ ghi trước đây để mua thuốc cho trẻ dùng khi trẻ bị bệnh. Cần biết, một toa thuốc bác sĩ ghi sau khi khám chẩn đoán bệnh chỉ dành riêng cho một cá nhân vào một thời điểm và trong điều kiện nhất định nào đó thôi. Dùng lại toa thuốc cũ bởi vì các bậc cha mẹ nghĩ rằng con mình bị bệnh cũ tái phát. Nhưng nên lưu ý bệnh cũ có thể bị tái phát nhưng lần này tiến triển đến mức nặng hơn. Hoặc triệu chứng bệnh có vẻ giống như bệnh cũ nhưng lần này lại là bệnh khác. Cả hai mà dùng toa thuốc cũ là không đúng, thậm chí là nguy hiểm.
Sai lầm thứ ba: bố mẹ cho trẻ dùng đúng toa thuốc nhưng lại dùng không đúng liều. Hoặc bố mẹ cho trẻ dùng thuốc không đủ liều do tâm lý sợ thuốc gây hại cho trẻ (như thay vì cho trẻ dùng 3 - 4 lần trong ngày, lại chỉ dùng 1-2 lần/ngày), hay do cho thuốc không đúng cách (như pha thuốc vào bình sữa cho trẻ bú và trẻ không bú hết bình sữa). Hoặc bố mẹ cho trẻ dùng thuốc quá liều do tâm lý nôn nóng muốn trẻ mau hết bệnh đã dồn thuốc uống ít lần hơn trong ngày (như dồn thuốc uống 2 lần trong ngày thành uống một lần duy nhất và uống như thế liều tăng lên gây hại), hay dùng dụng cụ đo lường thuốc không chính xác (như dùng muỗng ăn ở nhà lường thể tích thuốc sirô cho trẻ thay vì dùng dụng cụ được cung cấp).
Sai lầm thứ tư: dùng dạng thuốc không thích hợp cho trẻ. Dạng thuốc thích hợp cho trẻ là dạng thuốc lỏng (si rô, thuốc uống giọt, hỗn dịch, nhũ dịch). Nhưng có trường hợp bố mẹ vô tình hay cố ý dùng thuốc dành cho người lớn là thuốc viên nén, nghiền viên thuốc ra thành bột mịn và phân liều cho trẻ uống (như nghiền viên paracetamol 500mg và lấy 1/4 hay 1/5 lượng viên này hòa với nước cho trẻ uống). Làm như thế có thể lấy liều không đúng hoặc phá hỏng dạng thuốc gây hại cho trẻ (như phá hỏng dạng thuốc bao tan ở ruột gây hại dạ dày của trẻ). Có một số thuốc viên được thông báo “chống chỉ định đối với trẻ dưới 12 tuổi” (tức không được dùng cho trẻ dưới 12 tuổi) nhưng bố mẹ thấy con mình phát triển tốt, thân xác cao to như người lớn bèn cho trẻ dùng thuốc đó mà không nghĩ đã có lý do xác đáng nhà sản xuất thuốc phải hạn chế đối tượng sử dụng thuốc như thế.
Sai lầm thứ năm: bố mẹ đã cất giữ thuốc không tốt để trẻ có thể tự tiện dùng thuốc. Báo chí đã đưa tin về một số trường hợp trẻ đã lấy thuốc mà bố mẹ cất giữ không tốt để tự tử. Hoặc bố mẹ dùng thuốc chống nôn dạng băng dán lên da và sau đó gỡ băng dán bỏ bừa bãi (thay vì bỏ vào thùng rác có nắp đậy cẩn thận) để trẻ lấy dán vào da của chúng và bị ngộ độc.
Ngoài 5 sai lầm kể trên, còn có một số sai lầm mà mức độ không nghiêm trọng lắm, bố mẹ mắc phải khi cho con dùng thuốc như hù dọa, tạo không khí căng thẳng thay vì mềm mỏng, kiên trì thuyết phục trẻ uống thuốc. Hoặc bố mẹ trộn thuốc vào bột, sữa hay thức ăn, thức uống. Trẻ kén ăn hay nhạy cảm mùi vị sẽ phản ứng, từ chối thức ăn mà trước đây trẻ ưa thích. Đối với trẻ lớn hơn trộn thức ăn như thế trẻ sẽ cho là mình bị đánh lừa và mất lòng tin ở bố mẹ.
PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC
