Thêm một lần nữa, người Mỹ gốc Phi lại xuống đường phản đối tại Ferguson, cũng như tại New York, California, mặc dù Tổng thống Barack Obama đã kêu gọi phản đối ôn hòa phán quyết của tòa án.
Ông Obama cũng thừa nhận các cộng đồng thiểu số ở Mỹ đang bức xúc vì sự phân biệt đối xử của cảnh sát. Ông cho biết đã ra lệnh cho Bộ trưởng Tư pháp Eric Holder thực hiện các biện pháp nhằm xây dựng lòng tin với các cộng đồng thiểu số và “đảm bảo hoạt động thực thi và bảo vệ pháp luật diễn ra một cách công bằng”.
Sự kiện ông Obama được bầu làm Tổng thống da đen đầu tiên của Mỹ năm 2008 không thay đổi nhiều tình hình sắc tộc. Nước Mỹ không còn cảnh bạo lực sắc tộc của những năm 1990 ở Los Angeles nhưng vẫn chưa đẩy lùi được vấn đề sắc tộc. Theo kết quả điều tra của Trung tâm Nghiên cứu Pew hồi tháng 8, 65% số người da đen được hỏi nghĩ rằng cảnh sát ở Ferguson phản ứng quá đáng trong khi chỉ có 33% số người da trắng nghĩ như thế. 80% số người da đen được hỏi nhận định trọng tâm của vấn đề là phân biệt sắc tộc trong khi chỉ có 37% số người da trắng nghĩ như vậy. Cuối cùng, chỉ có 18% số người da đen được hỏi tin vào luật pháp trong khi con số này ở người da trắng là 52%. Giữa cộng đồng người da đen và cảnh sát vẫn còn mối nợ nặng nề. 50 năm sau khi Luật dân sự được thông qua, mối quan hệ giữa hai bên vẫn là dấu hiệu của sự ngờ vực sâu sắc. GS. Preston Shipp ở ĐH Lipscomb (bang Tennessee) khẳng định, người Mỹ gốc Phi đã trải qua nhiều thế hệ bất công. Trong tiến trình tư pháp ở Mỹ, họ dễ bị bắt hơn người da trắng khi cả hai cùng phạm một tội giống nhau; một khi bị bắt thì dễ bị kết tội hơn và đến khi bị kết tội thì nhanh chóng bị phạt tù hơn. GS. Preston Shipp nhận định, Chính phủ Mỹ đã thất bại trong nỗ lực theo đuổi lý tưởng mọi người dân đều được đối xử công bằng. Thái độ thiếu quan tâm đến cộng đồng người Mỹ gốc Phi không chỉ thể hiện ở thành kiến sắc tộc, sự nghi ngờ, nỗi sợ hãi qua lời nói hay hành động mà còn thể hiện trong các hệ thống và thể chế công lý.
Triệu chứng “họ” với “chúng tôi” vẫn còn ăn sâu trong xã hội. Bị đối xử làm nô lệ và phân biệt trong nhiều thế kỷ, người da đen luôn nói họ phải đối đầu với sự phân biệt chủng tộc của hệ thống cảnh sát và tư pháp. Và theo một nghiên cứu gần đây của Đại học Chicago, sự phân biệt này vẫn là một thực tế. Một vài bình luận của giới quan sát nước ngoài cho rằng, nước Mỹ vẫn còn gò bó theo hướng cộng đồng, không có khả năng nhìn nhận vấn đề theo một cách khác ngoài góc độ chủng tộc. Tuy nhiên, đây không chỉ là vấn đề phân biệt chủng tộc mà là vấn đề gìn giữ an ninh. Việc một cảnh sát bắn 10 phát vào người mà anh ta chất vấn cho thấy văn hóa cảnh sát suy đồi. Đây không phải sự kiện đầu tiên, hàng chục vụ cảnh sát hay những kẻ phân biệt chủng tộc có vũ trang sát hại người da đen từ khi Martin Luther King đấu tranh giành quyền bình đẳng cho người da màu. Thế nhưng, các vụ này đều không bị trừng phạt. Công bố trắng án cho viên cựu cảnh sát da trắng không đáng là quyết định của ban hội thẩm nhân dân, gồm cả người da trắng và người da màu, mà theo đánh giá của các chuyên gia là những người này đã làm đúng trọng trách của mình. Các cộng đồng người Mỹ gốc Phi không còn tin tưởng vào luật pháp của nước mình.
Ferguson vẫn còn tụt hậu quá xa so với một nước Mỹ hậu chủng tộc mà Tổng thống Obama mơ ước. Tại khu vực ngoại ô của bang Missouri này, 70% dân cư là người da màu, trong khi đó đa phần là cảnh sát da trắng. Đối với thanh niên da đen tại đây, bị gạt bỏ khỏi xã hội, thất nghiệp, bạo lực của cảnh sát và nhà tù là chân trời không vượt qua nổi. Một nhà đấu tranh vì quyền công dân đã viết về sự kiện này: “Sự thành lập nền dân chủ Mỹ và tự do của chúng ta sẽ còn thất bại chừng nào cơ thể da màu của chúng ta còn bị đối xử tệ bạc và không gì làm thay đổi tình hình này”. Phán quyết này là triệu chứng của nạn phân biệt chủng tộc thông thường, đặc biệt tại Mỹ. Nó được nuôi dưỡng bởi một chính sách phân biệt luôn hiện hữu, có tổ chức và cấu trúc từ các cơ quan địa phương tới chính quyền liên bang.
Quỳnh Anh (Theo CNN, USA today)
