Thực trạng người dân vô tư tái sử dụng những can, thùng phuy đựng hóa chất công nghiệp để chứa nước, đồ sinh hoạt hàng ngày mà không hề hay biết những ẩn họa khôn lường đã xảy ra trong một thời gian dài. Tham khảo một số cửa hàng bán loại mặt hàng này, một điều dễ nhận thấy là nếu có nhu cầu, người mua có thể tha hồ lựa chọn với giá cả tùy theo chủng loại. Tuy nhiên điều đáng lưu ý là các thùng, can này hầu hết chỉ được các chủ hàng “xử lý” qua loa, không ai tự giác cảnh báo mức độ độc hại khi sử dụng cho người mua.
Thùng đựng hóa chất... nhưng vẫn an toàn?!
Tham khảo một số cửa hàng kinh doanh thùng phuy thuộc phường Đồng Mai, quận Hà Đông, TP.Hà Nội, những can, thùng phuy được chủ vựa tập hợp từ các nhà máy, xí nghiệp rồi bán cho người tiêu dùng. Tại cửa hàng ngay cạnh cây xăng Đồng Mai, chủ cửa hàng giới thiệu đủ các loại từ can 20 lít đến thùng 250 lít, phần lớn là các loại đựng hóa chất được thu mua từ các mối rồi tập trung về đây. Tỏ vẻ hoài nghi về những chiếc thùng phuy đựng hóa chất liệu có an toàn khi sử dụng hay không, chủ cửa hàng cho biết, đây là các thùng đựng sơn hoặc phụ gia sơn, một số đựng axít công nghiệp, tẩy rửa bằng xà phòng là có thể yên tâm. Tuy nhiên, quan sát trên miệng một số thùng phuy còn nguyên các mảng màu trắng bám loang lổ. Một số can, thùng phuy còn nguyên nhãn mác và logo cảnh báo nguy hiểm với sức khỏe con người. Tại một số cửa hàng khu vực đối diện chợ Mai Lĩnh, nhìn qua nhiều thùng phuy có thể dễ dàng phát hiện những logo màu đỏ cảnh báo gây độc hại cho sức khỏe con người, như hóa chất có độc tố gây ung thư, chỉ tiêu hủy không tái sử dụng... Nhưng qua “xử lý” của các cửa hàng, chỉ bằng cách bóc nhãn mác, cắt bỏ phần trên là những can, thùng này trở thành dụng cụ tái sử dụng tùy theo mục đích của mỗi người. Đặc biệt, tại nhiều cơ sở khi chúng tôi đến tìm hiểu đều chất hàng đống can, thùng nhựa đựng hóa chất các loại, mùi hóa chất, mùi của các thùng sơn... còn sót lại trong thùng bốc lên nồng nặc, rất khó chịu. Hầu hết các loại thùng nhựa ở các đại lý nơi đây đều loang lổ, một số thùng nhựa còn dính đầy keo, bột màu và hóa chất đông đặc dưới đáy.
Tái sử dụng thùng phuy đựng hóa chất trong sinh hoạt sẽ tiềm ẩn nhiều nguy hại cho sức khỏe.
Hiểm nguy cho sức khỏe
Theo tìm hiểu của chúng tôi, không ít những thùng phuy chứa sơn, dầu, dung môi công nghiệp, hóa chất do các cơ sở sản xuất công nghiệp thải ra và bán cho các đầu nậu thu gom với giá phế liệu. Đặc biệt, các thùng phuy có nguồn gốc từ các công ty sản xuất, kinh doanh thuốc sát trùng, thuốc trừ sâu, diệt cỏ được các cơ sở kinh doanh thùng phuy mua về súc rửa qua loa rồi bán lại. Trong đó, theo quy định, tất cả thùng phuy chứa dung môi công nghiệp, hóa chất, thuốc trừ sâu đều được liệt vào danh mục chất thải nguy hại đòi hỏi quy trình quản lý, xử lý nghiêm ngặt. Tuy nhiên, nhiều cơ sở sản xuất không ý thức được điều này hoặc vì tránh né chi phí xử lý nên tuồn thùng phuy đã qua sử dụng cho các cơ sở mua bán thùng phuy, các cơ sở kinh doanh phế liệu. Nguy hiểm hơn, những thùng phuy này được các cơ sở mua bán súc rửa không đúng quy trình kỹ thuật theo quy định, tiềm ẩn nhiều nguy hại cho người tiêu dùng.
Liên quan đến vấn đề này, GS.TSKH. Lê Huy Bá, Viện trưởng Viện Khoa học & Môi trường, Trường đại học Nguyễn Tất Thành cho biết, trong các chất tẩy rửa, dầu nhớt, hóa chất dệt nhuộm đều có các chất độc hại, khó xử lý bằng tẩy rửa, xà phòng không thể tẩy sạch những hóa chất này, tồn dư của nó vẫn còn trong thùng. Thành phần trong hóa chất dệt nhuộm thường có các hợp chất hữu cơ nhuộm, hóa chất mang màu ngấm vào vải để giữ màu, toluen, benzen, nguy hiểm nhất là các kim loại nặng, chính vì thế nước thải của ngành dệt nhuộm rất khó xử lý. Sử dụng những thùng chứa hóa chất này để đựng nước, thực phẩm thì sẽ phơi nhiễm, ngấm vào thực phẩm, dù không phát bệnh hay ngộ độc ngay nhưng sẽ tích lũy ngấm dần vào cơ thể, trong thời gian dài sẽ phơi nhiễm gây các bệnh về phổi, gan thận, đường tiết niệu...
Theo TS. Hà Thúc Chí Nhân, Khoa Khoa học Vật liệu, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia TP.HCM, mục đích sản xuất những loại thùng này là dùng đựng hóa chất, dung môi nên hiếm có loại sản xuất bằng nhựa nguyên sinh, trong đó đa số là dùng nhựa tái chế hoặc trộn bột đá canxi cacbonat để giảm giá thành. Chính nhựa này làm cho hợp chất hữu cơ bên ngoài hấp thụ vào lớp vật liệu của thùng. Như vậy, cấu trúc bề mặt thùng sẽ không đồng nhất và sẽ bị rỗ, do đó canxi cacbonat dễ hấp thụ các chất hữu cơ vào cấu trúc thùng nhựa, nên dù có tẩy rửa thì chỉ là sạch bề mặt thùng. Sau một thời gian sử dụng, các thành phần hóa chất độc hại sẽ thôi nhiễm ra ngoài, dễ dàng ngấm vào nước và thực phẩm gây độc.
Minh Phong
