Hiện nay, tình trạng sốt phát ban do virut Rubella và thủy đậu vẫn đang tiếp tục lây lan ở nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước. Đáng nói, nhiều thai phụ mắc bệnh Rubella và thủy đậu, trong đó nhiều ca nặng có biến chứng nguy hiểm.
Tỷ lệ mắc ở thai phụ hơn năm ngoái
Theo thống kê của Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, từ đầu năm đến nay bệnh viện tiếp nhận và điều trị cho hàng trăm trường hợp sốt phát ban do virut Rubella, trong đó có tới 35 ca ở bệnh nhân là phụ nữ mang thai, đã có vài trường hợp các bác sĩ chỉ định bỏ thai do biến chứng thai nhi. Hầu hết, các thai phụ đến khám và điều trị đều có những triệu chứng sốt, đau đầu, mệt mỏi, đau họng, sổ mũi, nổi hạch ở sau tai và gáy, trên da xuất hiện các ban màu hồng...
Không chỉ gia tăng số thai phụ mắc Rubella, tỷ lệ mắc thủy đậu ở thai phụ cũng tăng. Khảo sát ở Bệnh viện Bạch Mai cho thấy, đến nay bệnh viện điều trị cho hàng chục trường hợp mắc thủy đậu là phụ nữ mang thai với những triệu chứng sốt, đau đầu, trên da nổi những vết dát đỏ, xuất hiện các mụn bóng nước toàn thân. Điểm khác biệt so với các năm, năm nay nhiều bệnh nhân là phụ nữ mang thai mắc thủy đậu, chủ yếu ở độ tuổi 20-35 và nhiều trường hợp bị biến chứng viêm phổi, nhiễm khuẩn liên cầu, tụ cầu, mụn nước có mủ.
Nguyên nhân nhiều thai phụ mắc Rubella, thủy đậu các chuyên gia y tế nhận định, chủ yếu các trường hợp mắc do chưa tiêm vaccin phòng bệnh. Mặt khác, năm nay do thời tiết bất thường, không khí có độ ẩm cao, mưa phùn nhiều, môi trường ô nhiễm... thuận lợi cho các virut gây bệnh phát triển mạnh. Hơn nữa, với phụ nữ mang thai sức đề kháng kém, cơ thể thường mệt mỏi nên dễ mắc bệnh.
 Thai phụ mắc bệnh không chỉ nguy hại đến sức khỏe của mẹ mà còn ảnh hưởng lớn đến thai nhi. |
Nguy hiểm hơn với phụ nữ mang thai
Theo các chuyên gia y tế, phụ nữ mang thai nếu mắc hai bệnh trên sẽ rất nguy hiểm bởi dễ gây biến chứng cho cả mẹ lẫn thai nhi. Với bệnh Rubella, người mẹ nhiễm rubella sẽ truyền bệnh sang con gây nên "Hội chứng Rubella bẩm sinh" ở trẻ, khiến bào thai phát triển không bình thường. Cụ thể, trong 3 tháng đầu thai kỳ thì tỷ lệ ảnh hưởng đến thai nhi lên đến 80%, ảnh hưởng nguy hiểm và thường gặp nhất là dẫn đến dị dạng tim bẩm sinh, tổn thương não của thai nhi, thai chết lưu, đứa trẻ khi sinh ra bị chậm phát triển cả về thể chất lẫn trí tuệ, thậm chí có thể bị dị dạng như hở hàm ếch, thiếu chân tay... Nếu người mẹ mắc bệnh ở tuần thai thứ 16, các biến chứng giảm nhiều, chỉ còn khoảng 10 đến 20% thai nhi có nguy cơ bị dị tật bẩm sinh.
Khi mang thai nhiễm bệnh thủy đậu có nguy cơ viêm phổi do virut Varicella chiếm tỷ lệ cao. Tỉ lệ tử vong ở phụ nữ mang thai mắc bệnh thủy đậu cao hơn trong số những người lớn nhiễm bệnh này. Thai phụ mắc thủy đậu không chỉ nguy hại đến sức khỏe của mẹ mà còn ảnh hưởng lớn đến thai nhi. Sự ảnh hưởng này tùy vào giai đoạn tuổi thai:
- Trong 3 tháng đầu, đặc biệt tuần lễ thứ 8 đến 12 của thai kỳ, nguy cơ thai nhi bị Hội chứng thủy đậu bẩm sinh. Biểu hiện thường gặp nhất của hội chứng thủy đậu bẩm sinh là sẹo ở da. Những bất thường khác có thể xảy ra là tật đầu nhỏ, bệnh lý võng mạc, đục thủy tinh thể, nhẹ cân, chi ngắn, chậm phát triển tâm thần.
- Trong 3 tháng giữa, đặc biệt tuần 13 – 20 của thai kỳ, nguy cơ thai nhi bị hội chứng thủy đậu bẩm sinh chiếm khoảng 2%.
- Nếu người mẹ nhiễm bệnh trong vòng 5 ngày trước sinh và 2 ngày sau sinh, trẻ sơ sinh dễ bị bệnh thủy đậu lan tỏa do mẹ chưa có đủ thời gian tạo kháng thể truyền cho thai nhi trước sinh. Tỉ lệ tử vong trẻ sơ sinh chiếm khoảng 25 - 30% số trường hợp bị nhiễm.
Nên tiêm vaccin phòng bệnh
 Cần tiêm vaccin phòng bệnh Rubella trước khi có thai 3 tháng. |
Để phòng bệnh Rubella và thủy đậu, tốt nhất nên tiêm vaccin phòng bệnh. Bệnh Rubella lứa tuổi bắt đầu tiêm chủng là trẻ em từ 12 – 15 tháng tuổi và tiêm nhắc lại khi 4 - 6 tuổi. Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản tiêm 1 liều duy nhất. Nên tiêm vaccin Rubella 3 tháng trước khi có thai. Không được tiêm vaccin Rubella cho phụ nữ đang mang thai hoặc người có thể thụ thai trong vòng 1 tháng sau khi tiêm vì đây là loại vaccin sống giảm độc lực có khả năng truyền bệnh cho thai nhi.
Lịch tiêm cho bệnh thủy đậu khi trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên. Cụ thể: Từ 12 tháng tuổi - 12 tuổi: tiêm một mũi duy nhất; Trẻ từ 13 tuổi trở lên và người lớn: tiêm 2 mũi, mũi thứ hai cách mũi đầu 6-10 tuần. Với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, sau khi tiêm vaccin thủy đậu 2-3 tháng mới nên có thai.
Bệnh Rubella và thủy đậu dễ lây lan nhanh, nên khi mắc cần cách ly người bệnh, không đến chỗ đông người. Khi có những dấu hiệu ban đầu của bệnh như sốt, đau đầu, mệt mỏi, đau họng, sổ mũi... cần đi khám để được điều trị. Trong quá trình mang thai, các thai phụ nên khám và theo dõi thai định kỳ tại các cơ sở y tế để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường cho thai nhi. Các bác sĩ sẽ tư vấn, có những hướng dẫn hợp lý cho thai phụ. Đặc biệt, khi mắc Rubella, thủy đậu, các thai phụ không tự ý dùng thuốc để điều trị, việc làm này hết sức nguy hại đến tính mạng cho cả mẹ và con, gây khó khăn cho quá trình điều trị. Ngoài ra, các thai phụ khi mắc Rubella, thủy đậu cần tăng cường dinh dưỡng, có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tránh nhiễm lạnh, giữ gìn vệ sinh để không bội nhiễm các nốt ban do Rubella, các mụn nước do thủy đậu...
BS. Nguyễn Phương