Đầu ngõ nhà tôi có quán cà phê, chè chén cạnh mấy hàng ăn luôn đông khách nhờ có chè Thái Nguyên đặc biệt và cà phê tự rang xay theo gu Pháp truyền thống, cộng thêm bàn cờ tướng bằng ngà voi, khách có thể chơi cờ từ sáng đến trưa, từ chiều đến tối. Thỉnh thoảng tôi cũng ra ngồi nhâm nhi với ông bạn luật sư, nhặt được khối chuyện mới lạ. Sáng nay, tôi hơi ngạc nhiên thấy quán bày la liệt những lẵng quà Tết bọc giấy bóng màu thắt nơ hồng có đủ thứ bánh kẹo, thuốc lá ngoại, rượu Tây, chè hộp và rất nhiều hoa… Tưởng bà chủ quán đổi nghề kinh doanh, nhưng không phải, bà chỉ bán giúp mấy bác láng giềng là quan chức lắm quyền hành, được người ta đến chúc Tết nhiều quá. Bà nói: -Tôi vừa phải nhờ xe ôm chở lên chợ mấy chuyến rồi chứ đêm qua phải cất lên tầng hai, đầy cả gian bếp. Gớm phú quý sinh lễ nghĩa, người ta cứ đua nhau chúc tụng… Sao không quy thành phong bao cho nó nhẹ nhàng nhỉ?
Ông luật sư cười: - Những người nghèo thường phải mua những thứ quà Tết cồng kềnh rẻ tiền thế này, chứ phong bao 1-2 trăm ngàn ngượng chết. Dù thế nào trông những lẵng quà thế này cũng văn minh, văn hóa. Nhưng chật nhà nên những quan bà hào phóng cho chở tuốt về quê phát chẩn cho họ hàng, làng xóm. Nhưng cũng nhiều bà tận thu. Dạo nọ, “phong trào” biếu xén, hối lộ còn trong bí mật, có người phải nhét đô, nhét vàng vào cây thuốc, chai rượu, hộp bánh, không tiện nói ngay vì đông người đến chúc tụng, định về nhà gọi điện sau, nào ngờ quan ông hứng chí tặng lại ngay cho mấy ông bạn thời lính Trường Sơn, không dám đòi lại, nhưng còn được thơm tiếng tốt với bạn bè. Bây giờ “con gà tức nhau tiếng gáy”, nhiều giám đốc doanh nghiệp nghĩ nát óc phải mừng quan trên thứ gì thật quý, thật độc mà nhẹ tênh và không bị mang tiếng. Thế là nảy nòi ra mấy chuyên gia, cố vấn quà Tết. Có anh tìm mua bằng được bức tranh gốc của một họa sĩ nổi tiếng giá hàng chục ngàn USD. Tưởng mình đi lễ thế là nhất. Nào ngờ doanh nghiệp bên cạnh lại tặng vợ trẻ của sếp sợi dây chuyền bạch kim đính những 24 hạt kim cương với mặt rồng ngọc bích vân đỏ vô cùng quý hiếm. Tức mình, chàng giám đốc mời các cố vấn đến họp bàn tìm cách nâng cấp món quà Tết của mình. Bàn mãi, cuối cùng cũng tìm ra được một giải pháp hữu hiệu: Đặt thợ kim hoàn đóng một chiếc khung tranh bằng vàng ròng 9999, chạm trổ bốn con rồng thời Lý gắn 8 viên đá đỏ to vào mắt rồng và 12 viên ngọc xanh lục vào móng rồng. Nghe đồn cái khung tranh ấy có giá gần 2 tỷ đồng... Sếp ông thích tranh và cái khung độc đáo. Sếp bà thì sướng sợi dây chuyền. Vì thế, khu đất dự án X được chia đôi cho cả 2 doanh nghiệp. Tôi hơi ngạc nhiên, đang suy thoái kinh tế, chống tham nhũng quyết liệt mà chuyện quà Tết nhẹ tênh năm nay hóa ra rất sôi động trong rét buốt... Thôi thì đủ cách, đủ kiểu... kéo dài đến tận Rằm tháng Giêng với những tua du lịch Âu - Mỹ cho cả gia đình các quan kèm theo những chiếc thẻ tín dụng toàn cầu, tài khoản lên đến hàng chục ngàn đô-la Mỹ, tăng dần lên theo chức vụ. Khổ cho mấy chàng kỹ sư, thạc sĩ, tiến sĩ trẻ, chạy chức bằng những lẵng quà cồng kềnh, dù có uốn mười tấc lưỡi cũng chỉ nhận được cái bắt tay hờ hững. Chống tham nhũng, chống suy thoái cán bộ không thể động vào chút quà Tết nhẹ tênh - một truyền thống chúc mừng năm mới của người Á Đông. Đã từng có chuyện đi Tết nhầm sếp lớn mà được thăng chức to, bất ngờ có thể viết thành hài kịch.
Nghe chúng tôi bàn chuyện quà Tết biến tướng và phát triển, ông đại tá về hưu vội kết thúc ván cờ, đứng lên: -Tôi phải đi thăm cậu em đây. Bà chủ quán hỏi: - Cậu ấy làm sao? Ông đại tá lắc đầu: - Thì cũng từ chuyện quà Tết cả thôi. Chả là cậu ấy “ngây thơ đáng yêu”, muốn thể hiện tinh thần hăng hái hưởng ứng cuộc vận động “chấn hưng đạo đức cán bộ” nên đề xuất tối kiến đề nghị toàn thể cán bộ, nhân viên của cơ quan gương mẫu nộp hết quà Tết ủng hộ người nghèo. Thế là các quý phu nhân cho là bị bệnh tâm thần, ép phải ngừng làm việc, đẩy sang Trại Trâu Quỳ điều trị.Cậu ấy quên mất rằng vừa rồi sắp xếp lại nhân sự, nhiều quan phải chạy chức mất rất nhiều tiền của nên phải tranh thủ tận thu quà Tết bù lại. Khối vị đầu ngành, một mùa xuân thu 5-10 tỷ đồng. Vậy dại gì họ công khai đem nộp.
Ngoài trời, mưa phùn lất phất bay. Gió mùa Đông Bắc lại thổi vù vù báo hiệu một cái Tết lạnh giá đang về. Tôi cũng phải kiếm cái gì làm quà Tết cho cô giáo của đứa cháu ngoại.Bố mẹ nó bận túi bụi, chẳng chịu đi Tết thầy cô, nó tủi thân khóc hoài.
Nhà văn VÕ KHẮC NGHIÊM