Bệnh viện ung thư Đà Nẵng (BVUT) đang hoạt động theo mô hình chưa có tiền lệ ở nước ta. Vốn đầu tư lớn và chủ yếu từ ngân sách nhưng chủ đầu tư của BVUT lại ngoài công lập. Hơn nữa, việc quản lý, sử dụng nguồn vốn của Hội Bảo trợ phụ nữ và Trẻ em nghèo bất hạnh (đơn vị được xem là chủ sở hữu bệnh viện này) (gọi tắt Hội) còn nhiều điểm mâu thuẫn thể hiện sự lúng túng. Bởi vậy, BV cần có cơ chế quản lý mới phù hợp để vượt qua những khó khăn, tồn tại và phát triển.
Mô hình hoạt động quá mới
Bệnh nhân ung thư nghèo được chữa bệnh miễn phí. BVUT với cơ chế hoạt động phi lợi nhuận lần đầu tiên được xây dựng ở Việt Nam. Cố Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Bá Thanh đã kêu gọi, vận động nhiều tổ chức phi Chính phủ, doanh nghiệp và các nhà hảo tâm đã góp kinh phí, giúp trang thiết bị. Với những bệnh nhân nghèo khu vực miền Trung, BV thực sự mang nhiều ý nghĩa trong khi tại nhiều BV ở các thành phố lớn, bệnh nhân và người nhà đang “gồng mình” vì quá tải...
Cơ sở vật chất khang trang nhưng ít bệnh nhân đến khám.
BVUT được “gọi tên” là Công ty TNHH một thành viên hoạt động theo Luật Doanh nghiệp và do Hội Bảo trợ phụ nữ và Trẻ em nghèo bất hạnh làm chủ đầu tư với vốn điều lệ 985 tỉ đồng, quy mô 500 giường bệnh, nguồn thu chính từ các dịch vụ khám chữa bệnh và các dịch vụ hợp pháp khác... Theo báo cáo của Sở Tài chính Đà Nẵng trình Thường trực HĐND thành phố xin chủ trương về cơ chế hỗ trợ, đặt hàng cho BVUT ngày 2/7/2014 thì tổng kinh phí đầu tư xây dựng công trình và mua sắm thiết bị cho BVUT là khoảng hơn 1.305 tỷ đồng. Tuy nhiên, chỉ ngay sau đó chưa lâu, trong tờ trình về cơ chế đặt hàng cho BVUT của UBND thành phố ngày 8/7/2014 thì tổng kinh phí xây dựng BVUT là 1.104 tỉ đồng. Vì thế, tổng nguồn vốn đầu tư thực cho BV là bao nhiêu thì đến nay UBND TP. Đà Nẵng cũng chưa nắm rõ vì chủ đầu tư là Hội.
Đến nay, nguồn kinh phí hỗ trợ từ ngân sách Trung ương và địa phương đầu tư vào BV đã lên đến con số trên một ngàn tỷ đồng. Ngoài ra, trong năm 2014, thành phố còn chi hỗ trợ (chi thường xuyên) cho BV 20 tỷ đồng để duy trì hoạt động của bộ máy. Và dự kiến năm 2015, nguồn ngân sách thành phố phải bỏ ra là trên 20 tỷ đồng nữa chi hỗ trợ thường xuyên để BV duy trì hoạt động. Đó là chưa kể 15ha đất mà thành phố đã cấp cho BV không thu tiền sử dụng đất (Quyết định số 9679/QĐ-UBND ngày 6/12/2007 về “Phê duyệt sơ đồ ranh giới sử dụng đất BVUT”). Nhẩm tính với giá 3 triệu đồng/m2 thì 150.000m2 (15ha) đất thành phố cấp cho BVUT có giá trị khoảng 450 tỷ đồng. Như vậy, dù có đến hơn 90% nguồn vốn xây dựng BV đến từ nguồn ngân sách nhưng BVUT lại là ngoài công lập. Mặt khác, ngay từ khâu đầu tư cho BVUT đã không rõ ràng và cho thấy có sự chồng chéo trong các nguồn vốn đầu tư.
Thiết bị “chờ” bệnh nhân
BVUT là BV lớn, đẹp và hiện đại nhất Việt Nam, nếu không muốn nói là tương đương với các nước tiên tiến trong khu vực. BVUT được thiết kế theo mô hình BV khách sạn với cảnh quan hài hòa, tiện nghi và thân thiện. Phòng bệnh đều có phòng vệ sinh riêng, hệ thống điều hòa trung tâm và hệ thống khí trung tâm là điều mà không phải bệnh viện nào cũng có. BV còn dành một khu nhà nghỉ gần 50 phòng (khoảng 400 giường) để người nhà bệnh nhân có điều kiện nghỉ ngơi trong thời gian chăm sóc bệnh nhân tại BV. Bên cạnh đó, BV còn có hệ thống trang thiết bị hiện đại và đồng bộ, đáp ứng tốt nhu cầu khám chữa bệnh ung thư như: máy CT-scan đa lát cắt, máy MRI 3,0T, máy tăng sáng truyền hình, máy siêu âm màu 4 chiều, máy nội soi can thiệp, máy đếm tế bào tự động 40 thông số, máy xét nghiệm sinh hóa tự động, máy cắt lạnh, hệ thống phân tích gen...
Dẫu vậy, BVUT hiện phát huy công năng chưa đến 400 giường bệnh (trên tổng số 500 giường bệnh). Trong khi theo thống kê của ngành y tế, hàng năm miền Trung có khoảng 15.000 bệnh nhân ung thư được phát hiện mới. Theo ghi nhận của chúng tôi tại BVUT, nhiều máy móc khá hiện đại chưa phát huy hết công năng. Chẳng hạn, máy cộng hưởng từ hay chụp cắt lớp 1 ngày có thể sử dụng để chữa trị cho khoảng 60-80 bệnh nhân nhưng ở BVUT chỉ thực hiện cho 6-8 bệnh nhân/ngày. Như vậy, máy móc phải được vận hành thường xuyên, nếu không sử dụng cũng sẽ hư hỏng, gây lãng phí lớn.
Với cơ ngơi hoành tráng, máy móc hiện đại, đội ngũ y bác sĩ sẵn sàng phục vụ nhưng BVUT vẫn có số lượng bệnh nhân không nhiều. Theo tìm hiểu được biết, hệ thống y tế quận huyện tại Đà Nẵng hiện nay không gửi bệnh nhân lên đây vì cho rằng BVUT không thuộc hệ thống công lập. Được biết, hiện mức lương của hộ lý làm việc tại BV khoảng 2,5 triệu đồng/người, lương cho bác sĩ dao động khoảng từ 6-8 triệu đồng/người, trưởng, phó khoa phòng nhận mức khoảng trên dưới 10 triệu đồng/người. Mức thu nhập chưa đảm bảo cộng thêm sự lo lắng không biết BV đi về đâu đã khiến nhiều cán bộ, y bác sĩ của BV dao động, muốn “dứt áo ra đi”.
Cần phải rõ ràng, dứt khoát
Tại Công văn số 2943/BTC-NSNN ngày 10/3/2014 của Bộ Tài chính gửi UBND TP. Đà Nẵng có nêu rõ: “BVUT Đà Nẵng không phải là BV công lập, vì vậy, về nguyên tắc BV phải tự đảm bảo kinh phí hoạt động. Trường hợp BVUT Đà Nẵng thực hiện khám chữa bệnh theo nhiệm vụ Nhà nước giao, đề nghị UBND TP. Đà Nẵng thực hiện cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ bằng nguồn ngân sách địa phương để thực hiện... Đối với chi thường xuyên khác, đề nghị BVUT sử dụng từ nguồn thu của BV và huy động từ nguồn đóng góp khác để thực hiện”. Còn Nghị quyết số 65/2014/NQ-HĐND ngày 10/7/2014 của HĐND TP. Đà Nẵng khi đề cập vấn đề này đã có đoạn “... đề nghị UBND thành phố sớm làm việc với các ngành liên quan của Trung ương xác định rõ loại hình hoạt động của BVUT Đà Nẵng để có cơ chế quản lý và đầu tư phù hợp”.
Theo GS.TS. Nguyễn Bá Đức, nếu muốn BVUT phát triển bền vững, tạo được thương hiệu ở trong nước và khu vực, cần phải chuyển đổi mô hình quản lý là BV công, có thể trực thuộc Bộ Y tế hoặc là BV nhóm 1 thuộc Sở Y tế thành phố quản lý thì mới có đủ nguồn lực để đầu tư dài hạn cho các hoạt động của BV. “Chuyển sang BV công lập thì chúng ta sẽ tránh được tình trạng chia năm sẻ bảy, nhiều nơi cùng chữa ung thư. BV Đà Nẵng có thế mạnh đội ngũ cán bộ, bên này có thế mạnh về cơ sở vật chất. Và như vậy, người nghèo hay giàu đều vào đây chữa bệnh. Lúc đó người giàu sẽ có đóng góp và nhờ đó hỗ trợ được người nghèo chứ như hiện nay: chủ yếu chỉ chữa cho bệnh nhân nghèo và giai đoạn nặng thì đến lúc nào đó cũng không tồn tại được” - ông Đức nhấn mạnh.
Ý kiến của cơ quan chức năng
l ông Vũ Hùng, Trưởng ban Văn hóa - Xã hội HÐND TP. Ðà Nẵng: Cần xác định rõ mô hình hoạt động của BVUT theo hướng là bệnh viện công lập, còn giao cho Bộ Y tế hay Sở Y tế quản lý thì đều được.
l Ông Nguyễn Hoàng Long, nguyên Phó Chủ tịch UBND TP. Ðà Nẵng: Năng lực quản lý bệnh viện là dấu hỏi
Coi BVUT là cơ sở y tế ngoài công lập là một sự nhầm lẫn hoặc cố tình gọi tên một cách không chính xác (nếu xét ở góc độ cơ chế đầu tư). Kinh phí đầu tư cho BVUT (chưa kể tiền đất) hầu hết là từ ngân sách và nhân sự phần nhiều cũng trong biên chế Nhà nước điều về, nên nói rằng đây là cơ sở y tế ngoài công lập là ngộ nhận. Thực tế cho thấy, với mô hình quản lý không rõ ràng như BVUT hiện nay thì nhiều vấn đề, trong đó có vấn đề về nghiệp vụ ai chịu trách nhiệm chỉ đạo? Không thể nói xã hội đóng góp tiền và Hội vận động tài trợ vào thì chịu trách nhiệm bởi các nhà hảo tâm và Hội không phải nhà chuyên môn nên không thể chỉ đạo và quyết định những vấn đề chuyên môn nghiệp vụ.
Ông Lê Bá Dũng, Phó Giám đốc Sở Tài chính Ðà Nẵng: Tôi đồng ý với quan điểm nên đưa BVUT về công lập. Luật ngân sách không cho phép Công ty TNHH lại nhận hỗ trợ thường xuyên từ ngân sách.
Bài, ảnh: Thảo Nguyên
