Sai sót y khoa là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến thương tổn nặng thêm và gây tử vong. Theo một báo cáo gần đây của Viện Y khoa Mỹ, ước tính có tới 98.000 trường hợp tử vong trong các bệnh viện ở Mỹ mỗi năm là do hậu quả của sai sót y khoa.
Sai sót y khoa xảy ra khi một công việc được hoạch định như là một phần của quy trình chăm sóc y tế đã không được thực hiện đúng. Vậy người bệnh có thể làm những gì? Cách quan trọng nhất có thể giúp ngăn chặn các sai sót là người bệnh nên là một thành viên tích cực của đội ngũ chăm sóc sức khỏe cho chính mình. Những điều người bệnh nên làm là:
Khi dùng thuốc
- Hãy chắc chắn rằng các bác sĩ đã biết rõ về tất cả mọi thứ thuốc mà mình đang dùng, bao gồm thuốc kê toa, thuốc không kê toa, các chất bổ sung dinh dưỡng như vitamin và thảo dược. Ít nhất một lần mỗi năm, bệnh nhân nên mang tất cả các loại thuốc mà mình đang dùng đến để bác sĩ kiểm tra. Việc này tạo điều kiện để bác sĩ cập nhật hồ sơ bệnh lý, giúp người bệnh có được chất lượng chăm sóc tốt hơn.
- Hãy chắc chắn rằng bác sĩ điều trị đã nắm vững tất cả các tiền sử dị ứng và phản ứng phụ mà bệnh nhân đã có với thuốc. Điều này có thể giúp người bệnh tránh dùng một loại thuốc có thể gây tổn hại cho mình.
- Khi bác sĩ kê một đơn thuốc, người bệnh cần chắc chắn rằng mình có thể đọc được nó. Nếu người bệnh không đọc được chữ viết tay của bác sĩ thì dược sĩ có thể cũng sẽ không đọc được.
- Hãy yêu cầu được cung cấp thông tin dễ hiểu về thuốc mà mình sử dụng, khi thuốc được bác sĩ chỉ định và khi nhận thuốc từ dược sĩ. Các câu hỏi cần được đặt ra là: Các loại thuốc dùng để làm gì? Dùng thuốc ra sao và dùng trong bao lâu? Các tác dụng phụ tiềm tàng của thuốc? Cần phải làm gì nếu chúng xảy ra? Thuốc này có an toàn khi phối hợp chung với các loại thuốc khác hiện đang dùng? Khi dùng thuốc nên tránh ăn hoặc uống các thực phẩm nào, tránh các hoạt động gì? Khi nhận thuốc từ hiệu thuốc, hãy hỏi: đây có đúng là loại thuốc mà bác sĩ đã chỉ định cho tôi?
- Khi toa thuốc hoặc hướng dẫn sử dụng thuốc tối nghĩa, hãy chủ động hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ.
- Nên hỏi dược sĩ về các dụng cụ tốt nhất để đo lường thuốc uống dạng lỏng. Có nhiều người không hiểu đúng cách lường các loại thuốc dạng lỏng. Ví dụ, nhiều người dùng muỗng cà phê ở gia đình, kích thước thường không bằng muỗng cà phê thực sự để lường chất lỏng. Các dụng cụ đặc biệt, như những ống tiêm được đánh dấu, giúp mọi người đo liều lượng thuốc hơn. Tốt nhất là người bệnh nên được hướng dẫn sử dụng các dụng cụ này.
- Người bệnh nên yêu cầu được cung cấp các thông tin bằng văn bản về những tác dụng phụ mà thuốc có thể gây ra. Nếu biết trước những gì có khả năng xảy ra, ta sẽ được chuẩn bị để đối phó tốt hơn. Bằng cách đó, bệnh nhân có thể báo cáo vấn đề ngay lập tức và nhận được sự giúp đỡ trước khi nó diễn biến xấu hơn.
 |
Khi điều trị nội trú
- Nếu cần phải lựa chọn địa điểm đến khám và điều trị, hãy chọn một bệnh viện nơi có nhiều bệnh nhân đến để thực hiện thủ thuật hay phẫu thuật mà mình đang cần.
- Nếu đang được điều trị nội trú, hãy hỏi tất cả các nhân viên y tế và những người tiếp xúc trực tiếp với mình xem họ đã rửa tay chưa? Rửa tay là một biện pháp quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của nhiễm trùng tại các bệnh viện.
- Khi đang được tiến hành thủ tục xuất viện, hãy yêu cầu bác sĩ giải thích kỹ kế hoạch điều trị sẽ phải thực hiện ở nhà. Điều này bao gồm việc hiểu rõ về các loại thuốc men sẽ dùng và khi nào thì có thể trở lại với hoạt động thường ngày. Nghiên cứu cho thấy là vào thời điểm xuất viện, bác sĩ thường đánh giá cao hơn thực tế những gì bệnh nhân đã hiểu về những điều mà họ nên hay không nên làm khi trở về nhà.
Khi phải phẫu thuật
- Nếu phải phẫu thuật, nên chắc chắn rằng người bệnh, bác sĩ điều trị, và bác sĩ phẫu thuật đều nhất trí và hiểu rõ ràng, chính xác, cụ thể về những việc sẽ được thực hiện.
Những điều có thể thực hiện thêm
- Hãy nói lên những điều mình còn thắc mắc hoặc quan tâm. Bệnh nhân có quyền đặt cho bất cứ ai những câu hỏi liên quan đến việc chăm sóc sức khỏe của mình.
- Hãy chắc chắn rằng có một người nào đó, như bác sĩ riêng chẳng hạn, chịu trách nhiệm chung về việc chăm sóc sức khỏe của mình. Điều này đặc biệt quan trọng khi bệnh nhân có nhiều vấn đề về sức khỏe hoặc đang nằm viện.
- Hãy chắc chắn rằng tất cả các chuyên viên y tế tham gia chăm sóc sức khỏe cho mình đã có đầy đủ những thông tin quan trọng về mình. Đừng cho rằng mọi người đều đã biết tất cả mọi thứ họ cần phải biết.
- Nhờ một thành viên trong gia đình hoặc bạn bè ở lại và đại diện cho mình (người này có thể giúp bệnh nhân làm mọi việc và nói thay cho họ).
Ngay cả khi cho rằng chưa cần đến sự giúp đỡ, bệnh nhân vẫn có thể cần đến họ sau này.
- Nhận thức được rằng “nhiều hơn” không phải luôn luôn tốt hơn.
Hãy tìm hiểu tại sao một xét nghiệm hoặc một phương pháp điều trị lại cần thiết và hữu ích. Có thể lại là tốt hơn nếu không thực hiện nó.
- Hãy quan tâm hỏi về các kết quả xét nghiệm.
- Hãy tìm hiểu về bệnh lý và phương pháp điều trị bằng cách yêu cầu bác sĩ và điều dưỡng cung cấp cho mình những kiến thức và bằng cách sử dụng các nguồn thông tin khác đáng tin cậy.
Trên đây là những điều mà người bệnh cần phải quan tâm đóng góp để kết quả điều trị được tốt hơn và giảm mức độ rủi ro, sai sót xuống mức thấp nhất.
BS. Đồng Ngọc Khanh