Hội chứng suy nhược mạn tính là một tình trạng suy kiệt cả về thể chất lẫn tinh thần, kéo dài ít nhất 6 tháng ở người lớn và 3 tháng ở tháng ở tuổi thanh thiếu niên. Mặc dù nguyên nhân thực sự gây nên hội chứng này còn chưa được biết rõ nhưng người ta cho rằng một số yếu tố như ăn uống, các stress về tâm sinh lý, các bệnh lý nhiễm khuẩn, nhiễm virus… đơn thuần hoặc kết hợp với nhau, có liên quan trực tiếp tới việc xuất hiện các triệu chứng của bệnh.
Biểu hiện của hội chứng suy nhược mạn tính
Các biểu hiện của hội chứng suy nhước mạn tính (SNMT) rất đa dạng và phong phú. Các triệu chứng hay gặp như sốt nhẹ kéo dài, đau họng, sưng đau các hạch lympho, cảm giác kiệt sức không rõ lý do, đau cơ, đau đầu chóng mặt, đau nhiều khớp mà không có sưng nề, các triệu chứng về thần kinh tâm thần như hay quên, khó tập trung, mất ngủ thường xuyên, chậm hồi phục sau các hoạt động thể lực, rối loạn giấc ngủ. Bệnh nhân cũng có thể bị đau bụng, rối loạn tiêu hóa giống hội chứng ruột kích thích, không dung nạp được đồ uống có cồn, đau ngực, ho kéo dài, khô miệng, ăn uống kém, đau hoặc ù tai, nhịp tim không đều, đau các khớp, nôn, buồn nôn, ra mồ hôi đêm, trầm cảm hoặc lo lắng quá mức, dễ cáu gắt, tăng cảm và sụt cân không rõ nguyên nhân. Các triệu chứng nói trên thường xuất hiện đột ngột, kéo dài nhiều ngày hoặc có thể thuyên giảm kể cả khi được điều trị hoặc không.
 |
Nguyên nhân gây SNMT
Do nhiễm khuẩn hoặc nhiễm virus
Nhóm nguyên nhân hay gặp nhất của hội chứng SNMT đó là nguyên nhân do nhiễm vi khuẩn hoặc virus (vì vậy hội chứng này nhiều khi còn được gọi là hội chứng suy nhược sau nhiễm). Không phải tất cả vi khuẩn hoặc virus đều gây hội chứng suy nhược cơ thể sau nhiễm. Cho đến nay, chỉ có một số vi khuẩn như Coxiella burnetii, H. pylori, B. burgdorferi, S. pneumoniae, T. spiralis, T. pseudospiralis, Staphylococcus, Legionaires và các virus: Epstain Barr, human herpesvirus 6, human herpesvirus 7, herpes simplex virus, human immunodeficiency virus, hepatitis C virus, parvovirus B19, influenza virus, Polio virus, Coxsackie virus, West Nile virus, smallpox vắc xin, Dengue xuất huyết… được cho là có thể gây hội chứng SNMT.
Do yếu tố xã hội
Nhóm nguyên nhân thứ hai có thể gây nên hội chứng SNMT đó là nhóm nguyên nhân do các yếu tố xã hội gây nên. Đây là những stress về mặt tâm sinh lý khiến cho cơ thể mất cân bằng nghiêm trọng từ đó, theo cơ chế thần kinh - nội tiết, những stress này có thể làm mất sự điều hòa các tuyến nội tiết, tăng tiết các chất catecholamine dẫn đến tăng huyết áp, tim đập nhanh, đau đầu chóng mặt. Hệ thống miễn dịch cũng có thể bị suy giảm và như vậy, bệnh nhân sẽ bị tăng nguy cơ nhiễm khuẩn, nấm… Các stress này xuất hiện ở những người liên tục phải chịu áp lực công việc, học tập quá tải, những người bị buộc phải làm những việc không phù hợp, những người năng lực kém, những người kém chịu áp lực, những người sống trong những hoàn cảnh gia đình hoặc xã hội luôn có mâu thuẫn, căng thẳng… Sau một thời gian, nếu không được điều chỉnh để giảm stress có thể sẽ bị hội chứng SNMT.
Do dinh dưỡng
Nhóm nguyên nhân thứ ba, có liên quan nhiều đến yếu tố thể chất là dinh dưỡng. Một số nghiên cứu cho thấy, ở những người bị suy dinh dưỡng nặng như những tù nhân bị bỏ đói hoặc tuyệt thực kéo dài, người dân vùng thiếu lương thực triền miên, những người ăn kiêng quá mức… có thể xuất hiện các biểu hiện của hội chứng SNMT. Việc thiếu thức ăn liên tục và kéo dài làm cạn kiệt nguồn năng lượng dự trữ của cơ thể (như các mô mỡ) và khiến cho các cơ quan quan trọng của cơ thể như não bộ, hệ tim mạch, cơ xương khớp thiếu calo và các yếu tố vi lượng để hoạt động. Kết quả là cơ thể bị suy kiệt cả về thể chất và tinh thần.
Cuối cùng, hội chứng SNMT cũng dễ xuất hiện hơn ở những trẻ em hoặc thanh thiếu niên mà tiền sử người mẹ, khi mang thai bị thiếu dinh dưỡng, phải lao động gắng sức kéo dài hoặc bị những stress nặng về mặt tinh thần. Những trẻ em này thường chậm phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần cũng như đáp ứng xã hội kém những bạn cùng trang lứa.
 Cần có chế độ ăn uống hợp lý, đủ chất để phòng ngừa suy nhược mạn tính. |
Dự phòng suy nhược mạn tính
Nói chung, do cơ chế bệnh sinh chưa rõ nên chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho hội chứng SNMT. Có thể điều trị triệu chứng nếu như bệnh nhân bị ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe thể chất và tinh thần như cho các thuốc giảm đau, an thần, tăng cường dinh dưỡng, tâm lý liệu pháp.
Việc dự phòng hội chứng SNMT bao gồm dự phòng để giảm tối thiểu nhiễm các vi khuẩn và virus có thể gây hội chứng này như đã trình bày ở trên. Bên cạnh đó, nguyên nhân do stress cũng có thể được loại bỏ thông qua việc giảm bớt các áp lực công việc, sống đơn giản, vui vẻ, làm việc hợp với sức mình, giải quyết tốt các mâu thuẫn trong gia đình và xã hội, rèn luyện thể chất bằng tập thể thao.
Vấn đề dinh dưỡng cũng cần được quan tâm bằng cách ăn uống hợp lý: ăn đủ chất mỡ, protein, các vitamin và khoáng chất, các yếu tố vi lượng như đồng, kẽm, sắt,… ăn. Phòng chống trẻ em thiếu cân, suy dinh dưỡng ngay từ khi còn trong bụng mẹ và thời kỳ nhũ nhi bằng một chế độ ăn uống đặc biệt cho phụ nữ có thai và cho con bú.
Tiến sĩ, Bác sĩ Vũ Đức Định