Trước những diễn biến phức tạp của dịch cúm gia cầm trong nước, đặc biệt là khu vực phía Nam liên tục phát hiện ổ dịch cúm A/H5N1 trên đàn gia cầm và trên chim yến nuôi, tuy nhiên người dân vẫn hết sức chủ quan và thờ ơ trước những diễn biến dịch phức tạp này ngay cả khi công tác truyền thông đang được đẩy mạnh. Đi liền với đó là những bất cập trong quản lý ngành chăn nuôi; các vụ vận chuyển gia cầm lậu gia tăng như càng “đổ thêm dầu vào lửa” cho công tác phòng chống dịch.
Sắm xế hộp đời cao buôn... gà nhập lậu!
Với “siêu” lợi nhuận thu được từ việc chuyên chở, buôn bán gà nhập lậu, gà thải loại (hay còn gọi là gà đầu trọc) từ Trung Quốc vào nội địa, tiêu thụ tại nhiều tỉnh thành trong cả nước, dân buôn gà thời điểm này thay vì vận chuyển gà thải loại, nhập từ biên giới về Hà Nội bằng xe tải đã “vung” tiền thuê, mua những chiếc xe loại 4 - 7 chỗ đắt tiền để chở gà, nhằm qua mặt lực lượng chức năng. Mới đây nhất, tổ công tác Đội 4, Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm (PCTP) về môi trường - CATP Hà Nội phục kích tại địa bàn xã Cổ Loa, huyện Đông Anh phát hiện chiếc ôtô hiệu Toyota Fortuner, BKS: 31F - 0577 dừng đỗ bên đường, biểu hiện nghi vấn đã tiến hành kiểm tra. Thời điểm này, trên xe có 2 người (một nam và một nữ), sau cốp chở hàng chục bao tải được đục thủng lỗ chỗ, thò ra những chiếc đầu gà. Số gia cầm này phần lớn đã chết, qua kiểm đếm có tổng trọng lượng 334kg. Tại thời điểm kiểm tra, chủ hàng Đỗ Thị Hường, trú tại xã Nghĩa Hưng, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang không xuất trình được giấy tờ chứng minh nguồn gốc và kiểm dịch số gia cầm trên. Cùng thời gian, lực lượng liên ngành thành phố Hải Phòng vừa phát hiện và bắt giữ một xe tải vận chuyển hơn 7.000 con gà giống từ Trung Quốc đang trên đường đi tiêu thụ. Chủ hàng Nguyễn Đắc Trung khai nhận, số gà trên có xuất xứ từ Trung Quốc, được y mua sáng cùng ngày tại huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, đang trên đường vận chuyển vào nội địa tiêu thụ.
 Cần thực hiện tốt công tác tuyên truyền phòng dịch tại các hộ chăn nuôi. |
Nhiều lỗ hổng trong quản lý chăn nuôi
Một câu hỏi được đặt ra, tại sao dịch cúm gia cầm lại diễn biến phức tạp trên diện rộng mặc dù cơ quan chức năng đã sớm phát hiện chủng virut gây dịch, khoanh vùng dịch? Tại Campuchia đã xuất hiện 15 ổ dịch và 8 người đã tử vong do cúm A/H5N1, đây là thách thức không nhỏ đối với tỉnh giáp hoặc gần với biên giới trong công tác phòng chống cúm gia cầm. Tại Đồng Tháp, tuyến dân cư dọc biên giới của tỉnh Đồng Tháp có khoảng 200 hộ dân và việc nuôi gia cầm nhỏ lẻ tại đây cũng khá phổ biến. Tuy nhiên, hầu hết gia cầm đều không được tiêm phòng cúm, điều này đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra dịch cúm gia cầm trên diện rộng. Ghi nhận tại tỉnh Tiền Giang - địa bàn chăn nuôi trọng điểm của Đồng bằng sông Cửu Long. Do nuôi nhỏ lẻ, việc tiêm phòng chỉ được thực hiện tại những trang trại nên người dân ở tỉnh Tiền Giang đã nhiều lần phải gánh chịu những tổn thất nặng nề do dịch cúm gia cầm trong thời gian qua. Chính sự chủ quan này còn gây lãng phí trong công tác tiêm phòng. Bởi, nguyên tắc của tiêm phòng dịch là quần thể được gây miễn dịch phải đạt tỷ lệ bảo hộ trên 80% số cá thể được tiêm, nếu dưới mức đó, sức đề kháng của quần thể thấp thì virut sẽ gây bệnh bất cứ lúc nào. Sự tái phát cúm gia cầm lần này là ví dụ điển hình.
Theo ghi nhận của chúng tôi, khả năng ngăn ngừa dịch cúm A/H5N1 trên chim yến nuôi ở tỉnh Tiền Giang kết quả mang lại sẽ không cao, do hàng trăm nhà nuôi đã bị người dân niêm phong toàn bộ, ngay cả ngành thú y cũng không được vào. Một khó khăn trong công tác triển khai phòng dịch tại các tỉnh đó là nguồn ngân sách. Theo tinh thần Công văn 192 ngày 15/1/2013 của Bộ NN & PTNT đối với việc tiêm phòng vaccin, tiêu độc khử khuẩn định kỳ thì ngân sách các địa phương phải tự cân đối. Việc thay đổi này dẫn đến mỗi nơi làm mỗi kiểu trong dự trữ và tiêm phòng. Do đó, khi dịch bùng phát trên diện rộng, nhiều địa phương không đủ lực để dập dịch. Và, tỉnh Tiền Giang cũng không ngoại lệ. Theo ông Lê Minh Khánh - Phó Giám đốc Sở NN & PTNT tỉnh Tiền Giang: Nếu dịch bệnh xảy ra trên diện rộng, nguồn kinh phí để phục vụ cho công tác chống dịch, rồi công tác tiêu độc, sát khuẩn, công tác hỗ trợ bà con nhân dân chăn nuôi... rất khó để trang trải hết. Từ thực trạng trên, có thể thấy, công tác phòng dịch chủ yếu vẫn là tuyên truyền. Còn nếu nó đã lây lan thì biện pháp duy nhất là tiêu hủy. Bên cạnh đó, công tác kiểm soát giết mổ, vận chuyển, mua bán gia cầm, sản phẩm từ gia cầm cũng cần được tăng cường để hạn chế khả năng nguy cơ bùng phát cúm gia cầm kép.
Văn Hùng - Hỏa Long