Hậu quả xã hội của sử dụng rượu, bia ở Việt Nam luôn ở mức cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Do đó, phải khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý với những quy định đủ mạnh để kiểm soát tác hại do sử dụng rượu, bia gây ra. Chứ không thể hô hào suông bằng các khẩu hiệu...
Tăng chế tài - Giảm hệ lụy
Theo số liệu của Viện Chiến lược và Chính sách y tế (Bộ Y tế), rượu, bia góp mặt trong 70% vụ phạm pháp hình sự ở nhóm tuổi trẻ dưới 30 tuổi. Ngoài ra, rượu, bia là một trong 3 nguyên nhân hàng đầu làm gia tăng TNGT ở nam giới trong độ tuổi từ 15 - 49 tuổi. Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 15.000 người tử vong do TNGT, trong đó 4.800 người có liên quan đến rượu, bia. Thiệt hại kinh tế do rượu, bia chiếm 1,3 - 12% GDP.
Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 15.000 người tử vong do TNGT, trong đó 4.800 người có liên quan đến rượu, bia.
Đó là về kinh tế thế nhưng hệ lụy về tinh thần thì không thể đo đếm được. Bên cạnh đó, gánh nặng bệnh tật trực tiếp do rượu bia gây ra đã được khoa học chứng minh là một vấn đề lớn của y tế cộng đồng trên thế giới và ở Việt Nam. Trên thế giới, mỗi năm rượu bia là nguyên nhân gây tử vong cho 3,3 triệu người... Tại Việt Nam, rượu bia là yếu tố nguy cơ xếp thứ 5 trong 15 nguy cơ sức khỏe hàng đầu tại Việt Nam.
Trước tình hình TNGT nghiêm trọng liên tiếp xảy ra trong thời gian qua, Phó Thủ tướng Chính phủ Trương Hòa Bình cũng yêu cầu các đơn vị liên quan sửa đổi luật theo hướng tăng nặng chế tài đối với người vi phạm. Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cũng có chỉ thị yêu cầu Tổng cục Đường bộ nghiên cứu tăng mức xử phạt người điều khiển phương tiện tham gia giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức cho phép; đồng thời, phối hợp với các đơn vị liên quan sửa đổi Nghị định 46/2016/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, đường sắt, nghiên cứu tăng mức xử phạt so với quy định hiện nay.
Về vấn đề trên, Phó Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia Trần Hữu Minh cho biết, nếu chỉ sửa đổi Nghị định 46 mà không sửa đổi các luật, nghị định khác liên quan thì hiệu quả sẽ không cao. Ðồng thời, cần tập trung các giải pháp khác như tuyên truyền, còn giải pháp đánh nặng vào túi tiền người vi phạm chỉ là thứ yếu. Ngoài ra, trong Luật Xử lý vi phạm hành chính, cũng cần nghiên cứu quy định về việc tạm giữ tang vật, phương tiện, giấy phép theo thủ tục hành chính để bảo đảm tính khả thi hoặc cho phép người có thẩm quyền lập biên bản vi phạm được tạm giữ xe để ngăn chặn hành vi có khả năng gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, đề xuất tăng nặng chế tài xử phạt là cần thiết nhưng phải đánh giá toàn diện ở nhiều khía cạnh. Với tình hình kinh tế - xã hội hiện nay, mức xử phạt vi phạm giao thông là tương đối phù hợp. Không nên chỉ điều chỉnh tăng mức xử phạt mà cần có biện pháp nâng cao trách nhiệm của người thực thi công vụ như lực lượng CSGT, thanh tra giao thông,... Nếu chỉ chăm chăm tìm cách tăng mức phạt “cưa đôi”, thì việc xử phạt sẽ diễn ra nhiều hơn và khó kiểm soát. Vì vậy, cần xác định việc tăng mức phạt ở điểm nào cho phù hợp nhằm nâng cao ý thức người dân.
Nhưng không thể chỉ hô hào chung chung
Nghiên cứu trên 100 người tử vong do TNGT có liên quan đến rượu, bia tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội và Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho thấy, 82% nạn nhân có nồng độ cồn trong máu hơn 50mg/100ml máu. Đa số là tai nạn nghiêm trọng và có tới 68% nạn nhân có thời gian sống dưới 30 phút sau tai nạn.
Rượu và bia - hai thứ đồ uống có cồn này là nguyên nhân chính gây đói nghèo, tha hóa chất lượng nhân lực đồng thời cản trở phát triển gia đình và cộng đồng bền vững. Theo đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) cho rằng, Luật PCTHCRB phải được ban hành càng sớm càng tốt, với những điều hết sức cụ thể. Chẳng hạn, giới hạn tuổi sử dụng rượu bia, giới hạn giờ bán, lượng bán mỗi năm. Đặc biệt Luật phải bảo vệ trẻ em, trẻ vị thành niên trước nguy cơ, tác hại của rượu bia. Cùng với đó, nâng thuế đối với rượu bia, sử dụng nguồn thu thuế đó để phục vụ trở lại công tác PCTHCRB...
Dự luật PCTHCRB chắc chắn tiếp tục nhận được sự quan tâm và nhiều ý kiến trái chiều của những người làm chính sách, các đại biểu Quốc hội, cũng như các chuyên gia thuộc các tổ chức xã hội bảo vệ sức khỏe cộng đồng cả trong nước và quốc tế và nhất là giới doanh nghiệp trong lĩnh vực này. Theo nhận định của các đại biểu, tác hại của rượu bia gây ra là rất khôn lường nhưng việc không bị kiểm soát loại đồ uống có cồn này còn lỏng lẻo, thậm chí trẻ em cũng dễ dàng mua được. Vì vậy, trước thềm khai mạc kỳ họp thứ 7, Tổng thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm VPQH Nguyễn Hạnh Phúc cho biết, tại kỳ họp này Quốc hội sẽ ra nghị quyết về vấn đề này có thể áp dụng ngay.
Khi con người hiểu rõ tác hại và những hệ lụy nhưng vẫn không tự thoát khỏi sự cám dỗ của rượu bia thì có nên chăng cần đến một pháp chế để phòng chống tác hại của rượu bia và phải xử lý thật nghiêm, chứ không thể hô hào khẩu hiệu suông!