Bệnh nhân L, 59 tuổi, nhập viện trong tình trạng đau bụng, nôn và đi ngoài phân đen. Bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp. Sau khi thăm khám, các bác si khoa Phẫu thuật Tim mạch chẩn đoán bệnh nhân tắc hoàn toàn động mạch mạc treo tràng trên. Đây là động mạch quan trọng nhất của hệ tiêu hóa, nuôi gần như toàn bộ ruột trong ổ bụng.
Bác sĩ Trần Quang Thái – Khoa Phẫu thuật Tim mạch, Bệnh viện TWQĐ 108 cho biết: tắc hoàn toàn động mạch mạc treo tràng trên là tổn thương không hiếm gặp nhưng số lượng bệnh nhân được phát hiện ra bệnh lại rất ít. Nếu bệnh nhân không được phẫu thuật cấp cứu kịp thời sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng.
Bệnh nhân được các bác sĩ thăm khám sau mổ.
Kíp mổ gồm bác sĩ khoa Phẫu thuật Tim mạch phối hợp với các bác sĩ khoa Phẫu thuật Ống tiêu hóa tiến hành phẫu thuật với kỹ thuật làm cầu nối từ động mạch chậu gốc trái đến động mạch mạc treo tràng trên ngay sau chỗ tắc. Khi mở bụng bệnh nhân, các bác sĩ thấy toàn bộ ruột non tím nhợt, lạnh, có biểu hiện đe doạ hoại tử. Sau thời gian phẫu thuật với kỹ thuật trên, toàn bộ ruột non của bệnh nhân hồng, ấm.
Theo các bác sĩ đối với các bệnh lý động mạch mạc treo tràng trên, việc chẩn đoán và điều trị gặp nhiều khó khăn. Thăm khám lâm sàng để định hướng tổn thương. Bệnh nhân cần được chụp mạch máu để chẩn đoán xác định tổn thương và lên kế hoạch điều trị (chiến thuật mổ). Kỹ thuật cầu nối từ động mạch chậu gốc trái đến động mạch mạc treo tràng trên để điều trị các tổn thương tắc động mạch mạc treo tràng trên là kỹ thuật phổ biến nhất. Cầu nối bằng đồng mạch nhân tạo, đầu trung tâm nhận máu từ động mạch chậu, đầu ngoại vi đưa máu từ động chậu qua động mạch nhân tạo tới động mạch mạc treo tràng trên ngay sau chỗ tắc.
Sau 3 ngày phẫu thuật, sức khỏe của bệnh nhân ổn định, hệ tiêu hóa đã hồi phục và hoạt động bình thường.
Tắc động mạch mạc treo là tình trạng tắc nghẽn động mạch nuôi ruột làm cho máu không đến nuôi ruột non và ruột già và gây ra tình trạng hoại tử ruột. Nếu không được chẩn đoán cứu chữa kịp thời, bệnh sẽ gây ra tử vong khá cao đến 70-90%.
Triệu chứng thường gặp là đau bụng từng cơn sau ăn. Triệu chứng này dễ bị bỏ qua, cho nên bệnh nhân thường đến bác sĩ khi đã muộn. Khi đau bụng liên tục và có phản ứng phúc mạc là lúc ruột bị hoại tử và tình trạng đã nguy hiểm. Các xét nghiệm chẩn đoán thường qui như siêu âm bụng hoặc chụp X quang thường qui ổ bụng không phát hiện được.
Có nhiều nguyên nhân gây tắc mạch mạc treo bao gồm xơ vữa động mạch, cục huyết khối đến từ tim, viêm mạch máu sẽ làm cho cục máu đông kẹt lại ở những động mạch nuôi ruột.
Bệnh thường chẩn đoán được khi các chẩn đoán khác đã loại trừ và từ triệu chứng đau bụng đặc trưng mà người thầy thuốc nghĩ đến nó. Mặc dù chẩn đoán được, nếu bệnh diễn tiến hoại tử ruột thì dù phẫu thuật cắt đoạn ruột, tỉ lệ tử vong vẫn rất cao. Ngày nay, khi phát hiện sớm khi chưa hoại tử ruột, bệnh nhân có thể được phẫu thuật sẽ cứu sống được bệnh nhân. Vì vậy, các bác khuyến cáo khi có biểu hiện bất thường cần tới cơ sở y tế để khám và được điều trị thích hợp.
Bệnh nhân tắc động mạch mạc treo có triệu chứng đa dạng, khó chẩn đoán, dễ bị bỏ qua. Bệnh thường hay khởi phát với một đau bụng không điển hình của bệnh gì, có thể kèm theo rối loạn tiêu hóa. Bệnh có thể tự hết và tái phát nhiều lần. Người bệnh thường không đi khám bệnh từ trước. Đôi khi một số bác sĩ thiếu kinh nghiệm cũng bỏ sót bệnh lý này. Chính vì vậy khi bệnh nhân đã đau bụng dữ dội rồi thì thường đã ở giai đoạn bệnh nặng, nguy cơ thiếu máu gây hoại tử ruột rất cao. Một nghiên cứu ở Bệnh viện Chợ Rẫy từ năm 2004 đến năm 2010 trên 48 bệnh nhân phát hiện tắc mạch mạc treo cấp tính thì có đến 46 bệnh nhân (95,8%) phải cắt bỏ ruột.
