(SKDS) - Khớp thái dương hàm (TDH) là một trong những khớp quan trọng và nhạy cảm nhất trong cơ thể con người. Ðối với trẻ em, lồi cầu xương hàm dưới (XHD) còn là một trung tâm phát triển của xương hàm, khi trung tâm này bị tổn thương không những gây rối loạn về cấu trúc cũng như chức năng của khớp mà còn ảnh hưởng tới sự phát triển của XHD.
Tại sao lại dính khớp TDH?
Dính khớp TDH là mất vận động của khớp do sự hợp nhất của xương trong ổ khớp hay vôi hóa của dây chằng ngoài bao khớp.
Nguyên nhân hàng đầu là do chấn thương (80%). Ở trẻ em chủ yếu do ngã, ngoài ra do tai nạn giao thông và các nguyên nhân khác. Đặc biệt ở trẻ em trong độ tuổi mọc răng sữa hay hàm răng hỗn hợp triệu chứng gãy lồi cầu rất dễ bị bỏ qua hoặc được phát hiện nhưng không có kế hoạch điều trị chuẩn mực. Quá trình dính khớp qua nhiều năm, đa phần khi bệnh nhân tới khám mức độ há miệng chỉ còn dưới 1cm và có biến dạng xương hàm. Cá biệt có những trường hợp do hoàn cảnh gia đình nên khi trẻ tới khám đã không há được miệng (khít hàm hoàn toàn), khuôn mặt biến dạng, thể trạng gầy yếu.
Các nguyên nhân khác gây dính khớp như: rối loạn sự phát triển của lồi cầu, lồi cầu quá phát hay giảm phát, các viêm nhiễm của xương hàm, viêm nhiễm tuyến mang tai, biến chứng của viêm tai giữa, một số nguyên nhân hiếm gặp như biến chứng của bệnh lao, giang mai.
 Phẫu thuật răng cho bệnh nhân. |
Và hệ lụy...
Với trẻ em bị dính khớp, cơ thể các bé thường gầy yếu. Nguyên nhân do khít hàm nên không đảm bảo dinh dưỡng, bên cạnh đó là không vệ sinh được răng miệng, răng sâu không điều trị được. Do khít hàm nên việc phát âm của trẻ rất khó khăn, ảnh hưởng tới việc học tập và giao tiếp của trẻ. Một hậu quả nặng nề nữa của dính khớp THD là biến dạng khuôn mặt, trẻ có khuôn mặt rất đặc trưng là giảm phát xương hàm dưới, tầng mặt dưới ngắn, cằm lùi ra sau, cung răng biến dạng, răng mọc lệch lạc, nhiều răng sâu.
Các mức độ dính khớp được chia làm 4 mức độ, dựa vào tổn thương trong bao khớp và ngoài bao khớp:
Độ 1: Lồi cầu có thể biến dạng hoặc không nhưng đã hình thành các sợi xơ gây hạn chế há miệng.
Độ 2: Một phần của bề mặt khớp đặc biệt là mặt ngoài ổ khớp đã bị dính nhưng phần giữa vẫn còn tách rời.
Độ 3: Đã có cầu xương giữa cành cao XHD với cung tiếp.
Độ 4: Xương dính liền một khối với nền sọ.
Điều trị như thế nào?
Phẫu thuật điều trị dính khớp thái dương hàm ở trẻ em luôn là một thách thức lớn với phẫu thuật viên. Trước hết là lựa chọn phương pháp phẫu thuật dựa vào mức độ dính khớp, lứa tuổi của bệnh nhân, thời điểm tổn thương tới lúc phẫu thuật, dính một bên hay hai bên. Đây là khâu quan trọng vì ngoài yêu cầu đảm bảo chức năng hoạt động của khớp còn đảm bảo sự phát triển của XHD.
Có 3 phương pháp thường được lựa chọn: Cắt lồi cầu; Tạo hình khe khớp; Tạo hình khe khớp có vật liệu độn (ghép sụn sườn, vạt cân cơ thái dương, sụn vành tai, ghép xương đốt bàn chân, tấm độn silicon...).
Bệnh nhân sau mổ được tập há miệng sớm, trẻ được hướng dẫn bài tập vận động khớp TDH, theo dõi đề phòng dính lại. Khoảng thời gian theo dõi sau mổ ít nhất là 6 tháng sau mổ.
Tại khoa Chấn thương chỉnh hình Hàm mặt Viện Răng Hàm Mặt Trung ương Hà Nội, tất cả các trẻ em sau phẫu thuật điều trị dính khớp TDH đều được khám hội chẩn với chuyên khoa chỉnh nha để lên kế hoạch phẫu thuật chỉnh hình xương khi bệnh nhân ở tuổi trưởng thành đảm bảo về chức năng cũng như thẩm mỹ cho trẻ trong tương lai.
ThS. Lý Hán Thành