Ngoại chấn thương, tim mạch, ung bướu, sản và nhi là những lĩnh vực được ưu tiên trong giảm tải bệnh viện. Hiện nay, nhiều bệnh viện (BV) chuyên khoa sâu, đầu ngành thuộc các lĩnh vực trên đã và đang xây dựng Đề án “BV vệ tinh” để giảm áp lực quá tải cho các BV tuyến trên. Đây là một trong những giải pháp trọng tâm của ngành y tế trong giảm tải bệnh viện.
Thời gian qua, ngành y tế nói chung, hệ thống khám, chữa bệnh nói riêng đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Cơ sở vật chất, trang thiết bị các BV được đầu tư, phát triển, khả năng tiếp cận với dịch vụ y tế của người dân được cải thiện; nhiều kỹ thuật, công nghệ y học tiên tiến được áp dụng trong khám, chữa bệnh góp phần cứu chữa được nhiều người mắc bệnh nặng, bệnh hiểm nghèo mà trước đây chưa cứu chữa được hoặc phải đi nước ngoài khám, chữa bệnh.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, hệ thống khám, chữa bệnh vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, bất cập, thách thức. Đặc biệt là tình trạng vượt tuyến vẫn diễn ra phổ biến, nhiều người bệnh đến cơ sở khám chữa bệnh tuyến Trung ương để khám, chữa các bệnh mà có thể được điều trị hiệu quả ngay ở tuyến tỉnh, tuyến huyện, gây quá tải tại các BV tuyến trên, đặc biệt là BV Trung ương.
Để giải quyết phần nào khó khăn, thách thức nêu trên, từ năm 2005, Bộ Y tế đã thí điểm triển khai Đề án BV vệ tinh về chuyên ngành ngoại khoa và nội khoa. Mục tiêu của đề án là tăng cường năng lực khám bệnh, chữa bệnh cho một số đơn vị vệ tinh của BV Bạch Mai và BV Hữu nghị Việt Đức. Hoạt động chủ yếu là đào tạo, chuyển giao kỹ thuật, cung cấp trang thiết bị y tế, tư vấn khám, chữa bệnh từ xa thông qua mạng internet (Telemedicine). Kết quả của Đề án thí điểm là rất tốt, các BV vệ tinh của BV Hữu nghị Việt Đức và BV Bạch Mai đã tiếp nhận được nhiều kỹ thuật, công nghệ y tế, năng lực cung cấp dịch vụ khám, chữa bệnh được nâng cao, tỷ lệ chuyển người bệnh lên tuyến trên giảm.
Từ những thành công ban đầu trong thực hiện Đề án BV vệ tinh đối với cấp cứu ngoại khoa, nội khoa của BV Việt Đức và BV Bạch Mai, tại Quyết định số 92/QĐ-TTg ngày 9/1/2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Giảm quá tải BV giai đoạn 2013 trong đó ghi rõ: “Ưu tiên thành lập mạng lưới bệnh viện vệ tinh của 5 chuyên khoa: ung bướu, ngoại - chấn thương, tim mạch, sản và nhi theo hướng lấy một số BV tuyến Trung ương, bệnh viện tuyến cuối của TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh làm BV hạt nhân; đồng thời phát triển một số BV tuyến tỉnh, tuyến huyện làm BV vệ tinh của các BV hạt nhân; phấn đấu mỗi chuyên khoa nêu trên có từ 15 BV, khoa vệ tinh trở lên; Nâng cao năng lực khám bệnh, chữa bệnh tại chỗ của các BV vệ tinh nhằm từng bước giảm số lượng người bệnh từ BV tuyến dưới chuyển lên tuyến trên thông qua hoạt động: Đào tạo cán bộ y tế và chuyển giao kỹ thuật, công nghệ cho các BV vệ tinh; tư vấn khám bệnh, chữa bệnh từ xa giữa BV hạt nhân và BV vệ tinh thông qua hệ thống công nghệ thông tin”.
Hiện nay, để thực hiện Đề án giảm tải BV, Bộ Y tế đã xây dựng Đề án BV vệ tinh giai đoạn 2013-2020. Đề án nhằm mục tiêu nâng cao năng lực y tế tuyến dưới về khám bệnh, chữa bệnh thông qua hoạt động đào tạo, chuyển giao kỹ thuật, cải tạo cơ sở vật chất, nâng cấp trang thiết bị y tế, giúp người dân tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao được thuận lợi và góp phần giảm quá tải BV tuyến trên. Theo đó sẽ hình thành và phát triển mạng lưới BV vệ tinh gồm một số BV trực thuộc Bộ Y tế, Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh, Sở Y tế Hà Nội và một số tỉnh, thành trực thuộc TW về các chuyên khoa hiện đang quá tải trầm trọng là ngoại chấn thương, tim mạch, ung bướu, sản và nhi. Đồng thời, đề án sẽ nâng cao năng lực khám bệnh, chữa bệnh của nhân viên y tế tại các BV vệ tinh thông qua việc tăng cường đào tạo, chuyển giao kỹ thuật và tư vấn khám, chữa bệnh từ xa bằng công nghệ thông tin... Giai đoạn 2013-2015: ưu tiên đầu tư 45 BV tuyến tỉnh là BV vệ tinh của 14 BV hạt nhân (9 BV trực thuộc Bộ Y tế và 5 BV trực thuộc Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh). Giai đoạn 2016 – 2020: tiếp tục duy trì kết quả của Đề án BV vệ tinh giai đoạn 2013-2015, đồng thời căn cứ vào thực trạng quá tải BV, điều kiện kinh tế xã hội để mở rộng đề án.
Tình trạng quá tải BV gia tăng đã gây bức xúc cho người bệnh và là mối quan tâm của toàn xã hội với nguyên nhân quan trọng là sự hạn chế về chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh của tuyến dưới. Thực hiện Đề án BV vệ tinh sẽ góp phần nâng cao năng lực cung cấp dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của các BV vệ tinh, củng cố lòng tin của người dân với BV vệ tinh, tăng tỷ lệ người bệnh tới khám, điều trị tại BV vệ tinh, giảm tỷ lệ chuyển tuyến từ BV vệ tinh lên BV hạt nhân, tăng tỷ lệ chuyển tuyến phù hợp từ BV hạt nhân về BV vệ tinh, giảm quá tải tại BV hạt nhân ở tuyến Trung ương, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân do Đảng và Nhà nước giao cho ngành y tế.
PGS.TS. Lương Ngọc Khuê
(Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế)