Bộ Công Thương đã chính thức công bố kết quả kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bán hàng đa cấp (BHĐC) đối với 4/7 doanh nghiệp được Bộ Công Thương ra quyết định kiểm tra hồi tháng 3/2016. Đã có nhiều sai phạm được chỉ rõ, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, Bộ Công Thương sẽ chuyển cho các cơ quan liên quan để xử lý, hoặc tiến hành điều tra để xử lý theo thẩm quyền.
Sai phạm trên nhiều lĩnh vực
Theo đó, 4 doanh nghiệp thuộc diện kiểm tra vừa được công bố kết quả là: Công ty CP Liên minh tiêu dùng Việt Nam, Công ty CP Liên kết tri thức, Công ty CP Tập đoàn liên kết Việt Nam và Công ty TNHH Nhượng quyền thương mại Thăng Long. Kết luận kiểm tra cho thấy, Công ty TNHH Nhượng quyền thương mại Thăng Long có tới 12 điểm vi phạm, trong đó có rất nhiều lỗi có dấu hiệu vi phạm Nghị định 42. Chẳng hạn, công ty ký hợp đồng tham gia BHĐC không theo mẫu hợp đồng đã được sửa đổi, bổ sung theo Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động BHĐC sửa đổi lần 4 (ngày 25/9/2015), cho thấy dấu hiệu vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 10 Nghị định 42/2014/NĐ-CP. Công ty đã tiến hành ký nhiều hợp đồng với cùng một nhà phân phối và cho phép một nhà phân phối có nhiều mã số, có dấu hiệu vi phạm quy định tại điểm p khoản 1 Điều 5 Nghị định 42/2014/NĐ-CP.
Lực lượng chức năng đang kiểm tra các sản phẩm được kinh doanh tại một công ty BHĐC. Ảnh: Đ. Duy
Công ty CP Liên minh tiêu dùng Việt Nam cũng có nhiều dấu hiệu vi phạm Nghị định 42 như: Đã sử dụng một số hợp đồng không đúng với mẫu đã đăng ký với Cục Quản lý cạnh tranh để ký kết với nhà phân phối, không điền đầy đủ thông tin nhà phân phối theo quy định, ký hợp đồng với người nước ngoài khi họ chưa có giấy phép lao động tại Việt Nam; cho phép một nhà phân phối có nhiều hơn một mã kinh doanh trên hệ thống;...
Đáng chú ý, cơ quan kiểm tra còn phát hiện thấy các doanh nghiệp có những vi phạm liên quan đến vấn đề thuế. Tại Công ty CP Liên kết tri thức, các khoản khuyến mãi dành cho nhà phân phối được pháp luật về thuế coi là chi phí dành cho hoạt động xúc tiến thương mại và bị khống chế mức trần chi phí 15%. Trong khi đó, theo quy định của Nghị định 42, các khoản khuyến mại này là một phần trong “hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác” dành cho nhà phân phối. Vì vậy, Đoàn kiểm tra kiến nghị cần có sự đồng bộ giữa pháp luật về quản lý hoạt động BHĐC và pháp luật về thuế để tránh việc hiểu và áp dụng khác nhau.
Tại Công ty TNHH Nhượng quyền thương mại Thăng Long, trong quá trình kiểm tra đã phát hiện nhà phân phối của công ty có mua hàng và được nhận hoa hồng nhưng không nằm trong danh sách những nhà phân phối mua hàng và hưởng hoa hồng được công ty cung cấp cho đoàn kiểm tra. Công ty kê khai và ghi nhận doanh thu thấp hơn số liệu do đại lý cung cấp khoảng 34 tỷ đồng. Các hành vi này có dấu hiệu huy động tiền từ nhà phân phối, gian lận, vi phạm quy định của pháp luật về thuế. Bên cạnh các lỗi trên, các doanh nghiệp này còn vi phạm quy định báo cáo định kỳ với các Sở Công Thương (nơi công ty có hoạt động BHĐC).
Sẽ rút giấy phép các công ty đa cấp nhiều vi phạm
Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, theo quy định của Nghị định 42, Bộ Công Thương có 2 trách nhiệm chính gồm: cấp Giấy chứng nhận hoạt động BHĐC và kiểm tra xử lý vi phạm. Về cấp Giấy chứng nhận, nếu doanh nghiệp đủ điều kiện theo quy định, Bộ không có quyền từ chối. Về kiểm tra, Bộ chỉ có thẩm quyền xử lý các lỗi hành chính, trong đó có các vi phạm về phương thức BHĐC.
Trong quá trình kiểm tra các công ty đa cấp đợt này, Đoàn kiểm tra đã chia sẻ mọi thông tin với đại diện của Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế và tham nhũng (C46). Theo đó, C46 sẽ đánh giá tính chất của từng vụ việc, từng hành vi, có xem xét xử lý hình sự hay không là do C46 quyết định. Các vi phạm khác thuộc thẩm quyền của Cục Quản lý cạnh tranh, Cục Quản lý thị trường sẽ do 2 cục này xử lý. Cũng không loại trừ khả năng sẽ thu hồi Giấy chứng nhận nếu vi phạm đến mức phải thu hồi theo quy định của Nghị định 42.
Về các sai phạm của các công ty đa cấp hiện nay tạm thời có thể chia thành 3 nhóm. Nhóm một là những công ty có những sai phạm nhỏ lẻ, chủ yếu là về hồ sơ hành chính. Đối tượng thứ hai là các đơn vị có sai phạm lớn hơn một chút, nhưng không phải là sai phạm cố ý. Nhóm thứ ba là những đối tượng biết nhưng vẫn cố ý làm sai quy định. Trước mắt Bộ sẽ tập trung xử lý nhóm này. Với các nhóm khác, cơ quan quản lý sẽ hướng dẫn cho họ làm đúng và tuân thủ quy định của pháp luật. Chúng tôi không loại trừ khả năng sẽ rút giấy phép kinh doanh của một số công ty đa cấp có vi phạm. Việc xử lý sẽ rất nghiêm minh.