Nhận định trái ngược nhau của các cơ quan tố tụng trong “đại án” Nguyễn Đức Kiên và đồng phạm, mà điển hình là việc xác định ông Phạm Trung Cang có tội hay không, khiến dư luận không khỏi băn khoăn
Mới đây, TAND TP Hà Nội quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung vụ án Nguyễn Đức Kiên và đồng phạm, kiến nghị VKSND TP Hà Nội làm rõ vai trò đồng phạm của ông Phạm Trung Cang, nguyên Phó Chủ tịch HĐQT Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) và 4 người khác về hành vi “Cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”.
CQĐT Bộ Công an khẳng định có tội
Trước đó, cơ quan CSĐT Bộ Công an đã ra bản kết luận điều tra ngày 1-8-2013 và kết luận điều tra bổ sung ngày 30-10-2013 đề nghị truy tố Nguyễn Đức Kiên 4 tội danh: Kinh doanh trái phép; Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Trốn thuế và Cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại ACB và một số công ty trên địa bàn TP Hà Nội và TP HCM.
Năm bị can khác bị đề nghị truy tố về tội “Cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”, gồm các ông: Trần Xuân Giá (Chủ tịch HĐQT ACB), Lê Vũ Kỳ, Phạm Trung Cang, Trịnh Kim Quang (đều nguyên là Phó Chủ tịch HĐQT ACB), Lý Xuân Hải (nguyên Tổng Giám đốc ACB). Hai bị can: Trần Ngọc Thanh (Giám đốc Công ty CP Đầu tư ACBI Hà Nội) và Nguyễn Thị Hải Yến (kế toán trưởng Công ty CP Đầu tư ACB Hà Nội) bị đề nghị truy tố tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.
Theo kết luận điều tra, riêng trong vụ án Huỳnh Thị Huyền Như (nguyên phó Phòng Quản lý rủi ro Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam - VietinBank Chi nhánh TP HCM) lừa đảo chiếm đoạt tài sản, một số cá nhân nguyên là lãnh đạo ACB đã có hành vi cố ý làm trái, ra chủ trương dùng tiền huy động của khách hàng, ủy thác cho nhân viên và các công ty gửi tiền VNĐ và USD vào các tổ chức tín dụng để hưởng lãi suất cao hơn trần lãi suất do Ngân hàng Nhà nước quy định. Trong đó, có việc gửi tiền vào VietinBank Chi nhánh Nhà Bè và Chi nhánh TP HCM để hưởng lãi suất chênh lệch ngoài hợp đồng, gây thất thoát cho ACB 718,9 tỉ đồng.
Ngoài ra, CQĐT Bộ Công an còn đề nghị truy tố Nguyễn Đức Kiên, Trần Xuân Giá, Lê Vũ Kỳ, Phạm Trung Cang, Trịnh Kim Quang, Lý Xuân Hải về hành vi “Cố ý làm trái quy định nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” trong việc đầu tư cổ phiếu dẫn đến ACB bị thiệt hại hơn 687 tỉ đồng.
VKSND Tối cao đình chỉ điều tra
Sau khi có kết luận điều tra của cơ quan công an, ngày 12-12-2013, VKSND Tối cao ra cáo trạng đồng thời truy tố 7 bị can với nhiều tội danh, tổng số tiền thiệt hại do 7 bị can gây ra trong vụ án là 1.695,6 tỉ đồng.
Theo cáo trạng, trong việc Nguyễn Đức Kiên chỉ đạo ủy thác cho 19 nhân viên ACB gửi tiền vào VietinBank bị siêu lừa Huỳnh Thị Huyền Như chiếm đoạt, CQĐT đã khởi tố ông Phạm Trung Cang về tội “Cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” do liên quan đến việc ủy thác gửi tiền nêu trên.
Ông Phạm Trung Cang có tham gia cuộc họp của Thường trực HĐQT ACB vào ngày 22-3-2010 đề ra chủ trương ủy thác cho các cá nhân gửi tiền tại các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, VKSND Tối cao cho rằng ngày 31-12-2010, ông Cang đã có đơn xin từ nhiệm chức danh thành viên HĐQT ACB khi Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010 chưa có hiệu lực thi hành (ngày 1-1-2011) và đã được ngân hàng chấp nhận. Do đó, ông Cang không phải chịu trách nhiệm về hậu quả làm thất thoát số tiền 718,9 tỉ đồng. VKSND Tối cao đã ra quyết định đình chỉ vụ án đối với bị can Phạm Trung Cang.
Ngoài ra, với hành vi “Cố ý làm trái quy định nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” với số tiền hơn 687 tỉ đồng của ACB do đầu tư cổ phiếu, cáo trạng chỉ truy tố 2 bị can Lê Vũ Kỳ và Nguyễn Đức Kiên.
TAND TP Hà Nội: Có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm
Thế nhưng, ngày 3-1-2014, TAND TP Hà Nội đã ra quyết định trả hồ sơ số 02/HSST-QĐ cho VKSND TP Hà Nội để làm rõ vai trò của một số cá nhân liên quan.
Theo quyết định này, TAND TP Hà Nội nhận định chủ trương của HĐQT ACB đã thể hiện rất rõ trong việc ủy thác cho 19 nhân viên gửi 718,9 tỉ đồng vào VietinBank Chi nhánh Nhà Bè và Chi nhánh TP HCM, với lãi suất trong hợp đồng là 14%/năm lãi, chênh lệch ngoài hợp đồng từ 3,7% đến 13%/năm.
Trong đó, hành vi của ông Phạm Trung Cang đã cùng ông Nguyễn Đức Kiên, Trần Xuân Giá, Lý Xuân Hải, Lê Vũ Kỳ, Trịnh Kim Quang ký vào biên bản họp thường trực HĐQT ACB ra chủ trương dùng tiền huy động của dân để ủy thác cho nhân viên và các công ty gửi tiền VNĐ cùng USD vào một số tổ chức tín dụng. Việc làm này đã vi phạm các quyết định của Ngân hàng Nhà nước về cơ chế điều hành lãi suất, thông tư của Ngân hàng Nhà nước về trần lãi suất và Luật Các tổ chức tín dụng.
Trong quá trình hoạt động, ngày 24-1-2011, ACB có quyết định bổ sung thành viên HĐQT là ông Huỳnh Quang Tuấn thay cho ông Phạm Trung Cang sang làm việc tại Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank). Ngày 26-4-2011, ông Phạm Trung Cang có quyết định miễn nhiệm thôi giữ chức vụ phó chủ tịch HĐQT ACB nhưng ông Cang vẫn còn giữ chức vụ thành viên Hội đồng Tín dụng, Phó Chủ tịch Hội đồng Đầu tư của ACB, chính vì thế mà ông Cang vẫn ký tên vào văn bản với tư cách thường trực HĐQT ACB ủy thác cho nhiều cá nhân gửi tiền vào các tổ chức tín dụng khi chưa có hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước.
Đối với ông Huỳnh Quang Tuấn, tuy không tham gia vào chủ trương ủy thác cho nhân viên gửi tiền nhưng biết rõ chủ trương của HĐQT. Sau khi thay thế người tiền nhiệm, ông Tuấn đã ký vào biên bản họp HĐQT ngày 7-6-2011, trong đó có nội dung ủy thác gửi tiền, dẫn đến việc bị Huỳnh Thị Huyền Như lừa đảo chiếm đoạt.
TAND TP Hà Nội cho rằng hành vi của ông Phạm Trung Cang và Huỳnh Quang Tuấn có dấu hiệu đồng phạm về tội “Cố ý làm trái quy định nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” song chưa được đề cập xử lý trong cáo trạng.
Đối với hành vi đầu tư cổ phiếu của ACB gây thiệt hại hơn 687 tỉ đồng, TAND TP Hà Nội nhìn nhận ngày 2-1-2009, Thường trực HĐQT ACB đã họp và ra chủ trương cấp tín dụng cho Công ty Chứng khoán ACB (viết tắt là ACBS) để mua cổ phiếu của ACB. HĐQT ngân hàng này sau đó đã giao cho Lê Vũ Kỳ ra thông báo và giao cho Nguyễn Đức Kiên tổ chức thực hiện.
Quá trình điều tra, các bị can đều thừa nhận đây là chủ trương của Thường trực HĐQT ACB. Từ chủ trương trên của Thường trực HĐQT ACB đầu tư cổ phiếu dẫn đến ACB bị thiệt hại hơn 687 tỉ đồng. CQĐT Bộ Công an khởi tố điều tra, đề nghị truy tố Nguyễn Đức Kiên, Trần Xuân Giá, Lê Vũ Kỳ, Phạm Trung Cang, Trịnh Kim Quang, Lý Xuân Hải về tội “Cố ý làm trái quy định nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” nhưng cáo trạng của VKSND Tối cao chỉ truy tố 2 bị can Lê Vũ Kỳ và Nguyễn Đức Kiên ở hành vi này là có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm…
Từ những phân tích này, TAND TP Hà Nội ra quyết định trả hồ sơ nhằm làm rõ vai trò đồng phạm đối với 2 ông Phạm Trung Cang và Huỳnh Quang Tuấn về tội “Cố ý làm trái quy định nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”. Ngoài ra, TAND TP Hà Nội cũng cho rằng hành vi của ông Trần Xuân Giá, Phạm Trung Cang, Trịnh Kim Quang và Lý Xuân Hải có dấu hiệu đồng phạm tội “Cố ý làm trái quy định nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” với Lê Vũ Kỳ, Nguyễn Đức Kiên ở hành vi đầu tư cổ phiếu gây thiệt hại cho ACB hơn 687 tỉ đồng.
Ngày 7-10-2013, lệnh cấm xuất cảnh đối với ông Phạm Trung Cang được dỡ bỏ. Ngày 24-12-2013, ông Cang rời Việt Nam qua cửa khẩu hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất.
Trước đó, ngày 20-9-2012, C46 Bộ Công an có văn bản đề nghị Cục Quản lý xuất nhập cảnh (A72) Bộ Công an thực hiện lệnh cấm xuất cảnh đối với ông Cang.
Bên lề hội nghị tổng kết ngành kiểm sát sáng 16-1, một lãnh đạo VKSND Tối cao cho biết nếu ông Cang không còn ở Việt Nam thì sẽ hết sức khó khăn cho việc điều tra và sẽ nảy sinh vấn đề pháp lý hết sức rắc rối.
