Chính điều đó đã khiến họ càng ngày càng lún sâu vào vòng xoáy của tệ nạn, làm cho gia đình, xã hội kiệt quệ. Tuy nhiên, nếu chấp nhận điều trị cai nghiện bằng chất thay thế methadon, điều trị HIV/AIDS bằng ARV họ có thể tái hòa nhập cộng đồng và làm lại cuộc đời.
May mắn vì có methadon
Nhìn chàng thanh niên trước mặt chả ai nghĩ được anh đã từng có “thâm niên” 15 năm dùng ma túy. N.V.C. (30 tuổi, thị xã Buôn Hồ, TP. Buôn Ma Thuột) trải lòng: Từ khi còn 15-16 tuổi, C. đã theo chúng bạn tụ tập, ăn chơi, đua đòi và rồi nghiện từ lúc nào không hay. Từ năm 2001-2016, C. cai nghiện 15 lần nhưng lần nào cũng thất bại. Không việc làm, không tiền bạc. C. tách mình ra khỏi gia đình, sống khép kín, không thích giao lưu, chia sẻ với mọi người. Nhiều khi C. muốn buông xuôi...
Cho đến năm 2016, C. biết về loại thuốc methadon dùng điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện. Anh bảo: “Lúc đầu nản lắm. Đi quãng đường gần 40km mới đến nơi uống thuốc mà không biết có cai được hay không. Rồi mình lại quay lại con đường cũ...”. Sau nhiều lần được các bác sĩ ở Trung tâm phòng chống HIV/AIDS tỉnh Đăk Lăk tư vấn, thuyết phục, C. mới chấp nhận điều trị và được đưa vào chương trình uống methadon. “Bây giờ, sức khỏe tốt, người khỏe lên, tăng cân, không còn thèm ma túy nữa. Nhờ có methadon mà tôi được đổi đời. Giờ tôi có công việc của mình và còn có thể giúp đỡ người khác. Tôi lại sắp xây dựng gia đình”, C. vui vẻ nói.
Uống methadon tại cơ sở y tế. Ảnh: Dương Ngọc
Với chị G.T. (Buôn Ma Thuột) cũng vậy. G.T nghiện ma túy từ năm 2005. Lúc đầu chỉ là hút, sau thì chích. Chị kể, trước khi nghiện phải “xoay” bằng mọi cách để có thuốc hút. Lúc đầu thì vay bạn bè, họ hàng, sau không còn vay được ai nữa thì trộm đồ. Thời gian đó, cả gia đình, bạn bè, hàng xóm kỳ thị lắm, thậm chí ghét ra mặt. Họ tránh G.T mọi nơi, coi cô như không tồn tại trên đời, nhất là sau lần G.T trộm đồ của chị gái... Đi cai nghiện nhưng không được, không công việc ổn định, đi làm thuê được một thời gian lại bị đuổi vì biết là nghiện... G.T thất vọng vì chính mình. Thu mình trong sự chán nản, xấu hổ với con cái, G.T lại lao vào khói thuốc...
Sau này, chị gái G.T biết được có chương trình uống thuốc methadon điều trị nghiện đã động viên cô đến Trung tâm phòng chống HIV/AIDS tỉnh Đăk Lăk. G.T chia sẻ: “Mình băn khoăn lắm, vì sợ lại không cai được, rồi lại nghiện. Như thế chả còn mặt mũi nào nhìn gia đình nữa. Nhưng sau hơn một năm uống methadon, đến nay sức khỏe của tôi đã tốt lên, tăng cân, có thể làm việc được. Và điều quan trọng là tôi đã tạo được niềm tin trong gia đình, chồng và các con tôi”.
“Tôi sống được là nhờ ARV”
B.T.H. (32 tuổi, E Tam, Buôn Ma Thuột) chia sẻ: “Khi phát hiện mình nhiễm HIV, tôi hoang mang lắm. Với tôi coi như cuộc đời đã chấm dứt...”, H. nhớ lại: “Không dám hỏi ai, cũng không biết ai mà hỏi, tôi hỏi tư vấn qua tổng đài về căn bệnh này. Có thời gian, sức khỏe tôi giảm sút, không làm được việc, ra đường không dám nhìn ai, không dám nói chuyện với ai, chỉ lo người ta biết mình mắc bệnh...”.
Sau này được tư vấn biết rằng nhiều người có bệnh như mình được điều trị và sống khỏe mạnh, H. đã tìm đến Trung tâm phòng chống HIV/AIDS tỉnh Đăk Lăk và được uống thuốc ARV điều trị HIV. H. kể: “Trước khi tham gia điều trị , H. phải đấu tranh với chính bản thân mình rất nhiều, vì sợ mọi người coi thường, khinh rẻ, xa lánh. Nhưng rồi, H. đã vượt qua sự tự ti, mặc cảm ấy, bỏ qua những cái nhìn soi mói, những câu nói thiếu thiện cảm, sự hà khắc của xóm làng, tiếp cận với chương trình điều trị. Quả thật cuộc sống đã trở nên dễ chịu hơn, sức khỏe cải thiện. Năm 2008, khi mới tham gia chương trình CD4 của tôi là 39, người gầy yếu, chỉ làm được những việc nhẹ nhàng. Cho đến nay, tôi đang uống liều duy trì và CD4 là 600, sức khỏe ổn định”.
Phải vượt lên chính mình
BS. Lê Đình Vinh (Giám đốc Trung tâm phòng chống HIV/AIDS Đăk Lăk) cho biết, hiện nay việc rà soát, phát hiện HIV rất khó khăn. Do sự kỳ thị nên nhiều trường hợp đã khai tên khác nhau hoặc ở huyện khác đến điều trị do sợ lộ bản thân...gây khó khăn trong quá trình quản lý, theo dõi bệnh nhân.
Thực tế cho thấy, không phải ai cũng có quyết định như anh C., chị G.T., chị H. Vẫn còn nhiều người nghiện, người nhiễm HIV/AIDS do tự kỳ thị đã xây lên bức tường ngăn cách, tách mình ra khỏi gia đình, người thân và cộng đồng khiến việc tiếp cận điều trị và tái hòa nhập cộng đồng của họ bị hạn chế.