Bằng những thủ đoạn tinh vi, nhiều doanh nghiệp ở Quảng Trị đã “móc hầu bao” của Nhà nước hàng trăm tỷ đồng từ việc gian lận hoàn thuế giá trị gia tăng (GTGT). Các ngành chức năng mặc dù có nhiều cố gắng để ngăn chặn nhưng kết quả đạt được vẫn không mấy khả quan.
Hàng không cần bán vẫn có lãi
Tại cửa kiểm soát Hải quan Khu Kinh tế - Thương mại đặc biệt (KTTMĐB) Lao Bảo, huyện Hướng Hóa, Quảng Trị, mỗi ngày có hàng trăm chuyến xe chở hàng hóa từ nội địa xuất khẩu vào khu này. Điều bất thường ở chỗ, khu có chưa tới 80 nghìn dân, trong khi các mặt hàng như cà phê bột, sữa, mì chính, vật liệu xây dựng, đồ điện tử... nhập vào khu tràn ngập. Trước đây, tình trạng này từng xảy ra đối với rượu ngoại khi mặt hàng này còn được hoàn thuế GTGT. Ông Hoàng Văn Cừ, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Trị giải thích nguyên nhân cung vượt cầu là do doanh nghiệp thực hiện nhằm hưởng lợi tiền hoàn thuế GTGT từ 5 - 10% giá trị hàng hóa bán ra. Vậy nên, thực tế hiện nay có cả chuyện một con ốc vít có giá trị thực chỉ 5.000 đồng nhưng doanh nghiệp khi xuất khẩu vào Khu KTTMĐB Lao Bảo khai tăng gấp 3 lần. Hàng hóa bán ra có giá trị cao thì tiền hoàn thuế GTGT càng nhiều. Không ít hàng hóa do không “bị” kiểm soát, quản lý về chất lượng, giá thành bán ra nên các chủ sản xuất, kinh doanh đã tự ý định giá “trên trời” khi nhập vào khu KTTM trên để trục lợi tiền hoàn thuế GTGT. Thủ đoạn trục lợi này hiện đang diễn ra táo tợn đến nỗi tiền hoàn thuế GTGT mà doanh nghiệp nhận được còn cao hơn cả giá trị thực của mặt hàng mà họ sản xuất và xuất khẩu vào khu này. Ví dụ một lọ dầu tắm có trị giá 15.000 đồng nhưng doanh nghiệp kê tới 170.000 đồng, theo đó hưởng tiền hoàn thuế GTGT tới 17.000 đồng! Một cán bộ chức năng Quảng Trị nhận định: “Do kẽ hở trong quản lý cộng với sự lợi dụng chính sách ưu đãi của Nhà nước, sẽ xảy ra tình trạng doanh nghiệp sản xuất hàng hóa thậm chí không cần bán vẫn có lời”.
Kiểm tra hàng hóa ở khu kinh tế cửa khẩu Lao Bảo.
Đề xuất thêm một số mặt hàng không được hoàn thuế
Báo cáo của Cục Hải quan Quảng Trị cho biết, từ ngày 12/12/2012 đến nay, Hải quan tỉnh này đã phát hiện 30 doanh nghiệp vi phạm hoàn thuế GTGT với tổng giá trị hàng hóa gần 18,5 tỷ đồng. Nếu không bị phát hiện, những doanh nghiệp này đã “móc hầu bao” của Nhà nước số tiền lên tới gần 2 tỷ đồng. Hải quan Quảng Trị đã chuyển các vụ việc này cho cơ quan thuế xử lý, tuy nhiên đến nay cơ quan thuế mới chỉ hồi báo 8 doanh nghiệp, thu hồi gần 553 triệu đồng tiền hoàn thuế và phạt hơn 144 triệu đồng. Cũng theo báo cáo của Hải quan Quảng Trị, trung bình mỗi năm các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa vào Khu KTTMĐB Lao Bảo hơn 3 nghìn tỷ đồng hàng hóa. Theo đó, tiền được hoàn thuế GTGT nếu tính 10%, thì lớn tới 300 tỷ đồng.
Theo ông Hoàng Văn Cừ, trước thực trạng một số doanh nghiệp có nhiều hành vi, thủ đoạn gian lận trong hoàn thuế GTGT, Cục Hải quan Quảng Trị ngoài tăng cường kiểm tra thủ tục hồ sơ, hàng hóa xuất khẩu vào Khu KTTMĐB Lao Bảo. Ngoài ra, còn thành lập tổ đặc biệt sau thông quan để đấu tranh ngăn chặn thủ đoạn gian lận hoàn thuế GTGT. Cũng theo ông Cừ, hiện các mặt hàng được nhập nhiều nhất vào Khu KTTMĐB Lao Bảo bao gồm cà phê bột, mì chính, mỹ phẩm, hàng điện tử, vật liệu xây dựng. Đối với hàng điện tử, vì máy tính xách tay có giá trị lớn nên doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng này chỉ cần mỗi ngày mỗi người mang trở về nội địa 1 máy cũng đã có 1,5 - 1,6 triệu đồng từ tiền hoàn thuế GTGT. Việc Chính phủ cho Lao Bảo một cơ chế đặc biệt để phát triển kinh tế xã hội, nâng cao đời sống của người dân trong khu là cần thiết. Tuy nhiên, thực tế từ nhiều năm qua, không ít doanh nghiệp đã lợi dụng chính sách này để “móc hầu bao” của Nhà nước từ việc hoàn thuế GTGT. Năm 2010, trước đề xuất của Hải quan Quảng Trị, UBND tỉnh Quảng Trị đã quyết định không hoàn thuế GTGT đối với một số mặt hàng “nhạy cảm” như rượu ngoại, xăng dầu, sim, máy điện thoại di động, thuốc lá... Nay Hải quan Quảng Trị tiếp tục đề xuất không hoàn thuế đối với một số mặt hàng khác như mỹ phẩm, cà phê bột... và kiểm soát chặt chẽ việc hoàn thuế đối với mặt hàng vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, đến thời điểm này, đề xuất của ngành Hải quan vẫn chưa được chính quyền địa phương quan tâm, chấp thuận.
Bài và ảnh: Hà Linh