Tôi nghe nói hút thuốc lá có thể gây rối loạn tâm thần, đặc biệt là giai đoạn mới cai thuốc. Xin cho biết như vậy có đúng không và vì sao lại như vậy? Xin quý báo giải thích giùm. Tôi xin cảm ơn!
Hoàng Việt Hà (Hải Phòng)
Thuốc lá chứa nicotin. Khi hút thuốc, nicotin vào máu, dính vào thụ thể acetylcholin trong não. Nicotin kích thích sinh ra dopamin, làm kích thích trí não, con người thấy tỉnh táo ra. Nếu đột nhiên ngưng nicotin thì chất dopamin sẽ hụt giảm, làm rối loạn tâm thần, mệt mỏi, bứt rứt và cảm thấy mất năng lực làm việc. Nicotin cũng sinh ra serotonin trong máu làm cho con người thêm vui vẻ, sảng khoái, giảm buồn phiền. Người hút thuốc lá chỉ cần hít vài hơi, trong vài phút là thấy huyết áp tăng cao, nhịp tim đập mau và mạch máu ngoại biên co nhỏ lại.
Do quá trình tiếp xúc lâu dài với nicotin làm hoạt động của não bộ bị lệ thuộc vào nicotin, khi cai thuốc lá, nicotin trong máu mất đi làm cơ thể biểu hiện thành hội chứng cai thuốc lá.
Đó là tập hợp các biểu hiện tâm thần kinh và thể chất, bao gồm: rối loạn cảm xúc, rối loạn giấc ngủ - có thể mất ngủ hoặc ngủ nhiều hơn, rối loạn khí chất – cảm thấy bứt rứt, hay cáu gắt, nổi giận; cảm giác lo âu, bất an; mất tập trung vào các công việc làm thường ngày; cảm giác sốt ớn lạnh hay rùng mình, nổi da gà; thèm ăn và ăn nhiều hơn – có thể làm tăng cân nhanh và nhiều.
Hội chứng cai thuốc lá thông thường xuất hiện nhanh chóng trong vòng 24 giờ sau cai thuốc lá, tăng đến tối đa trong 7 ngày rồi giảm dần 4 - 6 tuần. Độ nặng, diễn tiến, triệu chứng nổi bật của hội chứng cai thuốc lá tùy thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ nghiện của người hút thuốc lá nặng hay nhẹ, thời gian người nghiện thuốc lá tiếp xúc với thuốc lá dài hay ngắn, đặc điểm tâm thần kinh - thể chất của từng cá nhân.
ThS. Nguyễn Vân Anh