Thực tế hoàn toàn không phải như vậy, bởi trong đa số lĩnh vực khoa học, quan trọng nhất là những gì diễn ra trong đầu. Sự thiếu vắng tri giác nào đó trái lại có thể bổ sung sức mạnh cho não bộ. Thí dụ không hiếm người khiếm thị sở hữu không chỉ thính giác và xúc giác nhạy bén hơn, mà cũng thường có trí tưởng tượng toán học khoáng đạt hơn.
GS. Geerat Vermeij, nhà khoa học khiếm thị, chuyên gia sinh học Mỹ không bao giờ oán trách số phận.
Sau khi mất thị giác ở tuổi 60, nhà toán học lỗi lạc thế kỷ XVIII Leonhard Euter thậm chí không giảm mức độ làm việc, bởi ông có trí nhớ như chụp ảnh và dễ dàng tính nhẩm nhanh và chính xác các phương trình phức tạp nhiều ẩn số. Tuy nhiên không phải tất cả các nhà toán học đều sở hữu kỹ năng tính nhẩm tuyệt vời như GS. Leonhard Euter, còn việc sử dụng chữ cái Braille (sáng chế vẫn chưa xuất hiện thời Euter) nhằm mục đích này mất rất nhiều thời gian. Trong hồi ký của mình, nhà toán học nổi tiếng Nga, GS. Lev Pontryagin bị mù do bỏng nặng năm 14 tuổi đã viết, ngay ngày đầu đến trường sau khi xuất viện, những giờ học toán trước tai nạn hoàn toàn bình thường đã trở nên rất khó hiểu. Tai nạn khiếm thính bất ngờ gây khó khăn cho Pontryagin đến mức cậu đã phải đi học thêm. Nhưng cuối cùng Pontryagin vẫn yêu và gắn cả cuộc đời với toán nhờ sự hỗ trợ hết mình của mẹ. Mẹ đọc to cho con trai nghe những cuốn sách và tài liệu toán học cho dù bà không có trình độ về lĩnh vực này. Với những ký hiệu xa lạ trong các công thức không biết, mẹ diễn đạt bằng hình ảnh.
Theo nhà toán học, GS. Igor Szafarievicz, thời gian về sau Pontryagin gặt hái nhiều thành công trong sự nghiệp, bởi không bao giờ ông đắn đo, liệu bản thân có đủ sức để hoàn thành những gì mong muốn. GS. Szafarievicz đặc biệt nhớ cuộc điện đàm của Pontryagin, trong đó người đối thoại muốn từ chối thực hiện công việc với lý do, đó là việc không thể. “Vậy thì anh hãy làm công việc theo anh là không thể” - lập tức GS. Pontryagin bực bội phản bác. “Lúc ấy tôi thầm nghĩ, thần đồng toán học thật giáo điều - GS. Szafarievicz thuật lại - nhưng sau đó bình tĩnh lại tôi hiểu rằng, Pontryagin đã phát biểu về thái độ không đầu hàng cuộc sống, quan niệm hoàn toàn bình thường đối với ông. Cả cuộc đời thiên tài toán học Pontryagin là chinh phục những việc người khác cho là không thể”. Không chấp nhận khuyết tật của bản thân, ông tuyên chiến với số phận và đã chiến thắng. Pontryagin cũng sớm gạt bỏ mọi mặc cảm hoặc cảm giác thấp hèn, những bóng ma thường ám ảnh người khuyết tật. Ngoài các thành viên trong gia đình và bạn thân, không ai nghĩ nhà toán học vĩ đại là người khiếm thị. Nhiều nhà toán học khiếm thị thích nghiên cứu môn hình học hơn đại số, thực tế cứ tưởng thật phi lý, song có thể lý giải bằng cơ chế hoạt động của não. Nếu chỉ dựa vào những thông tin do xúc giác và khứu giác cung cấp, những người khiếm thị có thể hình dung tốt hơn đồ vật ở dạng không gian ba chiều so với đồng loại sáng mắt, vì ở những người sáng mắt, bức tranh thế giới ba chiều tiếp cận não bộ qua trung gian giác mạc, nơi tạo nên bức tranh bị “bóp méo” chỉ có không gian hai chiều. Vì thế, trong lịch sử hình học từng ghi danh một số nhà toán học xuất chúng khiếm thị. Thí dụ điển hình là Bernard Morin, nhà toán học Pháp nổi tiếng thuộc lĩnh vực hình học topo (ngành hình học nghiên cứu các tính chất không bị ảnh hưởng vào sự thay đổi của hình dáng và kích thước). Ông bị mù từ năm 6 tuổi. Trong các nhà khoa học khiếm thị từ tuổi ấu thơ gặt hái nhiều thành công xuất sắc trong sự nghiệp còn có giáo sư sinh học Geerat Vermeij (Đại học California). Ông bị mù từ năm 3 tuổi, nhưng xúc giác cực nhạy đã thay thế thị giác. Chà xát đầu ngón tay trên bề mặt vỏ ốc biển Vermeij lưu ý đến những đặc điểm các bạn cùng khóa sáng mắt không quan tâm. Từ những vết nứt và vỡ trên vỏ ốc thời xa xưa không nhìn thấy ông nghĩ đến lịch sử nhọc nhằn của loài nhuyễn thể có vỏ giáp xác dưới đáy biển hàng ngày đối đầu với lũ cua biển ăn thịt tàn bạo.
Khi bố mẹ quyết định rời bỏ đất nước Hà Lan quê hương di tản sang Mỹ, quốc gia có nền giáo dục tốt hơn, Greerat còn là một đứa trẻ. Cậu vào học trường bình thường, nơi bắt đầu niềm đam mê các loài ốc biển. Ở đó Geerat tự đặt cho mình câu hỏi đầu tiên có tầm một nhà khoa học - tại sao ốc biển Florida đẹp hơn những vỏ ốc cậu nhặt trên bãi biển Hà Lan? Trò say mê nghiên cứu bắt đầu sưu tập vỏ ốc, trong khi bố mẹ hỗ trợ bằng đọc thành tiếng những cuốn sách thuộc lĩnh vực sinh học. Sau tốt nghiệp với kết quả xuất sắc tại Đại học Princeton và bảo vệ luận án tiến sĩ tại Đại học Yale, Geerat bắt đầu thực hành cuộc sống bình thường của nhà khoa học - giảng dạy cho sinh viên, công bố các bài viết khoa học và xuất bản sách, tham dự các sinh hoạt chuyên môn và chu du khắp thế giới, để sưu tầm vỏ ốc biển. Sự thật nhà khoa học khiếm thị từng gặp không ít tai nạn có thể không xảy ra với đồng nghiệp mắt sáng (bị rắn biển cắn, khi thò tay vào hốc đá mò ốc biển) và bản thân GS. Vermeij thừa nhận, ông không thể làm việc thiếu trợ lý (nhiều khi là vợ và con gái), song các đồng nghiệp khỏe mạnh của ông cũng phải dựa vào sự hỗ trợ của trợ lý. Các trợ lý giúp GS. Vermeij nhiều nhất qua công việc đọc sách và các tài liệu khoa học, từ đó ông từ “chuyển thể” sang máy gõ ký tự Braille. Chuyên gia sinh học Mỹ nổi tiếng, GS. Geerat Vermeij không bao giờ oán trách số phận. “Mù lòa chỉ là sự bất tiện có thể chinh phục ở mức độ lớn - ông chia sẻ - Tôi nghĩ, khiếm thính còn tệ hại hơn, cho dù bản thân người điếc có thể không chấp nhận quan điểm của tôi”.
(Theo Slawni ludzie niepelnosprawni)