Những ngày cuối năm, người quan tâm đến sinh hoạt âm nhạc nước nhà như tôi bỗng nhớ ra có một sự kiện thật đáng ghi nhận.
Đó là sự kiện Dàn nhạc giao hưởng Học viện Âm nhạc quốc gia gồm thầy và trò được mời tham dự "Ngày hội Beethoven" tại Đức (diễn ra từ 4/9 - 3/10/2009). Vinh dự và tự hào bởi kể từ năm bắt đầu mở Hội (2001) trở lại đây, mỗi năm ban tổ chức chỉ mời 1 dàn nhạc (DN) trẻ (các DN trẻ của các nước trong khu vực như Trung Quốc, Thái Lan, Singapore còn chưa được mời). Biểu diễn trên quê hương của âm nhạc cổ điển hàn lâm, của Beethoven với công chúng thượng thặng, dưới sự bảo trợ của nữ Thủ tướng Đức Angela Merkel, ban tổ chức hẳn phải cân nhắc kỹ thành phần dàn nhạc khách mời tham dự chương trình. Không thể mời nếu khả năng biểu diễn không đạt đẳng cấp quốc tế. DN trẻ Việt Nam đã được mời biểu diễn 3 trên tổng số 75 đêm diễn chính thức với tổng số 58.500 vé được bán ra (con số kỷ lục nhất từ trước tới nay) tại 2 nhà hát lớn của Đức (Bonn và Berlin). Trong các đêm diễn đó, ngoài các tác phẩm kinh điển (gần như bắt buộc), 2 tác phẩm của Beethoven: Khúc mở màn Coriolan, Giao hưởng số 7, Promete, Concerto cho violon và Dàn nhạc, của Schumann với Giao hưởng số 4, những tác phẩm của nhạc sĩ Việt Nam như Đỗ Hồng Quân với Rhapsodie Việt Nam và Trần Mạnh Hùng với Bản giao hưởng thơ và phần độc tấu violon có tiêu đề Lệ Chi Viên.
Đánh giá thành công của những đêm diễn không chỉ là những tràng vỗ tay nồng nhiệt của 1.700 khán giả Bonn mỗi đêm và 2.200 khán giả ở Berlin mà còn bởi những nhận xét của phóng viên trên báo "Toàn cảnh Bonn": "...Các bạn đã thể hiện đầy dũng cảm, bất chấp rủi ro để thể hiện đoạn kết (Giao hưởng số 7), dù chưa hoàn hảo nhưng thực sự đạt hiệu quả, đạt tới sự hứng khởi cần có... được khán giả nồng nhiệt đón nhận...". Những người có mặt trong các đêm diễn của Việt Nam kể lại rằng nhiều khán giả tại Bonn và Berlin đã bày tỏ xúc động trước 2 tác phẩm của nhạc sĩ người Việt. Rhapsodie Việt Nam đã giúp cho họ biết tới khái niệm "chất liệu âm nhạc chèo"- một loại hình âm nhạc sân khấu Việt, cho họ những cảm nhận thú vị về tính nguyên sơ vũ trụ qua âm điệu âm nhạc của người Mông, của người Tây Nguyên... Bản giao hưởng thơ Lệ Chi Viên của Trần Mạnh Hùng, một tác phẩm được đặt hàng từ Đài truyền hình "Làn sóng Đức" (Deutsche Well) qua sự thể hiện của DN với phần độc tấu diễm lệ của violinist nổi tiếng Bùi Công Duy cũng đã đem lại những cảm xúc lớn lao cho khán giả Đức. Tờ "Bonner General Anzeizer" đã viết "Hai tác phẩm của hai nhạc sĩ Việt Nam là Đỗ Hồng Quân, sinh 1956 và Trần Mạnh Hùng, lứa tuổi sau 17 năm, nhưng có điểm chung, kết nối họ với nhau tạo nên không khí nhất quán trong đêm diễn tại khán phòng mang tên Beethoven này là chủ nghĩa yêu nước.
 Dàn nhạc giao hưởng Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam ra mắt công chúng tại Berlin. |
Người châu Á tiếp cận âm nhạc cổ điển châu Âu đã khó, thể hiện nó trong hòa tấu đạt tới đẳng cấp cao càng khó, khó hơn nữa là biểu diễn trong một Liên hoan lớn mang tên Beethoven, bên cạnh rất nhiều dàn nhạc tên tuổi bậc nhất thế giới. Có thể nói DN trẻ Việt Nam đã viết được tên Việt Nam trên bản đồ âm nhạc cổ điển thế giới. Các nhạc trưởng chỉ huy đêm diễn của DN trẻ Việt Nam như Claire Levacher (người Pháp) và Peter Gulke và Ingo Metzmacher (người Đức) đều hài lòng và tự hào với những gì đạt được trong chương trình.
"Mọi con đường đều trở về thành Viên", đó là nguyện ước của tất cả thế giới âm nhạc từ người sáng tạo (nhạc sĩ sáng tác và nghệ sĩ biểu diễn) đến giới thưởng thức. Bonn hay Berlin hay cả châu Âu là một thành Viên mơ ước ấy. Thầy trò Học viện Âm nhạc quốc gia đã đặt chân tới mơ ước của mình.
Không chỉ là văn hóa dành cho cộng đồng, âm nhạc và nhất là nhạc giao hưởng hòa tấu thường được mọi quốc gia sử dụng trong hoạt động giao tiếp, ngoại giao. Một dàn nhạc đủ trình độ sánh vai với các cường quốc thì các nghệ sĩ biểu diễn luôn được coi là những người góp phần làm rạng danh nước Việt.
Trần Thị Trường