Qua từng chiến dịch, từng trận thắng lại có ngay những ca khúc “nóng hổi” ngay trên chiến trận làm nức lòng người, theo nhịp bước của những đoàn quân đầy khí thế chiến thắng từ Tây Nguyên ngược ra Huế, Đà Nẵng..., lại xuôi vào Nam qua Phan Rang, Phan Thiết, rừng miền Đông Nam Bộ, đồng bằng miền Tây Nam Bộ, cho đến điểm cuối cùng là thành phố Sài Gòn.
Những ca khúc báo tin vui chiến thắng
Với tinh thần “Kịp thời nhất, nhanh chóng nhất, táo bạo nhất...”, các nhạc sĩ trong và ngoài quân đội lúc bấy giờ đã dõi theo từng bước tiến quân, từng trận đánh để có những ca khúc hừng hực khí thế chuyển ra mặt trận, phát trên làn sóng Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV), cổ vũ, động viên kịp thời quân và dân trên từng chặng đường chiến dịch.
Ngày 11/3/1975, quân đội ta giải phóng Buôn Mê Thuột, đến ngày 24/3, toàn bộ vùng Tây Nguyên rộng lớn với hơn 60 vạn dân được giải phóng. Hàng loạt ca khúc đã ra đời: Những tiếng ca vang trên đất này (Nguyễn Đức Toàn), Tây Nguyên giải phóng (Kpapúi và Tôn Thy), Hát mừng Tây Nguyên giải phóng (Cầm Phong), Tây Nguyên lại bừng lên tiếng hát (Nguyễn Mạnh Thường), Sông Đăkrông mùa xuân về (Tố Hải)... Những ca khúc với âm thanh rộn ràng, hùng tráng, vang vọng như tiếng cồng chiêng trong những ngày lễ hội của đồng bào các dân tộc vùng cao nguyên đất đỏ bazan.
NSND Trung Kiên, người đầu tiên thể hiện ca khúc Đất nước trọn niềm vui của nhạc sĩ Hoàng Hà.
Ngày 25/3/1975, Bộ Chính trị hạ quyết tâm giải phóng Sài Gòn và giải phóng miền Nam trước mùa mưa (trước tháng 5/1975). Quân và dân ta triển khai chiến dịch Huế - Đà Nẵng, đến ngày 26/3 thành phố Huế và toàn bộ tỉnh Thừa Thiên được giải phóng. Và ngay tại cố đô Huế, trong niềm vui chiến thắng vang lên những ca khúc mới sáng tác như còn hơi thuốc súng: Gửi Huế giải phóng (Nguyễn Văn Thương), Huế của ta ơi (Thanh Phúc), Mùa xuân trên thành phố Huế (Nguyễn Viêm), Các anh về giữa Huế thân yêu (Vũ Thanh), Gió sông Hồng gọi nắng sông Hương (Văn An)..., với những âm điệu mang đậm sắc dân ca, dân nhạc của vùng Trị Thiên - Huế, dịu ngọt, da diết, nhưng thúc giục lòng người với niềm tin chiến thắng.
Ngày 28/3/1975, 5 cánh quân của ta đồng loạt tiến công vào Đà Nẵng phối hợp với các lực lượng tiến công và nổi dậy từ trong lòng địch và đến 15h ngày 29/3/1975, thành phố Đà Nẵng, một căn cứ quân sự liên hợp lớn nhất của Mỹ đã bị tiêu diệt, thành phố được hoàn toàn giải phóng. Cùng với chiến thắng vang dội ấy, hàng loạt ca khúc đã ra đời, giàu sức cổ vũ, động viên: Chào Đà Nẵng giải phóng (Phạm Tuyên), Đà Nẵng ơi! Chúng con lại về (Phan Huỳnh Điểu), Hát về Đà Nẵng kiên cường (Cao Việt Bách), Đà Nẵng quê ta giải phóng rồi (Nguyễn Đức Toàn), Chào Đà Nẵng, dũng sĩ bên bờ biển Đông (Nguyễn An), Sông Hàn vang tiếng hát (Huy Du)... Các ca khúc được sáng tác vào thời điểm sôi động này có sức mạnh thông tấn lớn, là tiếng kèn xung trận có tiếng vang mạnh mẽ trong trái tim từng người dân, từng chiến sĩ.
Liên tiếp các tỉnh Bình Định với thành phố Quy Nhơn, Phú Yên với thị xã Tuy Hòa, Khánh Hòa với thành phố Nha Trang và quân cảng Cam Ranh được giải phóng theo bước chân thần tốc tiến quân. Và các địa danh này cũng kịp thời có ngay những ca khúc chiến thắng: Bình Định quê ta (Trần Hữu Pháp), Mùa xuân Quy Nhơn, Mùa xuân Bình Định (Dân Huyền), Quảng Ngãi quê em sáng xuân nay (Ánh Dương), Chào Nha Trang giải phóng (Hoàng Hà), Nha Trang mùa xuân nay biển hát (Thịnh Trường), Những thành phố bên bờ biển cả (Phạm Đình Sáu)...
Đầu tháng 4, tin chiến thắng dồn dập, nhân dân cả nước sống những ngày hào hùng, sôi động chưa từng có. Như có cả dân tộc ra quân trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử với tinh thần “Đi nhanh đến, đánh nhanh thắng”, với khí thế “Thần tốc, bất ngờ, táo bạo, chắc thắng”. Và ngày 30/4/1975, thời khắc lịch sử đã điểm, 11 giờ 30, khi lá cờ Cách mạng tung bay trên nóc Phủ Tổng thống chính quyền Sài Gòn, buộc Tổng thống Dương Văn Minh phải tuyên bố đầu hàng không điều kiện thì cũng là lúc quân cách mạng đã làm chủ thành phố.
Cả nước trong niềm vui chiến thắng “ngày đi như trong đêm mơ”, không chỉ niềm vui quá lớn mà còn là những cảm xúc không đè nén được để “vui sao nước mắt lại trào” khi nhớ về sự hy sinh của những đồng đội ngay trước cửa ngõ Sài Gòn, ngay trước giờ chiến thắng, trước khoảnh khắc chạm đến hòa bình, thống nhất đất nước. Niềm vui lớn lao và vĩ đại ấy đã thành khúc nhạc lời ca vang khắp mọi miền Tổ quốc. Chỉ 2 giờ sau chiến thắng, cả nước như một dàn đồng ca vĩ đại với ca khúc Như có Bác trong ngày vui đại thắng (Phạm Tuyên), và sau đó lần lượt các ca khúc khác vang lên ngay tại Sài Gòn, thành phố mang tên Bác Hồ: Tiếng hát từ thành phố mang tên Người (Cao Việt Bách - Đăng Trung), Ta đã về Sài Gòn ơi (Văn Dung), Hát về thành phố tên vàng (Cát Vận), Mùa xuân Việt Nam, mùa xuân toàn thắng (Lưu Cầu), Việt Nam ngày đại thắng (Vũ Thanh), Giữa Sài Gòn giải phóng (Hồ Bắc), Đất nước trọn niềm vui (Hoàng Hà), Đêm Sài Gòn nghe vọng cổ (Dân Huyền), Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh (Xuân Hồng)...
Và những ca khúc sống mãi với thời gian
Trưa ngày 30/4/1975, nhạc sĩ Phạm Tuyên cùng ca khúc Như có Bác trong ngày vui đại thắng, cùng với VOV đã làm nên một “chiến thắng” ngoạn mục chưa từng có, chỉ trong vòng 2 giờ khi ca khúc được sáng tác và tập, hoàn thành, rồi phát sóng, cả nước đã trở thành dàn đồng ca hòa giọng hát vang ca khúc này, từ những căn nhà cho đến dòng người trên phố Hà Nội, từ thành thị đến nông thôn khắp 3 miền Bắc - Trung - Nam...
Cũng ngay trong đêm 30/4/1975, ca khúc Đất nước trọn niềm vui ra đời tại nhà riêng của nhạc sĩ Hoàng Hà ở Hà Nội khi ông chưa từng biết đến thành phố Sài Gòn. Ca khúc được giao cho VOV vào ngay sáng 1/5/1975 và được thể hiện lần đầu tiên qua giọng ca của NSND Trung Kiên: ...“Hội toàn thắng náo nức đất nước/ Ta muốn bay lên say ngắm sông núi hiên ngang/ Ta muốn reo vang hát ca muôn đời Việt Nam/ Tổ quốc anh hùng”.
Giai điệu tràn ngập vui tươi trong ca khúc Mùa xuân đầu tiên của nhạc sĩ Văn Cao vào xuân 1976 đã vang lên lần đầu tiên trên sóng VOV qua giọng ca của ca sĩ Trần Khánh. Và cũng từ đó ca khúc như một giai điệu đẹp báo hiệu mùa xuân về trên thành phố Hồ Chí Minh. Ca khúc này từ năm 2001 đã được dùng như bản “nhạc hiệu” mùa xuân khắp trong Nam ngoài Bắc, và mỗi khi giai điệu vang lên là lòng người cũng như bồi hồi với một mùa xuân mới “từ đây người biết quê người, từ đây người biết thương người, từ đây người biết yêu người...”.
Ca khúc Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh của nhạc sĩ Xuân Hồng được sáng tác năm 1978. Đây là một trong những ca khúc hay nhất viết về ngày vui độc lập của dân tộc. Lời của ca khúc như tiếng từ trái tim người dân Việt Nam, hạnh phúc trong niềm vui hòa bình, thống nhất đất nước, ước mơ của ngàn đời cha ông nay thành hiện thực.
Tiếng hát thành phố mang tên Người, nhạc Cao Việt Bách, lời của nhà báo Đăng Trung, lúc ấy đang là phóng viên báo Tiền Phong. Tháng 3/1975, ông nhận nhiệm vụ viết một bài báo đặc biệt về Sài Gòn đón chào ngày chiến thắng. Đêm 30/4/1975, ông thức trắng đêm viết bài báo với cái tít đầu tiên Từ thành phố này, Người đã ra đi. Đêm 1/5/1975 với nhiều cảm hứng, ông sáng tác bài thơ với cái tứ ấy. Như một ngẫu nhiên kỳ lạ, sáng 2/5/1975, nhạc sĩ Cao Việt Bách đến chơi, Đăng Trung đưa Cao Việt Bách bản thảo bài thơ mới viết và dặn: “Phải có một cái gì về ngày trọng đại này ông ạ”... Ngay hôm sau, 3/5/1975, không phụ lòng của bạn, Cao Việt Bách đem đến bản nhạc ca khúc Tiếng hát từ thành phố mang tên Người hoàn chỉnh: “...Thành phố Hồ Chí Minh ngời ngời rực sáng tương lai, trong mỗi trái tim, trong mỗi ước mơ, trong mỗi cuộc đời ta luôn nhớ Bác”.
45 mùa xuân đã qua, nhưng mỗi khi nghe những giai điệu của các ca khúc mừng chiến thắng, thêm một lần như sống lại thời khắc lịch sử của dân tộc, thêm một lần tự hào với những “di sản” của các thế hệ cha ông đã để lại cho hôm nay, để thêm yêu hơn Tổ quốc, có tinh thần trách nhiệm cao hơn gìn giữ, bảo vệ, xây dựng đất nước Việt Nam vững mạnh và trường tồn.