Khi có tuổi, chức năng nội tiết như ở sinh dục, thượng thận, tuyến yên, tuyến giáp, não bộ... đều bị suy yếu, làm ảnh hưởng đến cơ thể nói chung và ở da nói riêng. Các sợi tạo keo và sợi liên kết đều bị thoái hóa, chức năng tuyến bã và tuyến mồ hôi cũng bị suy giảm, kết quả là da người cao tuổi (NCT) trở nên nhăn nheo, giảm dần tính đàn hồi, khô hơn và dễ tróc vẩy. Trong những bệnh mạn tính thì bệnh da ở NCT là thường gặp nhất.
Ngứa
Đây là loại ngứa đơn thuần ngoài da mà không thấy có thương tổn gì, ngứa gãi nhiều làm cho da bị trầy xước và có chỗ bị dày lên. Nguyên nhân gây ra ngứa thì không rõ, có thể do giảm lượng nội tiết tố testosterone.
Điều trị chứng ngứa tuổi già thường ít đem lại kết quả tốt, cần hạn chế tắm xà bông, tránh táo bón, không uống rượu bia.
Dày sừng da (đồi mồi)
Đó là một hoặc vài vùng da bị tăng sừng, trên mặt thô nhám hoặc thành những sừng nhô cao trên da kích thước nhỏ dưới 1cm, màu vàng xám. Vị trí hay gặp ở vùng phơi bày ánh sáng như: vùng lưng bàn tay, mặt, cổ.
Thông thường thì không cần điều trị khi có nhiều chỗ bị dày sừng. Khi có ít thì có thể cạo sạch, đốt điện hoặc bôi thuốc.
Mụn cơm ở NCT
Thường gặp ở vị trí sau lưng, cổ; đó là sẩn gồ cao hình tròn hoặc bầu dục, kích thước từ 10-20mm, có màu vàng xám, khi cạo ra thì sẽ thấy nền da xù xì rớm máu. Có khi gặp một hoặc nhiều mụn cơm.
Giải pháp điều trị: Chấm acid trichloracetic 33%; đốt điện.
Bệnh Zona
Zona là bệnh gây ra do virut có tên là Herpes Zoster Virus (H.Z.V). Virut này thường sống tiềm ẩn trong hạch tủy sống đã lâu, khi về già sức khỏe yếu, virut di chuyển ra ngoài da và gây bệnh ở da.
Triệu chứng là nổi nhiều mụn nước, bóng nước từng chùm trên nền da bị sưng đỏ, bệnh xảy ra ở một phần bên trái hoặc phải của cơ thể, kèm theo triệu chứng đau nhức dữ dội. Bệnh thường kéo dài khoảng 2 tuần thì lành ngoài da, nhưng hay để lại di chứng đau sau zona rất khó chịu.
Cần giữ vệ sinh da tại chỗ sạch sẽ để tránh bội nhiễm. Dùng thuốc acyclovir, famciclovir. Dùng thuốc corticoid nếu bị đau nhiều theo chỉ định của bác sĩ.
Loét da
Ở NCT, tĩnh mạch chân thường hay bị suy yếu làm cho máu khó về tim và ứ đọng lại ở chân nên dễ gây loét cẳng chân, làm 2 cẳng chân bị loét rịn dịch và xung quanh bị sậm màu da. Cần chăm sóc tại chỗ tốt để tránh nhiễm khuẩn; nằm kê chân cao; dùng thuốc daflon, ginkor theo chỉ định của bác sĩ.
Loét do bị tỳ ép
Thường gặp ở người già bị bệnh nằm lâu, không xoay trở được làm loét hoại tử vùng xương cùng, loét ngày càng lan rộng thêm.
Giải pháp: Phải cố gắng xoay trở và xoa bóp nhẹ nhiều lần trong ngày. Cho nằm trên một túi hơi để trống chính giữa. Nuôi ăn uống đầy đủ. Săn sóc vết thương tại chỗ kỹ lưỡng.
Bệnh tự miễn dịch
Bệnh tự miễn dịch ở ngoài da hay gặp là bệnh Pemphigus và bệnh Bullous Pemphigoid. Trên da nổi lên những bóng nước trong, mềm hoặc căng, nằm riêng biệt dễ vỡ và trợt ra, có khi bệnh cũng ảnh hưởng ở trong niêm mạc miệng. Bệnh dễ gây tử vong nhanh chóng nếu không được can thiệp đúng đắn kịp thời.
Đỏ da toàn thân tróc vẩy
Thường là thứ phát sau khi bị bệnh ngoài da như bệnh chàm, vẩy nến, dùng thuốc bị phản ứng hoặc đôi khi là biểu hiện của một ung thư tiềm tàng. Toàn thân da bị đỏ gần như tôm luộc, tróc hết lớp vẩy này đến lớp vẩy khác, rất ngứa.
Cần tránh gió lạnh; bôi thuốc làm tróc vảy và thuốc làm dịu da; dùng thuốc kháng histamin thông thường theo chỉ định của bác sĩ.
Bạch biến
Bạch biến là tình trạng mất hắc tố melanin của da, làm da có màu trắng giống tờ giấy trắng, lúc đầu chỉ thấy ở một vùng nhỏ ở bất cứ đâu trên cơ thể, sau đó có thêm nhiều chỗ khác, chúng thường lan rộng ra và liên kết với nhau thành vùng lớn, có khi toàn thân và lông tóc đều bị trắng hoàn toàn.
Đối với NCT, không nên đặt thành vấn đề điều trị bệnh này, vì thuốc điều trị cần phải kết hợp với phơi nắng hoặc chiếu tia tử ngoại, có thể gây đột biến tế bào và đưa đến ung thư da.
Ung thư da
Có 3 loại ung thư da:
Ung thư tế bào đáy: Gặp ở vùng da hở, triệu chứng chính là nổi lên những sẩn nhỏ màu trắng đục như hạt ngọc, loại ung thư này ít nguy hiểm vì chỉ phát triển chậm tại chỗ, không di căn đến chỗ khác, điều trị dễ dàng và thường khỏi hẳn.
Ung thư tế bào gai: Là loại ung thư nguy hiểm hơn ung thư tế bào đáy, vì phát triển nhanh hơn, xâm lấn sâu hơn và có thể di căn. Loại ung thư này thường dễ phát triển trên thương tổn sau có bị kích thích thường xuyên hoặc bị tác động lâu dài của ánh nắng mặt trời. Triệu chứng thường là phát triển u sùi lên ở vùng môi, chỗ da bị sẹo, bị phỏng, bị bệnh Luput ban đỏ, ở đầu dương vật của người bị hẹp bao quy đầu...
Điều trị ngoại khoa trong giai đoạn đầu khi chưa xâm lấn sâu và di căn hạch thì khả năng khỏi hẳn rất cao, do đó việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng.
Ung thư sắc tố: Là loại ung thư nguy hiểm nhất vì thường bị di căn nhanh đến vùng khác. Ở NCT, khi thấy có một nốt ruồi tự nhiên hơi to ra, lở, rỉ máu, ngứa thì cần cảnh giác với ung thư hắc tố. Điều trị ung thư loại này thường ít kết quả hơn hai loại ung thư da kể trên. So với hai loại trên thì ung thư hắc tố ít gặp hơn nhiều lần, tuy nhiên cần phải cảnh giác.
Tóm lại, biểu hiện sự thay đổi bên ngoài da ở NCT là rất đa dạng. Khi thấy có một thay đổi nào trên da NCT thì nên đưa đến khám bệnh tại bác sĩ chuyên khoa da liễu, phát hiện bệnh sớm giải quyết kịp thời, đúng đắn sẽ giúp người già sống lâu và khỏe mạnh hơn nữa.
BS. Huỳnh Huy Hoàng (Bệnh viện Da liễu TP.HCM)
