Da mặt bị sạm, nám là nỗi lo của nhiều người, nhất là chị em phụ nữ vừa mới sinh, hoặc những người phải làm việc ngoài trời nắng nóng, môi trường ô nhiễm, đi lại nhiều. Ngoài ra, chứng nám da là chỉ ở bì phu, nhất là vùng mặt xuất hiện từng nốt hoặc từng mảng có màu nâu sẫm, không nổi cao hơn da, sờ vào không vướng. Sạm da hay nám da là tình trạng rất thường gặp.
Trên lâm sàng thường gặp các dạng sau:
Âm hư
Nguyên nhân do âm hư, hỏa bốc lên vùng mặt gây huyết táo.
Phép trị: tư âm giáng hỏa hoạt huyết: đan bì 10g, bạch linh 10g, trạch tả 10g, thục địa 20g, sơn thù 10g, hoài sơn 15g, quy đầu 12g, bạch thược 12g, kỉ tử 12g, cúc hoa 12g, thiên hoa 12g, táo 9g, hạ khô thảo 8g, sinh khương 8g, ngũ vị 4g, mạch môn 10g, ngưu tất 10g.
 |
Huyết hư ứ nhiệt
Triệu chứng: mặt phụ nữ nổi ban vàng sẫm, nhạt hoặc đậm, nổi từng nốt hoặc từng mảng to nhỏ không đều, kèm chứng kinh sớm.
Lý: huyết hư ứ nhiệt.
Phép trị: dưỡng huyết hoạt huyết lương huyết.
Bài: tiêu ban mỹ dung thang: Đương quy 10g, xích thược 10g, thục địa 15g, trinh nữ tử 15g, xuyên khung 10g, sinh địa 15g, bạch chỉ 10g, tử thảo 10g.
Chú ý: nên ăn nhiều rau quả, tránh nắng, khống chế chất tanh.
Khí trệ huyết ứ
Triệu chứng: sắc ban sẫm, lâu ngày không tiêu trừ, chất lưỡi tía tối là do khí trệ huyết ứ.
Lý: khí trệ huyết ứ.
Phép trị: lý khí hoạt huyết tiêu ban.
Bài: lưu thị khứ ban phương:
Sài hồ 6g, xích thược 9g, sinh địa 15g, chỉ xác 9g, xuyên khung 6g, trạch lan 9g, chích thảo 6g, qui đầu 9g, bạch thược 9g, mộc hương 6g, đảng sâm 9g, ích mẫu 15g, ngưu tất 15g.
Gia giảm: nếu kiêm thấp tà nung nấu gia: cù mạch, trạch tả, mộc thông.
Nếu thể lực yếu, khí trệ huyết ứ kiêm nhiệt tà nung nấu gia: hoàng bá.
Huyết ứ nặng dùng ngoài
Sắc ban đen sẫm thuộc loại huyết ứ nặng.
Phép trị: hành khí hoạt huyết hóa ứ tiêu ban.
Phương: tử thảo tẩy phương:
Tử thảo 30g, bạch chỉ 15g, tô mộc 15g, hậu phác 15g, mộc thông 15g, thiến thảo 15g, xích thược 15g, hồng hoa 15g, ty qua lạc 15g.
Âm hư huyết ứ
Ban sẫm, kiêm phiền nhiệt hồi hộp, lưỡi bóng không có rêu là âm hư huyết trệ.
Phương: khư ám mĩ dung thang:
Qui đầu 10g, thục địa 10g, xích thược 10g, tật lê 10g, đông qua tử 15g, sinh địa 10g, xuyên khung 10g, bạch thược 10g, cương tằm 10g.
Cách sắc (nấu) những bài thuốc trên: nước thứ nhất cho các vị thuốc vào cùng 4 chén nước, nấu còn lại 1 chén.
Nước hai cho vào 3 chén nước, nấu còn nửa chén. Hòa hai nước lại chia làm 3 lần dùng trong ngày.
Ngoài dùng: nghiền bột thiên hoa trộn lòng trắng trứng gà thành cao, trước khi dùng lấy nước nóng rửa sạch chỗ da nám, lấy khăn bông tẩm nước nóng lau sạch vào da, sau đó bôi cao lên chỗ da nám mỗi ngày trước khi ngủ trưa hoặc ngủ tối, bôi từ 1 - 3 tháng.
Hạn chế thức ăn cay nóng, bia, rượu, cà phê, thuốc la…
Lương y PHẠM NHƯ TÁ