Tình trạng nhồi nhét hành khách là chuyện xảy ra thường xuyên trên các chuyến xe khách cho dù là xe chạy đường ngắn hay đường dài. Những ngày giáp Tết, tình trạng này diễn ra một cách trầm trọng hơn với mức độ nguy hiểm hơn rất nhiều.
Khó nhọc đường về quê đón Tết
Hiện nay, Tết Nguyên đán gần kề, số lượng người có nhu cầu mua vé tàu xe về quê ăn Tết rất lớn, trong khi tàu hỏa chỉ đáp ứng được một phần nhỏ so với lượng khách thực tế́, vì vậy, người dân đành tìm đến xe khách để về quê đón Tết.
TP.HCM, Hà Nội, Bình Dương, Đà Nẵng, Huế... là những địa phương có số lượng sinh viên, công nhân từ các tỉnh thành trong cả nước đổ về học tập, làm việc nhiều nhất, vì vậy, mỗi độ giáp Tết, nhu cầu đi lại ở những tỉnh thành này là rất lớn dẫn đến tình trạng nhồi nhét khách, xe chở quá số người quy định diễn ra rất phổ biến và nghiêm trọng. Cứ khoảng 22-25/12 âm lịch là hầu hết sinh viên đều được nghỉ để về quê đón Tết, đó cũng là thời điểm các nhà xe bắt đầu tăng giá vé và cùng với đó là nhồi nhét khách để thu lợi lớn. Các công ty quản lý bến xe đều áp giá vé tăng dao động từ 22-25% nhưng thực chất các nhà xe đều thu vượt quá tới 30-40%. Tuyến Huế - Vinh (Nghệ An) bình thường đi xe ghế ngồi có giá là 130 ngàn đồng nhưng đến dịp gần Tết, sinh viên phải chịu mức giá là từ 180-200 ngàn đồng/người. Không chỉ chịu ấm ức về giá vé mà hành khách còn bị nhồi nhét thậm tệ. Do lượng khách đông nên lúc này, các “nhà xe là thượng đế”, mặc sức chèn nhét, hai ghế 3 người, khi hết ghế, các nhà xe lại đưa ra hệ thống ghế nhựa thấp rải dọc lối đi để nhồi nhét, nhiều người phải đứng trên xe trong suốt chặng đường về quê. Với cách thức như vậy, các nhà xe thường chở vượt quá được 20-30% số ghế quy định của xe mình.
Khổ nhất vẫn là công nhân của các khu chế xuất, khu công nghiệp về quê ăn Tết. Thường thì công nhân được nghỉ Tết muộn, khoảng từ 27-28 Tết mới nghỉ, lúc đó mới đi mua vé, bắt xe về quê, giá xe lúc này tăng lên gấp đôi, thậm chí là gấp 3 lần nhưng cũng phải cắn răng để lên xe về quê. TP.HCM, Bình Dương là những địa phương có số lượng các khu chế xuất, khu công nghiệp nhiều nhất cả nước, vì vậy, số lượng công nhân từ 2 địa phương này về quê đón Tết là rất lớn. Hầu hết là công nhân đến từ các tỉnh miền Trung như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình… và khu vực Tây Nam bộ. Vé xe từ TP.HCM về Hà Tĩnh ngày thường chỉ là 600 ngàn/vé, nhưng dịp giáp Tết, các nhà xe tăng lên 1 triệu - 1 triệu 2 trăm ngàn. Trong điều kiện kinh tế khủng hoảng, việc làm và thu nhập bấp bênh mà phải chịu một khoản tiền xe cộ cao ngất như vậy nên nhiều công nhân đành gác lại ước muốn về quê đón Tết cùng gia đình.
Chịu một giá tiền cắt cổ nhưng hành khách vẫn bị hành hạ bởi sự chật chội, không thể nhúc nhích được khi ngồi trong xe do tình cảnh một ghế ngồi đôi, ngồi chồng, đứng, chen lấn nhau.
Thực tế thì việc chèn nhét hành khách đã gây ra không ít hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng tới tính mạng và sức khỏe của hành khách đã được các phương tiện truyền thông đại chúng phản ánh.
Vụ việc ngày 16/7/2012, anh Phạm Sỹ Long mua vé xe Hoàng Long biển số 16L-3429 đi tuyến Thanh Hóa - TP.HCM. Trên đường, lái xe Thủy thường dừng xe đón khách, nhồi nhét người, anh Long liền điện thoại cho tổng đài Trung tâm khách hàng của Công ty Hoàng Long phản ánh và được công ty này ghi nhận. Khi xe khách đến trạm bán vé của Công ty Hoàng Long tại phường Xuân An, TP. Phan Thiết, lái xe đã đánh đuổi anh Long xuống xe, cùng lúc nhân viên tại trạm bán vé tên là Thâm dùng ghế đánh anh Long cho đến khi Cảnh sát 113 Công an Bình Thuận đến can thiệp.
Nghiêm trọng hơn là vụ việc ngày 5/2, trên Quốc lộ 1A đoạn qua xã Lộc Sơn (huyện Phú Lộc), Đội tuần tra kiểm soát số 1 Công an tỉnh Thừa Thiên Huế đã bắt giữ xe khách giường nằm chất lượng cao nhồi nhét khách nằm vạ vật dưới sàn xe. Xe giường nằm chất lượng cao này đã nhồi nhét đến 59 khách trong khi chỉ được phép chở 39 người. Nhà xe đã bắt 20 hành khách nằm vạ vật, chen chúc nhau dưới sàn xe, bít kín hai lối đi.
Và rất nhiều vụ tai nạn lật xe nghiêm trọng do chở quá tải xảy ra trong thời gian qua.
Mặc dù tình trạng nhồi nhét hành khách Tết nào cũng diễn ra rầm rộ như vậy nhưng việc xử lý và số vụ bị xử lý lại rất hạn chế, gây nhiều bức xúc trong dư luận.
Muôn kiểu chiêu thức qua mắt CSGT
Chạy qua hàng chục trạm kiểm soát của lực lượng CSGT trên đường nhưng các xe chở quá số người quy định vẫn thoát hiểm để thu lợi lớn nhờ những chiêu thức tinh vi.
Tại các điểm không đặt cân trọng lượng xe, CSGT thường căn cứ vào sự bất thường của các bộ phận để phán đoán xe quá trọng tải hay không. Để đối phó, hầu hết các tài xế xe vận tải đổi bánh xe có răng cưa vạch ngang sang bánh có vạch dọc theo chu vi bánh xe. Những bác tài không có điều kiện đổi lốp thì chấp nhận bơm hơi căng hơn mức cho phép để tránh trường hợp xẹp bánh vì nặng.
Để qua mắt được lực lượng kiểm tra thì các tài xế còn biết cách xếp hàng gọn gàng, tránh cồng kềnh và cho xe đi thành từng đoàn. Do đã đi quen đường nên các tài xế cũng sẽ biết địa phương nào CSGT làm căng thì xe chạy theo kiểu “ngày ngủ, đêm chạy”. Nhiều xe khi chạy qua trạm kiểm soát thì phủ các rèm che lại và yêu cầu hành khách ngồi phía trước gần tài xế cúi thấp người xuống để tránh bị CSGT quan sát được.
Với những thủ đoạn như vậy nên rất nhiều xe chở quá tải đều vi vu qua mặt lực lượng kiểm tra để thu lợi.
Rất nhiều vụ tai nạn thương tâm đã xảy ra mà nguyên nhân là do xe chở quá tải, vì vậy, các lực lượng chức năng cần quyết liệt vào cuộc thanh kiểm tra để bảo đảm an toàn cho người dân khi lưu hành.
Bài và ảnh: Hồ Ánh Nguyên